8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy 8 Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego. Zobacz też: 8 Pułk Ułanów.
8 Pułk Ułanów
Ilustracja
Historia
Państwo  II Rzeczpospolita
Sformowanie 1918
Rozformowanie 1945
Patron Józef Poniatowski
Tradycje
Święto 19 marca
Nadanie sztandaru 1920
Rodowód 8 Pułk Ułanów
Dowódcy
Pierwszy płk Roman Kawecki
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja Rakowice (pod Krakowem);

Zakrzówek-Kobierzyn(1939)
Rodzaj sił zbrojnych Wojska lądowe
Rodzaj wojsk kawaleria ; rozpoznanie
Podległość Krakowska Brygada Kawalerii ; 1 Dywizja Grenadierów
8 pulk ulanow.png
29 lipca – 3 sierpnia 1920
Pułk walczył w składzie Krakowskiej Brygady Kawalerii

8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego (8 p. uł.) – oddział kawalerii Wojska Polskiego II RP.

W grudniu 1784 pod dowództwem ks. Józefa Poniatowskiego utworzono we Lwowie pułk kawalerii. Podczas zaborów był jedną z niewielu formacji wojskowych podporządkowanych zaborcom z polską komendą i tradycjami wojskowymi. Za czasów panowania cesarza Franciszka Józefa I pułk nosił nazwę 1 Pułku Ułanów Austriackich, po przejściu pod dowództwo Niepodległego Państwa Polskiego, w roku 1918, nosił nazwę 1 Pułku Ułanów Ziemi Krakowskiej, a następnie nadano mu numer 8. i zatwierdzono nazwę na cześć twórcy i pierwszego dowódcy: 8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.

Pułk w walce o granice[edytuj]

Pułk zasłużył się szczególnie w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku, kiedy w pierwszej fazie działań na linii frontu uczestniczył z powodzeniem w ofensywie kijowskiej, a następnie walnie przyczynił się do rozgromienia bolszewickiej Armii Konnej komandarma Siemiona Budionnego w największej bitwie kawaleryjskiej XX wieku pod Komarowem na ziemi zamojskiej.

Pułk w okresie pokoju[edytuj]

Pułk stacjonował w Rakowicach pod Krakowem. W listopadzie 1923 roku brał udział w pacyfikacji tzw. powstania krakowskiego 1923 roku. W 1925 roku do Kapituły Orderu Virtuti Militari wpłynął wniosek o odznaczenie sztandaru 8 pułku krzyżem VM, za udział w bitwie pod Komarowem. Wniosek ten miał być rozpatrzony w następnych miesiącach, ale po zamachu majowym już do niego najprawdopodobniej nie wrócono[1].

Zgodnie z rozkazem ministra spraw wojskowych O.V. L 33035 E z 1925 r. przy pułku stacjonował 5 Szwadron Samochodów Pancernych.

10 grudnia 1928 roku korpus oficerski wręczył Zdzisławowi Tarnowskiemu odznakę pamiątkową w uznaniu zasług położonych dla pułku w 1920 roku, kiedy to własnym kosztem wystawił pluton konnych ochotników[2].

W kampanii wrześniowej 1939[edytuj]

W 1939 roku, 8 Pułk wchodził w skład Krakowskiej Brygady Kawalerii pod dowództwem gen. bryg. Zygmunta Piaseckiego, ta zaś należała do Armii "Kraków". Pułkiem dowodził ppłk dypl. Włodzimierz Dunin-Żuchowski.

3 września pułk oddzielony został od reszty brygady przez pododdziały XV korpusu i tocząc ciężkie walki odwrotowe został częściowo rozbity pod Szczekocinami. 4 września pułk znalazł się w Jędrzejowie, a 6 września w rejonie miejscowości Brody koło Starachowic, by wieczorem wyruszyć w kierunku Wisły. Następnie przyłączył się do Armii Lublin. Pomimo kilku odniesionych zwycięstw pułk poniósł bardzo dotkliwe straty i ostatecznie został rozbity podczas prób przedostania się do Rumunii. Tylko I szwadronowi udało się dotrzeć na Węgry.

