1 Galicyjski Pułk Ułanów

1 Galicyjski Pułk Ułanów. Koszary Leopoldstadt 1850

Galicyjski Pułk Ułanów Nr 1 (niem. Galizisches Ulanen-Regiment Ritter von Brudermann Nr. 1) – pułk kawalerii cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia pułku

21 października 1784 roku cesarz Józef II Habsburg zezwolił na zorganizowanie oddziału polskich kawalerzystów w składzie dwóch dywizjonów. Dowódcy Korpusu Ułanów, podpułkownikowi von Hotze do pomocy przydzielono księcia majora Józefa Poniatowskiego. W roku 1785 sformowano trzeci dywizjon ułanów. Jesienią roku 1787 dywizjony ułanów zostały rozdzielone pomiędzy pułki szwoleżerów i znalazły się nad granicą turecką.

15 lipca 1790 roku cesarz Leopold II Habsburg nakazał utworzenie pułku ułanów, który powinien być skompletowany do 1 listopada 1791 roku. W roku 1791 ułani odeszli z pułków szwoleżerów do nowo tworzonego pułku ułanów. Początkowo pułk nie posiadał numeru, dopiero w 1798 roku, w związku z utworzeniem drugiego pułku ułanów, otrzymał numer „1”.

Lata 90. XVIII wieku pułk spędził na walkach armii austriackiej w ramach koalicji przeciw rewolucyjnej Francji na frontach włoskim i niemieckim. Następne lata to ciągłe walki w wojnach napoleońskich.

W 1801 roku oraz 1814 roku cześć pododdziałów i oficerów odeszło do nowo tworzonych pułków ułańskich 3. i 4.

W latach 1848-1849 pułk brał udział w działaniach armii austriackiej podczas Wiosny Ludów i powstania węgierskiego. Potem pułk uczestniczył w wojnie Austrii z Piemontem i Francją w 1859 roku. W 1860 roku czwarte szwadrony ułańskich pułków 1., 2. i 8. wykorzystano do utworzenia Ochotniczego Pułku Ułanów (późniejszy 13. Pułk Ułanów) Szwadrony pułku w wojnie austriacko-pruskiej w 1866 roku nadzorowały granicę w rejonie Oświęcimia, Goczałkowic, Kęt i Dziedzic. Wtedy też do pułku został wcielony Dywizjon Krakusów „Regimentarza” Kazimierza hr. Starzeńskiego złożony w głównej mierze z byłych powstańców styczniowych, którzy bądź schronili się w Galicji po upadku zrywu, bądź zostali tam internowani.

Latem 1918 spieszony pułk (konie oddał w 1917 roku), znajdował się na Ukrainie w Jekaterynosławiu. Jesienią dzięki pomocy polskich kolejarzy oraz w porozumieniu z POW udało się przetransportować prawie cały pułk do kadry (szwadronu zapasowego) stacjonującej w Kluczach pod Olkuszem. Tylko jeden z eszelonów został przejęty i rozbrojony przez Ukraińców. Polacy w kadrze zabezpieczyli przed kradzieżą magazyny oraz rozbroili i zwolnili obcych narodowościowo ułanów. 1 listopada 1918 roku powiadomiono Komendę POW w Olkuszu o przejściu oddziału do Wojska Polskiego. W późniejszym okresie pułk w Wojsku Polskim zmienił nazwę na 8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.

Rejony rekrutacji pułku

Pułk uzupełniany był rekrutami pochodzącymi z Galicji, od 1853 z obszaru okręgu uzupełnień 56 Pułku Piechoty (IR NR.56) Wadowice, 1857-1860 z obszarów 20 i 56 Pułków Piechoty (IR Nr 20 i 56) Nowy Sącz i Wadowice, od 1867 do 1889 z okręgu uzupełnień Pułków Piechoty 13 i 56 (Kraków i Wadowice). Później był wskazywany obszar 1 Korpusu z Krakowa (Militär-Territorial-Bezirk Kraków).

Pokojowe garnizony

1815 St. Floeian, 1816 Oradea (Wielki Waradyn), 1817 Wiedeń, 1818 Žatec, 1843 Wiedeń, 1845-48 Pardubice, 1849 Neusohl (Banska Bystrzyca), 1850 St. Georgen (Svätý Jur), potem Beroun (Beraun), 1851 St. Georgen, 1854 Kraków, 1855-59 Wessely (Veselí nad Moravou), 1860 Wessely, 1862 Mährisch Neustadt (Uničov), 1863-66 Tarnów, Lugos (Lugoj), 1868 Temeszwar, 1871 Oedenburg (Sopron), 1876 Tarnów, 1880 Kraków, 1895 Wiedeń, Monasterzyska (1899).

