Sobór Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Witebsku

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor Bazylianów

Царква Успення Прасвятой Багародзіцы і манастыр бызыльян у Віцебску

212Г000062
sobór
Odbudowana cerkiew
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Miejscowość	Witebsk
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	witebska i orszańska
Wezwanie	Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny
Wspomnienie liturgiczne	15/28 sierpnia
Historia Data rozpoczęcia budowy 1715 Data zakończenia budowy 1743 Data poświęcenia 30 września 2011 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data zniszczenia • przez 1937 władze radzieckie Data odbudowy 2000–2010 Poprzednie wyznanie greckokatolickie (do 1799)
Dane świątyni Styl barok wileński (przed przebudową) Architekt Józef Fontana Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 2 Kopuła • liczba kopuł 1 Dzwonnica • typ dzwonnicy wbudowana
Położenie na mapie Witebska Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
Położenie na mapie Białorusi Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
Położenie na mapie obwodu witebskiego Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
55°11′45″N 30°12′09″E

{{Świątynia chrześcijańska infobox}} Nieoczekiwana grafika: "miejscowość".

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor Bazylianów, sobór (biał. Царква Успення Прасвятой Багародзіцы і манастыр бызыльян у Віцебску, Успенскі сабор) – cerkiew w Witebsku, pomnik architektury wileńskiego baroku. Przy budowie za wzór wzięto kościół San Carlo al Corso w Rzymie. Budynek zaprojektował Józef Fontana. Znajduje się na Wzgórzu Wniebowzięcia NMP. Został zbudowany jako unicka cerkiew w latach 1715–1743, następnie służył parafii prawosławnej, zniszczony przez bolszewików i odbudowany na początku XXI wieku. Jest to jedna z największych cerkwi na Białorusi.

Historia

Pierwsze informacje o cerkwi i klasztorze, które istniały na Wzgórzu Wniebowzięcia pojawiają się w 1406. Po zabójstwie unickiego arcybiskupa Jozafata Kuncewicza świątynia została zburzona w 1630 r. W 1682 na polecenie Antoniego Sielawy zbudowano nową drewnianą świątynię, którą miał ufundować podkomorzy witebski J. Kisiel. W tym samym roku został założony klasztor Bazylianów. Podczas wojny północnej w 1708 rosyjski car Piotr I rozkazał podpalić miasto z czterech stron, co było zemstą za to, że mieszkańcy miasta potajemnie wysłali 7000 talarów królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu, jako pomoc w objęciu tronu szwedzkiego przez Karola XII.

W latach 1715–1743 z fundacji Mirona Hałłuzy wybudowano murowaną cerkiew według projektu Józefa Fontany w stylu późnego baroku z trzypiętrowym korpusem klasztornym. Przy klasztorze funkcjonowała szkoła świecka i studia filozoficzne dla mnichów, gdzie uczono logiki, fizyki i innych nauk. Postanowieniem imperatora Pawła I 18 lipca 1799 cerkiew została przekazana prawosławnym. W 1804 nad prezbiterium wybudowano masywną kopułę oraz przebudowano barokową fasadę. W 1861 do budynku dawnego klasztoru przeniesiono z Połocka Seminarium Duchowne.

W 1913 Imperatorska Komisja Archeologiczna dała pozwolenie na restaurację świątyni, uznając ją za cenny pomnik kultury i historii.

Budynek został wysadzony w powietrze w 1937 przez brygadę saperów dowodzoną przez Petra Hryhorenko, później znanego dysydenta.

26 września 1998 Patriarcha Moskwy i Wszechrusi Aleksy II położył pierwszy kamień i kapsułę z pamiątkowym dyplomem w miejscu odbudowy Soboru Zaśnięcia. W czerwcu 2000 rozpoczęto prace budowlane, które zakończono w 2010.

30 września 2011 sobór został uroczyście poświęcony przez egzarchę Białorusi, metropolitę mińskiego i słuckiego Filareta. Wśród obecnych archirejów (biskupów) był metropolita nowogrodzki i staroruski Lew, syn witebskiego duchownego.

Galeria

• 
  Cerkiew pod koniec XVIII w. na obrazie Józefa Peszki
• 
  Fasada główna po przebudowie w XIX w.
• 
  Cerkiew na początku XX w.
• 
  Wnętrze na zdjęciu Siergieja Prokudin-Gorskiego (1912)
• 
  Odbudowa (2008)
• 
  Obecny wygląd wnętrza (2013)

Zobacz też

• Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Witebsku, świątynia znajdująca się przy ul. Komunistycznej 15.
• Lista zabytków historii i architektury na Białorusi zniszczonych przez władze ZSRR

Bibliografia

• Габрусь Т. В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока / Т. В. Габрусь. Мн.: Ураджай, 2001, str. 287, ISBN 985-04-0499-X.
• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993, str. 620, ISBN 5-85700-078-5.
• Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. — Мн.: Беларуская савецкая энцыклапедыя, [1986—1988].

Linki zewnętrzne

• Cerkiew Zaśnięcia NMP (sobór) w Witebsku na stronie internetowej radzima.org