W 1940 pułk odtworzony został jako 1 Oddział Rozpoznawczy im. Księcia Józefa Poniatowskiego. W kampanii francuskiej walczył w składzie 1 Dywizji Grenadierów.

W czasie wojny tradycje Pułku były utrzymywane przez oddziały partyzanckie AK oraz oddziały Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Pułk ostatecznie przestał istnieć w 1945 roku.

Ułani księcia Józefa[edytuj]

Dowódcy pułku:

Zastępcy dowódcy pułku:

Oficerowie pułku:

Korpus oficerski w 1924 Wysoka profesjonalizacja i jeszcze wyższe pochodzenie to cechy charakterystyczne kadry oficerskiej 8 Pułku Ułanów. O wysokich kwalifikacjach ułanów ks. Poniatowskiego świadczył fakt, iż w 1924 r. 5 oficerów przydzielonych było do Centralnej Szkoły Kawalerii, 4 do Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1 do Inspektoratu Armii IV, 1 do Oficerskiej Szkoły dla Podchorążych, 1 do Wyższej Szkoły Wojennej, 1 do Sztabu Generalnego WP, ponadto mjr Witold Morawski pełnił służbę jako attaché wojskowy w Rumunii, a Jan Władysław Rozwadowski (później wybitny teoretyk wojskowości) odkomenderowany był na studia do Wyższej Szkoły Wojennej w Paryżu. O arystokratycznym pochodzeniu pułku mogły świadczyć natomiast nazwiska oficerów rezerwy, wśród których nie brakowało: Potockich, Sapiehów, Pinińskich, czy też Dzieduszyckich. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w pułku służył Amerykanin – rtm. William S. Mitchell. Poniżej oficerowie 8 pułku ułanów wedle Rocznika oficerskiego 1924:

Oficerowie zawodowi:

  • płk Adamowicz Franciszek
  • płk Brzezowski Henryk, dowódca 5 SBK (oficer nadetatowy – n.e.)
  • płk SG Mochnacki Marjan (n.e.) D.O.K. VIII
  • płk Brabec Hubert (n.e.) C.S.Kaw.
  • ppłk Bzowski Władysław Roman, p. o. dowódcy pułku
  • ppłk SG Zabielski Stefan Bolesław (n.e.) M.S.Wojsk. Biuro Ścisłej Rady Wojennej
  • ppłk Olszewski Jan Kanty, zastępca dowódcy pułku
  • ppłk Skuratowicz Piotr (n.e.) C.S.Kaw.
  • ppłk Kossak Jan (n.e.) C.S.Kaw.
  • mjr SG dr Kossak Hilary (n.e.) Inspektorat Armii Nr IV
  • mjr SG dr Mieczysław Grużewski (n.e.) Doświadczalne Centrum Wyszkolenia
  • mjr Halicki Kazimierz Bolęsław Józef (n.e.) C.S.Kaw.
  • mjr Łazarski Edgar Józef
  • mjr SG Morawski Witold Józef (n.e.) Aattache w Bukareszcie
  • mjr Komorowski Tadeusz, kwatermistrz
  • rtm. Tarło Henryk
  • rtm. Niesiołowski Zdzisław
  • rtm dr Adamkiewicz Henryk
  • rtm. SG dr Maciejowski Marjan Karol Feliks (n.e.) M.S.Wojsk., Biuro Ścisłej Rady Wojennej
  • rtm Jakubowski Franciszek Maciej, p.o. dowódcy szwadronu zapasowego
  • rtm. Kostkiewicz Tadeusz Konrad
  • rtm. Suchodolski Teodor Eustachy
  • rtm. dr Mokszycki Bronisław (n.e.) C.S.Kaw.
  • rtm. Dornbach Tadeusz Piotr Paweł
  • rtm. Lasocki Stefan Jakób Józef Leon (n.e.) W.S.Woj.
  • rtm. Rostowski Bronisław
  • rtm. Skowroński-Prus Kazimierz, adiutant
  • rtm. Niesiołowskl Leon
  • rtm. Gałachcin Aleksander (n.e.) Departament II Kawalerii M.S.Wojsk.
  • por. Hryckiewicz Wacław (n.e.) Oficerska Szkoła dla Podoficerów
  • por. Sękowski Jerzy
  • por. Pisula Edward
  • por. Kubisz Rudolf II (n.e.) 5 SBK
  • por. Lasocki Jan Kazimierz, (n.e.) W.S.Woj.
  • por. Słupecki Janusz Tadeusz
  • por. Ziemięcki Zygmunt
  • por. Łączyński Zygmunt
  • por. Sałasz Zygmunt
  • por. Osiecimski-Czapski Andrzej (n.e.) Oddział III M.S.Wojsk.
  • por. Hoszowski Zygmunt
  • por. Wolski Józef
  • por. Dzieślewski Henryk Zygmunt (n.e.) W.S.Woj.
  • por. Rakowski Tadeusz, (n.e.) adiutant szefa Sztabu Generalnego WP
  • por. Gautier Antoni Wincenty
  • por. Jagielski Józef
  • por. Roguski Zygmunt Feliks
  • por. Rodziewicz Mikołaj
  • por. Kornberger Hugo
  • por. Szawłowski Edward
  • ppor. Ungeheuer Eugenjusz
  • ppor. Dębski Stanisław

