Śluza Okole

Śluza Okole
	; Śluza Okole
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Droga wodna	Wisła-Odra
Lokalizacja	na 14,8 km
	Dane techniczne
Długość	57,4 m
Szerokość	9,6 m
Różnica poziomów	7,58 m
Wrota	stalowe dwuskrzydłowe
Rodzaj napędu	elektryczny, awaryjny ręczny
	Położenie na mapie Bydgoszczy Śluza Okole
	Położenie na mapie Polski Śluza Okole
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Śluza Okole
	53°08′11″N 17°58′04″E/53,136389 17,967778
	Multimedia w Wikimedia Commons

Śluza Okole

Śluza Okole – śluza na Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy.

Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych Kanału Bydgoskiego, zarządzaną przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, Zarząd Zlewni Noteci w Bydgoszczy. Jest to śluza nr 3 drogi wodnej Wisła-Odra, która jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E-70.

Lokalizacja

Śluza znajduje się przy ul. Młyńskiej na osiedlu Okole w Bydgoszczy.

Historia

Śluza została oddana do użytku w 1915 r. podczas przebudowy Kanału Bydgoskiego. Oddano wówczas do użytku nowy dwukilometrowy odcinek kanału, podczas gdy odcinek stary o długości 3,5 km (z pięcioma śluzami) wyłączono z użytku przekształcając go w park.

Z powodu posadowienia na trudnym gruncie (iły poznańskie) śluza ulegała uszkodzeniom w latach 1914 i 1917. W 1921 r. zarysował się bardzo silnie mur głowy dolnej – tak, iż woda, napełniająca komorę nie przeciekała, ale wprost wylewała się. Uszkodzenie to zniwelowano wiosną 1922 r.^[1]

W 2005 r. śluzę Okole wraz z budynkami towarzyszącymi wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego^[2].

16 kwietnia 2013 ze względu na niebezpieczeństwo katastrofy budowlanej śluza została wyłączona z użytkowania^[3]. Po zakończeniu prac zabezpieczających, w dniu 18 czerwca 2013 śluza została otwarta^[4]. Zasadniczy remont, którego czas trwania szacowano na rok, miał rozpocząć się w końcu 2015^[5], a następnie w II połowie 2016. Ostatecznie remont rozpoczęto 22 września 2017 z terminem zakończenia w końcu października 2018^[6]^[7], który przesuwano kolejno na kwiecień, czerwiec i wreszcie III kwartał 2019^[8]. Do opóźnienia przyczynił się ujawniony w czasie remontu zły stan kolejnych fragmentów konstrukcji, w wyniku czego demontaż mechanizmów wymagał wykonania dodatkowych prac, zmian w projekcie i stosowania innych technologii od przewidywanych pierwotnie^[9]. Koszt inwestycji, określany pierwotnie na 11,7 mln zł^[10], w efekcie wzrósł do 15 mln zł. Zakres robót obejmował remont komory ze ścianami, koroną i dnem oraz górnej i dolnej głowy, a także zbiorników oszczędnościowych (usunięcie z dna skorodowanej warstwy betonu, wykonanie warstwy naprawczej ze szczelinami elastycznymi dylatacji, reprofilacja i impregnacja), galerii obiegowych i kanału ulgowego (zastąpienie koryta upustu ulgowego przez koryto rurociągu, którym nadmiar wody będzie odpływał bezpośrednio do awanportu dolnego)^[11]. Zarówno dolne wrota wsporne, jak i górne uchylne zostały zdemontowane, oczyszczone i zakonserwowane farbą antykorozyjną^[12]. Prace objęły również zabytkowe budynki maszynowni, sterowni oraz budynek obsługi śluzy. Oczyszczone zostały również obydwa awanporty (górny i dolny). Poprzedni remont, o niewielkim zakresie robót, przeprowadzono w 1995^[6]. W toku prac zadbano o zachowanie oryginalnej cegły o niestandardowych wymiarach^[13].

Charakterystyka

Jest to śluza betonowa II klasy z okładziną ceglaną. W skład obiektu wchodzą: śluza żeglugowa i dwa zbiorniki oszczędnościowe.

Parametry obiektu spełniają wymogi II klasy wg klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych. Śluza posiada zamknięcia: górne w postaci stalowych, nitowanych wrót klapowych, oraz dolne wrota wsporne, stalowe dwuskrzydłowe. Napęd jest elektryczny i awaryjny ręczny. Praktyczny czas śluzowania wynosi 20 minut. Napełnianie śluzy odbywa się poprzez galerie biegnące wzdłuż budowli, obustronnie w ścianach bocznych. Dwa zbiorniki oszczędnościowe są wykorzystywane w celu zmniejszenia ilości wody potrzebnej do śluzowania i dodatkowo umożliwiają jej wielokrotne użycie. Śluza posiada dodatkowe urządzenia do przepuszczania wody.

Na zamknięciach śluzy znajdują się dwa przejścia technologiczne o szerokości 1,0 m i długości 9,6 m. Kładka na głowie górnej w czasie śluzowana chowa się pod wodę, natomiast kładka na głowie dolnej razem ze skrzydłami wrót rozchyla się na boki^[2].

Poziomy

Śluza umożliwia podniesienie jednostek o 7,58 m, od poziomu 35,88 do 43,46 m n.p.m.

Ciekawostka

W 1968 r. śluza „Okole” stała się scenerią jednego (bądź dwóch)^[14] z odcinków serialu Czterej pancerni i pies^[15]. Nagrywano w niej scenę, w której Gustlik strzałem z pancerfausta wysadza śluzę w Ritzen (odcinek 15. „Wysoka fala”)^[16]. Fakt ten upamiętnia stojąca w pobliżu wieżyczka czołgu o numerze bocznym 102^[17]^[18].

