Przejdź do zawartości

Nowa Cerekwia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nowa Cerekwia
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

głubczycki

Gmina

Kietrz

Liczba ludności (2007)

922

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-133[2]

Tablice rejestracyjne

OGL

SIMC

0496099

Położenie na mapie gminy Kietrz
Mapa konturowa gminy Kietrz, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego
Mapa konturowa powiatu głubczyckiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Ziemia50°05′27″N 17°55′50″E/50,090833 17,930556[1]

Nowa Cerekwia (cz. Německá Cerekve[3], niem. Deutsch Neukirch) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Kietrz[4]. Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską w 1298 roku, zdegradowana w 1742 roku[5].

W pobliżu miejscowości znajduje się m.in. nieczynny (zalany) kamieniołom mioceńskiego bazaltu z dobrze widocznym ciosem słupowym.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu miejscowości znaleziono ślady wielu osad prehistorycznych i wczesnośredniowiecznych, m.in. kultury amfor kulistych, kultury wczesnego brązu (jedno z najstarszych w Polsce założeń obronnych) z XVIII w. p.n.e., kultury łużyckiej, celtyckiej, przeworskiej.

Historycznie miejscowość leży na tzw. polskich Morawach, czyli na obszarze dawnej diecezji ołomunieckiej. Wzmiankowana w 1234, kiedy należała do Margrabstwa Moraw. Jeszcze w XIII wieku uzyskało prawa miejskie[6]. Istniała tu już wtedy parafia, najstarsza na obszarze dzisiejszego powiatu głubczyckiego[7]. Z 1298 r. pochodzą wzmianki o targach w Nowej Cerekwi. Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus i powiatu głubczyckiego. Pierwotnie była zamieszkała przez tzw. Morawców, jeszcze w XVII wieku językiem kazań był język morawski (gwary laskie)[8], na początku XX wieku była już w całości niemieckojęzyczna. W 1885 r. w miejscowości mieszkało 1011 osób[9].

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnione były w Nowej Cerekwi 844 osoby, z czego 550, ok. 65,2%, to mieszkańcy (w tym 528, ok. 62,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 828 głosów (ok. 98,1% uprawnionych), w tym 827 (ok. 99,9%) ważnych; za Niemcami głosowało 826 osób (ok. 99,8%), a za Polską 1 osoba (ok. 0,1%). W Bieszkowie (niem. Bieskau) rozkład głosów prezentował się następująco: uprawnionych było 691 osób, z czego 446, ok. 64,5%, to mieszkańcy (w tym 442, ok. 64,0% całości, mieszkańcy urodzeni w Bieszkowie). Oddano 680 głosów (ok. 98,4% uprawnionych), w tym 680 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 677 osób (ok. 99,6%), za Polską 3 osoby (ok. 0,4%)[10].

Do 1937 r. Bieszków (Bieskau) posiadał własną pieczęć gminną, na której przedstawiono snopek, a za nim skrzyżowane kosę i grabie[11].

1 kwietnia 1937 r. Nowa Cerekwia i Bieszków zostały połączone w jedną miejscowość o nazwie Altstett[9]. Miejscowość utraciła prawa miejskie[6]. W granicach Polski od końca II wojny światowej. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Nowa Cerekwia[12]. Jej mieszkańcy zostali wysiedleni, a ich miejsce zajęli przesiedleńcy z utraconych przez Polskę Kresów Wschodnich. 80 polskich rodzin, zamieszkujących wieś Doliniany pod Gródkiem Jagiellońskim osiedliły się na Ziemiach Zachodnich w Kościerzycach (powiat brzeski) i właśnie w Nowej Cerekwi (powiat głubczycki) w Opolskiem[13].

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie wsi działalność religijną prowadzi rzymskokatolicka Parafia św. Piotra i Pawła

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Rynek
Ruina kościoła cmentarnego pw. św. Wacława

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:

inne zabytki:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 87887
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 826 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Gregor Wolný: Kirchliche Topographie von Mähren. I. Abtheilung, Band 5. Brünn: Nitsch und Grosse, 1863, s. 234. (niem.).
  4. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2014-02-21].
  5. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 54-55.
  6. a b Sołectwa gminy Kietrz. [w:] www.kietrz.pl [on-line]. [dostęp 2018-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-12)].
  7. Katarzyna Maler. ZARYS DZIEJÓW KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO NA ZIEMI GŁUBCZYCKIEJ OD ŚREDNIOWIECZA DO 1945 ROKU. „WROCŁAWSKI PRZEGLĄD TEOLOGICZNY”. 23, s. 187, 2015. 
  8. Mapa Zasięg mowy polskie na Śląsku około połowy XVII wieku. Opracował Tadeusz Ładogórski w: Historia Śląska pod redakcją Karola Maleczyńskiego, Wrocław 1966, Tom 1, cz. 3.
  9. a b Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Leobschütz. 2006. [dostęp 2012-06-02]. (niem.).
  10. Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 15–16. [dostęp 2015-02-12]. (fr. • pol.).
  11. Aleksandra Starczewska-Wojnar, Baza danych pieczęci gminnych na Śląsku w latach 1722–1945, „Przegląd Archiwalno-Historyczny”, 2023, s. 129, DOI10.4467/2391-890xpah., 23.007.19246 [dostęp 2024-11-22] (pol.).
  12. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  13. https://web.archive.org/web/20160305145524/http://www.brozbar.cieplowizja.pl/grzymalow/grzymalow/przesiedlenia.html Mapa osiedleń
  14. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 29.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Z. Bereszyński, Prastara osada, Gazeta Wyborcza, Opole, 13 VII 2007

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]