Oficerowie rezerwowi i pospolitego ruszenia

  • mjr rez. Pusłowski Franciszek Ksawery
  • mjr posp. rusz. Gużkowski-Janicki Jan
  • rtm. rez. Jędrzejowicz Jan
  • rtm. rez. Dunikowski Stefan
  • rtm. rez. dr Biesiadecki Wojciech
  • rtm. rez. dr Poniński Ludwik
  • rtm. rez. Sękowski Aleksander
  • rtm. rez. Gołogórski Leon
  • rtm. rez. dr Brunicki Juljan
  • rtm. rez. Czarkowaki – Golejewski Wiktor
  • rtm. rez. Wolfarth Juljusz
  • rtm. rez. dr Krzeczunowlcz Kornel
  • rtm. rez. Larisch Edmund
  • rtm. rez. Piniński Władysław Leonard
  • rtm. rez. Woiański Władysław
  • rtm. rez. Günther Stanisław
  • rtm. rez. Łubkowski Adam
  • rtm. rez. Słotwiński Ludwik
  • rtm. rez. dr Sękowski Jan Janusz
  • por. rez. Gołuchowski Agenor
  • por. rez. Tarnowski Hieronim
  • por. rez. Sapiecha Leon
  • por. rez. Dembowski Adam
  • por. rez. Badeni Marcin
  • por. rez. Sękowski Stanisław
  • por. rez. Siemieński-Lewicki Stanisław
  • por. rez. Podgórski Franciszek
  • por. rez. Godlewski Kazimierz
  • por. rez. Gołuchowski Karol
  • por. rez. dr Czarkowski-Golejewski Kajetan
  • por. rez. Krzeczunowicz Aleksander Jan
  • por. rez. Gużkowski-Janicki Jerzy
  • por. rez. Traczewski Stefan
  • por. rez. Sapieha Józef
  • por. rez. Cielecki Jerzy
  • por. rez. Gliński Henryk
  • ppor. rez. Józefczyk Zbigniew
  • ppor. rez. Rudziński Edward
  • ppor. rez. Lityński Wenanty
  • ppor. rez. Potocki Alfred
  • ppor. rez. Mikucki Maciej
  • ppor. rez. Dzieduszycki Edward
  • ppor. rez. Potocki Adam
  • ppor. rez. Starczewski Stanisław
  • ppor. rez. Gerlicz Jan
  • ppor. rez. Starzeński Antoni
  • ppor. rez. Sapieha Paweł
  • ppor. rez. Dichmann Wiktor
  • ppor. rez. Godlewski Alfred
  • ppor. rez. Jaroszyński Zbigniew Marjan
  • ppor. rez. Artur Tarnowski
  • ppor. rez. Mycielski Jan

