Stanisław Żukowski (1905–1979)

Stanisław Żukowski

„Zawisza”, „Maciek”

Data i miejsce urodzenia	28 stycznia 1905 Piętki-Żebry
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 1979 Białystok
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Jednostki	79 Pułk Piechoty Batalion KOP „Sarny” 11 Pułk Piechoty Obwód Wysokie Mazowieckie AK Inspektorat Podlaski AK
Odznaczenia

Stanisław Żukowski, ps. „Zawisza”, „Maciek” (ur. 28 stycznia 1905 w miejscowości Piętki-Żebry, zm. 19 kwietnia 1979 w Białymstoku) – oficer służby stałej Wojska Polskiego, żołnierz ZWZ, AK, AKO i WiN.

Życiorys

Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. 7 sierpnia 1932 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1932 i 378. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a minister spraw wojskowych wcielił do 79 pułku piechoty w Słonimiu. 1 marca 1935 został awansowany na porucznika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 307. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Następnie przeniesiony do batalionu KOP „Sarny” na stanowisko zastępcy dowódcy 3 kompanii fortecznej „Czudel”. W 1939 po przeszkoleniu w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie wyznaczony na stanowisko dowódcy kompanii fortecznej jednostki stacjonującej w Mikołowie.

W pierwszych dniach wojny przeniesiony do 11 Górnośląskiego pułku piechoty jako dowódca plutonu lub kompanii. Ranny pod Sandomierzem. Do konspiracji wstąpił w styczniu 1940 po nawiązaniu kontaktu z Władysławem Liniarskim. Od 15 stycznia 1941 do 20 kwietnia 1942 był komendantem Obwodu AK Wysokie Mazowieckie, a następnie objął stanowisko inspektora Inspektoratu II Podlaskiego, któremu podlegały obwody Wysokie Mazowieckie i Bielsk Podlaski. W 1942 awansowany do stopnia kapitana, a w 1944 majora. Dowódca 76 pułku piechoty AK odtwarzanego w 1944 na bazie inspektoratu podlaskiego, z którym uczestniczył w akcji „Burza”. Po zajęciu terenu okręgu przez Armię Czerwoną powrócił na dotychczasowe stanowisko.

Po rozwiązaniu struktur AK czynnie włączył się w działalność WiN. Prześladowany przez UB, aresztowany w lutym 1952. Torturowany fizycznie i psychicznie w trakcie 18-miesięcznego śledztwa nie załamał się. Zwolniony z aresztu z braku dowodów.

Ordery i odznaczenia

• Srebrny Krzyż Zasługi (1938)
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1943)
• Krzyż Walecznych dwukrotnie
• Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari (nadany osobno przez Rząd RP na uchodźstwie oraz PRL)
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Krzyż Kampanii Wrześniowej (pośmiertnie)

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Odznaczenia za działania bojowe i działalność konspiracyjną w Okręgu Białystok AK. jamiolkowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-28)]..
• Zdzisław Gwozdek, Białostocki Okręg ZWZ AK, Białystok 1993.
• Wrzesień 1939 na kresach w relacjach. Wybór i opracowanie C. K. Grzelak, Warszawa 1999.