W latach 1913-1914 komenda pułku i I dywizjon stacjonowały w koszarach przy ulicy Wuleckiej we Lwowie, II dywizjon w Mostach Wielkich, a Kadra Zapasowa w Koszarach Kawalerii (Kavalleriekaserne Rakowice), w podkrakowskich wówczas Rakowicach przy obecnej ulicy Ułanów.

Kolejnymi właścicielami pułku byli:

• 1815 Książę Ernst Sachsen-Coburg-Gotha, generał kawalerii
• 1844 Hrabia Carl Civalart, generał kawalerii
• 1865 Hrabia Carl Grünne, generał kawalerii
• 1884-1885 nieobsadzony
• 1885 Arcyksiążę Rudolf, następca tronu, feldmarschallleutnant
• 1889-1894 nieobsadzony
• 1894 Arcyksiążę Otto, pułkownik, feldmarschallleutnant

W latach 1815-1844 drugim właścicielem pułku był hrabia Carl Civalart, feldmarschallleutnant, generał kawalerii.

Od 1907 roku szefem pułku był generał kawalerii Rudolf von Brudermann.

Żołnierze

Komendanci pułku 1819 baron Wilhelm von Hammerstein-Ecquord, pułkownik 1823 książę Friedrich Anton Hohenzollern-Hechingen, pułkownik 1831 baron Cornelius von Dankelmann, pułkownik 1838 Adolph von Mengen, pułkownik 1845 Carl von Almásy, pułkownik 1849 hrabia Hermann Nostitz-Rieneck, pułkownik 1851 baron Wilhelm von Koller, pułkownik 1858 Adolph von Mengen, pułkownik 1865 Friedrich Ziegler von Klipphausen, pułkownik 1869 baron Eduard Fleissner von Wostrowitz, pułkownik 1870 hrabia Alexander Kálnoky de Köröspatak, pułkownik 1874 baron Carl von Lasollaye, pułkownik 1878 hrabia Rudolph Grünne, podpułkownik 1878 Franz Kunz, podpułkownik, pułkownik 1882 baron Otto von Gemmingen-Guttenberg, pułkownik 1887 hrabia Albert Nostitz-Rieneck, podpułkownik, pułkownik 1892 baron Carl Dlauhovesky von Langendorf, pułkownik 1898 hrabia Oscar Ludolf, pułkownik 1913 Eugen Ruiz de Roxas, pułkownik 1914 Friedrich Weisz von Schleussenburg, pułkownik)

Oficerowie pułku mjr Stefan de Castenedolo Kasprzycki – komendant I dywizjonu (1914) mjr Roman Kawecki – komendant Kadry Zapasowej (1914) rtm. Władysław Oksza-Orzechowski rtm. Zygmunt Łobaczewski-Wnuczek rtm. Edward Strawiński rtm. rez. Mieczysław Chyliński por. Władysław Bzowski por. Stefan Jacek Dembiński por. Adolf Drwota – oficer magazynowy (1914) por. Piotr Głogowski por. rez. Mieczysław Grużewski por. rez. Kazimierz Krechowiecki por. rez. Adam Łubkowski por. Władysław Piniński por. rez. Wiktor Czarkowski-Golejewski por. rez. Kornel Krzeczunowicz kpt. prowiantowy Aureliusz Passelli por. Rudolf Rupp por. rez. Juliusz Wolfarth por. Olderych Vasku (1902-1905) por. Antoni Zawadzki (1881-1889) ppor. Jan Głogowski ppor. Stanisław Pomiankowski (1900–1903) ppor. rez. Hilary Kossak ppor. rez. Józef Trenkwald ppor. rez. Paweł Wiktor ppor. rez. Stanisław Wolfarth (brat Juliusza, poległ 4 VII 1920 jako porucznik 8 puł.) lekarz pułkowy 1. klasy Ignacy Zieliński (1899–1903)

Barwy 1 Pułku Ułanów

• 1865: żółta tatarka, jasnoniebieska kurtka i spodnie, czerwone wyłogi, żółte guziki.
• 1868: złotożółta tatarka, jasnoniebieska ułanka, czerwone wpuszczane do butów spodnie i czerwone wyłogi, żółte guziki.
• 1876: złotożółta czapka, jasnoniebieska ułanka, czerwone wpuszczane do butów spodnie i czerwone wyłogi, żółte guziki.

Bibliografia

• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20170101192621/http://www.kuk-wehrmacht.de/regiment/ulanen/u01.html
• https://web.archive.org/web/20160304190924/http://forum.ulani.pl/viewtopic.php?t=70
• http://www.napoleon-series.org/military/organization/Austria/cavalry/c_austriancav2.html