Wojak obrożny

Wojak obrożny
	Sturnella magna
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	kacykowate
Podrodzina	wojaki
Rodzaj	Sturnella
Gatunek	wojak obrożny
Synonimy
	A.[lauda] magna Linnaeus, 1758;
	A.[lauda] magna Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	S. m. magna (Linnaeus, 1758); S. m. argutula Bangs, 1899; S. m. hoopesi Stone, 1897; S. m. saundersi Dickerman & A.R. Phillips, 1970; S. m. alticola Nelson, 1900; S. m. mexicana P.L. Sclater, 1861; S. m. griscomi van Tyne & Trautman, 1941; S. m. inexspectata Ridgway, 1888; S. m. subulata Griscom, 1934; S. m. meridionalis P.L. Sclater, 1861; S. m. paralios Bangs, 1901; S. m. praticola C. Chubb, 1921; S. m. monticola C. Chubb, 1921; S. m. hippocrepis (Wagler, 1832);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania (z podgatunkami lilianae i auropectoralis wydzielonymi w 2022 do osobnego gatunku) Przebywa stale Gniazduje
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wojak obrożny^[4], wojak wielki (Sturnella magna) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kacykowatych (Icteridae), zamieszkujący Amerykę Północną i północną część Ameryki Południowej. Liczny, ale klasyfikowany jako bliski zagrożenia wyginięciem ze względu na spadającą populację.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

IOC wyróżnia 14 podgatunków S. magna (stan w 2022)^[5]:

S. magna magna (Linnaeus, 1758) – wojak obrożny^[4] – południowo-wschodnia Kanada, środkowe i wschodnie USA.
S. magna argutula Bangs, 1899 – południowo-środkowe i południowo-wschodnie USA.
S. magna hoopesi Stone, 1897 – południowy Teksas i północno-wschodni Meksyk.
S. magna saundersi Dickerman & A.R. Phillips, 1970 – południowo-wschodni stan Oaxaca (południowy Meksyk).
S. magna alticola Nelson, 1900 – południowy Meksyk do Kostaryki.
S. magna mexicana P.L. Sclater, 1861 – południowo-wschodni Meksyk do Belize i Gwatemali.
S. magna griscomi Van Tyne & Trautman, 1941 – północny Jukatan.
S. magna inexspectata Ridgway, 1888 – Honduras i północno-wschodnia Nikaragua.
S. magna subulata Griscom, 1934 – Panama.
S. magna meridionalis P.L. Sclater, 1861 – północno-środkowa Kolumbia do północno-zachodniej Wenezueli.
S. magna paralios Bangs, 1901 – północna Kolumbia, północna i środkowa Wenezuela.
S. magna praticola C. Chubb, 1921 – wschodnia Kolumbia oraz południowo-wschodnia Wenezuela po Gujanę i Surinam.
S. magna monticola C. Chubb, 1921 – góry południowej Wenezueli, region Gujana i północna Brazylia. Proponowany podgatunek quintaas uznany za jego synonim.
S. magna hippocrepis (Wagler, 1832) – wojak kubański^[4] – Kuba.

Do 2022 roku wyróżniano jeszcze podgatunki lilianae (południowo-zachodnie USA i północno-zachodni Meksyk) i auropectoralis (zachodnio-środkowy Meksyk), ale wydzielono je do osobnego gatunku o nazwie Sturnella lilianae (wojak białosterny)^[4]^[5]^[6]. Status podgatunku S. magna saundersi jest niepewny^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd

Górna część tułowia jasnobrązowa, prążkowana ciemniejszym brązem, głowa ma czarne i białawe pasy, krótkie, żółte brwi, szerokie białe wąsy; policzki i dolna część tułowia jaskrawożółte, szeroki czarny kołnierz na piersi. Pokrywy podogonowe białawe; nogi różowobrązowe; dziób jasnoszary, oczy ciemnobrązowe. Samica (i samiec poza okresem godowym) wygląda podobnie, lecz jest jaśniejsza.

Długość ciała: 23–25 cm
Masa ciała: 76–102 g

Zasięg[edytuj | edytuj kod]

Tereny trawiaste i uprawne, od wschodnich i południowych Stanów Zjednoczonych po północne rejony Ameryki Południowej na wschód od Andów. Populacje północne przenoszą się zimą na południe.

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop

Występują głównie na łąkach i preriach, ale również na pastwiskach, polach uprawnych, lotniskach i innych obszarach trawiastych^[7].

Pożywienie

Owady, nasiona. Żeruje na ziemi.

Rozród

Na wiosnę i w lecie. Samica buduje duże, kopulaste gniazdo przeplecione przez pobliskie rośliny, z wejściem z boku, wymoszczone trawami. Wysiaduje w nim 3–5 białych, nakrapianych jaj. Pisklętami opiekują się oboje rodzice, choć samica więcej. Młode opierzają się po 11–12 dniach.

Status[edytuj | edytuj kod]

IUCN od 2018 roku uznaje wojaka obrożnego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened); wcześniej, od 2009 roku był on klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Organizacja Partners in Flight szacuje (2019) liczebność populacji na około 37 milionów dorosłych osobników. Trend populacji oceniany jest jako spadkowy^[3]; szacuje się, że w latach 1966–2015 liczebność tego ptaka spadła aż o 89%^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Sturnella magna, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Eastern Meadowlark (Sturnella magna). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-28)]. (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Sturnella magna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sturnellinae Chenu & des Murs, 1853 - wojaki (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-03].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-20]. (ang.).
↑ ^a ^b Johanna K.J.K. Beam Johanna K.J.K., Treat Sturnella lilianae as a separate species from S. magna (Eastern Meadowlark), [w:] AOS Classification Committee – North and Middle America Proposal Set 2022-C 29 March 2022, N&MA Classification Committee, 2022, s. 7–14 (ang.).
↑ ^a ^b Eastern Meadowlark Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-01-05]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Jill Bailey: Ptaki. Warszawa: Mozaika Wydawnictwo, 1996, seria: Minikompedium. ISBN 83-89200-86-4. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Sturnella magna, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Eastern Meadowlark (Sturnella magna). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-28)]. (ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Sturnella magna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-20] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sturnellinae Chenu & des Murs, 1853 - wojaki (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-03].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-20]. (ang.).

[aos-6] Johanna K.J.K. Beam Johanna K.J.K., Treat Sturnella lilianae as a separate species from S. magna (Eastern Meadowlark), [w:] AOS Classification Committee – North and Middle America Proposal Set 2022-C 29 March 2022, N&MA Classification Committee, 2022, s. 7–14 (ang.).

[aablh-7] Eastern Meadowlark Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-01-05]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]