Zobacz też

Przypisy

↑ Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928, s. 69.
↑ ^a ^b Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8.
↑ „Bydgoszcz odcięta od wodnego świata, choć miasto od lat zwraca się ku rzece!” [dostęp 2013-04-24].
↑ Komunikat RZGW Poznań [dostęp 2013-06-22].
↑ Zabytkowa śluza na Okolu w końcu do remontu! Koszt: 17 mln zł.
↑ ^a ^b Remont śluzy znanej z serialu przełożony na 2018 r.
↑ Śluza Okole doczekała się remontu. Kanał będzie jak nowy.
↑ Z tym, że w ramach prób technicznych uruchomiono śluzę 21, 22 i 24 czerwca 2019.
↑ Przedłuża się remont śluzy Okole. Zdążą na „Ster na Bydgoszcz”?
↑ Kręcili na niej kultowy serial. Teraz przejdzie remont.
↑ Byliśmy w środku śluzy Okole. Robi wrażenie.
↑ Zobacz odwodnioną śluzę Okole z lotu ptaka.
↑ Stuletnia śluza do remontu za 15 mln zł. Zobacz jak teraz wygląda.
↑ Zbigniew Kowalewski „Lustro pana von Brenckenhoffa”, Express Bydgoski 22 lipca 2011 [1].
↑ Szymon Spandowski „Czterej pancerni w regionie”, Express Bydgoski, Czwartek, 28 Kwietnia 2011.
↑ Bydgoszcz za zamkniętymi drzwiami. tmmb.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)]..
↑ Nieporządek obok czołgu przy śluzie Okole. A miasto organizuje tam wycieczkę
↑ Bydgoski ratusz robi porządki obok wieżyczki czołgu na Czyżkówku. Nareszcie!

Bibliografia

Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773–1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
O Kanale Bydgoskim na portalu Kanały.info. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-05)].

Linki zewnętrzne

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy (Wody Polskie)
Kanaly.info. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-18)].
Strona główna „Wody Polskie”
Stron Archiwalna Wody Polskie
Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
Zdjęcie z budowy śluzy ok. 1912
Galeria zdjęć współczesnych z 2017 i 2021

[1] Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928, s. 69.

[MMKP-2] Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8.

[3] „Bydgoszcz odcięta od wodnego świata, choć miasto od lat zwraca się ku rzece!” [dostęp 2013-04-24].

[4] Komunikat RZGW Poznań [dostęp 2013-06-22].

[5] Zabytkowa śluza na Okolu w końcu do remontu! Koszt: 17 mln zł.

[Rś-6] Remont śluzy znanej z serialu przełożony na 2018 r.

[7] Śluza Okole doczekała się remontu. Kanał będzie jak nowy.

[8] Z tym, że w ramach prób technicznych uruchomiono śluzę 21, 22 i 24 czerwca 2019.

[9] Przedłuża się remont śluzy Okole. Zdążą na „Ster na Bydgoszcz”?

[10] Kręcili na niej kultowy serial. Teraz przejdzie remont.

[11] Byliśmy w środku śluzy Okole. Robi wrażenie.

[12] Zobacz odwodnioną śluzę Okole z lotu ptaka.

[13] Stuletnia śluza do remontu za 15 mln zł. Zobacz jak teraz wygląda.

[14] Zbigniew Kowalewski „Lustro pana von Brenckenhoffa”, Express Bydgoski 22 lipca 2011 [1].

[15] Szymon Spandowski „Czterej pancerni w regionie”, Express Bydgoski, Czwartek, 28 Kwietnia 2011.

[16] Bydgoszcz za zamkniętymi drzwiami. tmmb.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)]..

[17] Nieporządek obok czołgu przy śluzie Okole. A miasto organizuje tam wycieczkę

[18] Bydgoski ratusz robi porządki obok wieżyczki czołgu na Czyżkówku. Nareszcie!

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

cieki i akweny	Brda Wisła (Bydgoskie zakole Wisły) Kanał Bydgoski Młynówka Kanał Górnonotecki Flis Struga Młyńska Potok Prądy Tor regatowy Zalew Smukalski
kanały historyczne	Fosa zamkowa Fosa miejska
wyspy	Wyspa Młyńska Wyspa Kanałowa Wyspa św. Barbary Wyspa na Kapuściskach Wyspa na Zimnych Wodach Wyspy w Brdyujściu
śluzy czynne	Śluza Czersko Polskie Śluza Miejska Śluza Okole Śluza Czyżkówko Śluza Prądy Śluza Osowa Góra
śluzy nieczynne zabytkowe	Śluza Brdyujście Śluza IV Wrocławska Śluza V Czarna Droga Śluza VI Bronikowskiego
śluzy nieistniejące	Śluza Kapuściska Śluza II Św. Trójcy Śluza III Grunwaldzka
jazy	Jaz Farny Jaz Ulgowy Jaz Czersko Polskie
kaskady	Międzywodzie
tamy	Stopień wodny w Smukale
mosty i kładki	Mosty w Bydgoszczy
elektrownie wodne	Bydgoskie elektrownie wodne Elektrownia Smukała
porty	Stary Port Port Drzewny Port Handlowy Żeglugi Bydgoskiej
mariny	Gwiazda Bydgoszcz
obiekty sportowe	Tor regatowy Przystanie wioślarskie Przystanie kajakarskie Przystanie żeglarskie Tor kajakarstwa górskiego
tereny zieleni	Planty nad Kanałem Bydgoskim Planty nad Brdą park Centralny park Milenijny