Xylopia frutescens

*Xylopia frutescens*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	magnoliowce
Rodzina	flaszowcowate
Rodzaj	Xylopia
Gatunek	Xylopia frutescens
	Nazwa systematyczna
	Xylopia frutescens Aubl.; Hist. Pl. Guiane 602 1775
Synonimy
	Diospyros xylopioides Mart. ex Miq.; Xylopia frutescens var. glabra S. Watson; Xylopia meridensis Pittier; Xylopia muricata Vell.; Xylopia setosa Poir.; Xylopicrum frutescens (Aubl.) Kuntze;
	Diospyros xylopioides Mart. ex Miq.; Xylopia frutescens var. glabra S. Watson; Xylopia meridensis Pittier; Xylopia muricata Vell.; Xylopia setosa Poir.; Xylopicrum frutescens (Aubl.) Kuntze;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Xylopia frutescens Aubl. – gatunek rośliny z rodziny flaszowcowatych (Annonaceae Juss.). Występuje naturalnie w Ameryce Centralnej oraz w północnej części Ameryki Południowej^[5]^[6].

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Rośnie naturalnie w Ameryce Centralnej oraz w północnej części Ameryki Południowej. Występuje między innymi w południowej części Meksyku, w Belize, Gwatemali, Salwadorze, Hondurasie, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, Kolumbii, Wenezueli, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Brazylii oraz północnej części Peru^[5]. W Brazylii został zaobserwowany w stanach Amazonas, Amapá, Pará, Rondônia, Roraima, Bahia, Ceará, Maranhão, Paraíba, Pernambuco, Goiás, Mato Grosso, Espírito Santo, Minas Gerais oraz Rio de Janeiro^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Zimozielone drzewo dorastające do 18 m wysokości. Młode pędy są owłosione^[6].
Liście: Mają kształt od lancetowatego do podłużnie lancetowatego. Mierzą 1,5–11 cm długości oraz 1–2,5 szerokości. Nasada liścia jest klinowa lub ostrokątna. Liść na brzegu jest zawinięty. Wierzchołek jest spiczasty. Ogonek liściowy jest owłosiony i dorasta do 3–5 cm długości^[6].
Kwiaty: Są zebrane po kilka w kwiatostanach. Rozwijają się w kątach pędów. Działki kielicha są zrośnięte u podstawy, mają owalny kształt i dorastają do 2–3 mm długości. Płatki są żółtopomarańczowe i równowąskie. Zewnętrzne dorastają do 12 mm długości, natomiast wewnętrzne do 11 mm. Słupków jest do 4 do 7^[6].
Owoce: Rozłupnie o podłużnie romboidalnym kształcie. Osiągają 1,5 cm długości oraz 1 cm średnicy^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rośnie w wiecznie zielonych lasach i lasach liściastych. Występuje na wysokości do 700 m n.p.m.^[6]

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Olejek eteryczny z kory X. frutescens ma umiarkowane działanie bakteriostatyczne i fungistatyczne. Olejek zawiera α-kubeben (25,2%) i δ-kadinol (27,4%)^[8].

Z kolei olejek eteryczny z liści tego gatunku ma pewne działanie przeciwnowotworowe. Badania na hodowanych komórkach nowotworowych przeprowadzono in vitro w warunkach laboratoryjnych oraz in vivo na myszach. W badaniach in vivo odsetek hamowania nowotworu wynosił 31.0–37.5%. W olejku zidentyfikowano takie związki jak kariofylen (31,48%), bisyklogermakren (15,13%), germakren D (9,66%), δ-kadinen (5,44%), wiridifloren (5,09%) i α-kopaen (4,35%)^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
↑ ^a ^b Xylopia frutescens Aubl.. The Plant List. [dostęp 2015-07-05]. (ang.).
↑ Xylopia frutescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Xylopia frutescens – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-07-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Xylopia frutescens. Plantes & botanique. [dostęp 2015-07-05]. (fr.).
↑ Xylopia frutescens Aubl.. [w:] Lista de Espécies da Flora do Brasil [on-line]. Instituto de Pesquisas Jardim Botânico do Rio de Janeiro. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).
↑ Volatile constituents of Xylopia frutescens, X. pynaertii and X. sericea: Chemical and biological study. [w:] Phytotherapy Research, Volume 8, Issue 3, pages 166–169, May 1994 [on-line]. Wiley Online Library. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).
↑ Antitumour properties of the leaf essential oil of Xylopia frutescens Aubl. (Annonaceae). [w:] Food Chemistry, Volume 141, Issue 1, 1 November 2013, Pages 196–200 [on-line]. Science Direct. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).

[tpl-3] Xylopia frutescens Aubl.. The Plant List. [dostęp 2015-07-05]. (ang.).

[iucn-4] Xylopia frutescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[eol-5] Xylopia frutescens – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-07-05]. (ang.).

[peb-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Xylopia frutescens. Plantes & botanique. [dostęp 2015-07-05]. (fr.).

[7] Xylopia frutescens Aubl.. [w:] Lista de Espécies da Flora do Brasil [on-line]. Instituto de Pesquisas Jardim Botânico do Rio de Janeiro. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).

[8] Volatile constituents of Xylopia frutescens, X. pynaertii and X. sericea: Chemical and biological study. [w:] Phytotherapy Research, Volume 8, Issue 3, pages 166–169, May 1994 [on-line]. Wiley Online Library. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).

[9] Antitumour properties of the leaf essential oil of Xylopia frutescens Aubl. (Annonaceae). [w:] Food Chemistry, Volume 141, Issue 1, 1 November 2013, Pages 196–200 [on-line]. Science Direct. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]