Odznaczeni srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy za wojnę 1918-1920
Spis utworzony na podstawie "Zarys historji wojennej 8-go pułku ułanów ks. Józefa Poniatowskiego" s. 34

Order Virtuti Militari
  • por. Lucjan Bochenek
  • st. uł. Roman Bogusławski
  • ppłk Henryk Brzezowski
  • st. uł. Franciszek Chojecki
  • ppor. Piotr Cielecki-Zaremba
  • kpr. Leon Ćwikła
  • plut. Jan Czarnecki
  • plut. Franciszek Dobosz
  • ppor. Edward dzieduszycki
  • plut. Jakub Flank
  • wchm. Leon Gaszczyk
  • st. wchm. Karol Geier
  • ppor. Jan Gerlicz
  • ppor. Henryk Gliński
  • ppor. Andrzej Głuszkowski-Janicki
  • ppor. Alfred Godlewski
  • ppor. Zbigniew Haszlakiewicz-Gotlieb
  • st. wchm. Antoni Janeczko
  • pchor. Zbigniew Jaroszyński
  • st. wchm. Michał Kędryna
  • wchm. Paweł Kijowski
  • st. uł. Antoni Konieczny
  • kpr. Jan Kozioł
  • plut. Marian Krełowski
  • por. Aleksander Krzeczunowicz
  • por. Kornel Krzeczunowicz
  • ppor. Kazimierz Lasocki
  • wchm. Jan Łabudzki
  • plut. Karol Łanocha
  • por. Franciszek Łukasiewicz
  • por. Adam Łupkowski
  • st. uł. Czesław Morawski
  • kpr. Józef Nachman
  • plut. Wojciech Nowak
  • plut. Stanisław Olejarski
  • chor. Leopold Orłowski
  • rtm. Józef Pająk
  • ppor. Edward Pisula
  • st. uł. Jan Podsiadło
  • por. Stanisław Pokładnik
  • mjr Karol Rómmel
  • wchm. Antoni Rypień
  • por. Janusz Sękowski
  • rtm. Ludwik Słotwiński
  • rtm. Adam Sołowij
  • ppor. Stanisław Starczewski
  • uł. Andrzej Sterliński
  • plut. Franciszek szczepaniec
  • ppor. Jan Tetmajer
  • por. Roman Traczewski
  • ppor. Stefan Traczewski
  • uł. Wacław Wierzbicki
  • uł. Zygmunt Wiśniewski
  • ppor. Eustachy Włodzimirski
  • uł. Piotr Woch
  • wchm. Jan Zając
  • kpr. Feliks Żebracki
  • st. uł. Józef Żak

Symbole pułkowe[edytuj]

Sztandar

Sztandar ofiarowały matki, żony i siostry oficerów pułku. Poświęcił go w katedrze lwowskiej w kwietniu 1920 r. ks. prałat Bedeni i wręczył przejeżdżającemu przez miasto na front 2 szwadronowi por. Adama Sokołowija. Sztandar przywieziono na front na Ukrainę. Znak był nieprzepisowy, a orzeł na drzewcu osadzony na kuli. W 1935 r. orła zastąpiono przepisowym, z rozpostartymi skrzydłami[4].

Odznaka

Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 9, paz 135 Z 28 lutego 1922 roku. Posiada kształt krzyża z ramionami emaliowanymi na ciemnoniebiesko. Na poziomych ramionach krzyża wpisano daty 1791 1918, na dolnym numer i inicjał 8 U. Na środku krzyża okrągła tarcza barwy czerwonej na której wpisano inicjały JP, a w otoku wieńca laurowego zwieńczonego u góry złoconą mitrą książęcą PIERWSZY PUŁK. Między ramionami krzyża cztery godła Ziemi Krakowskiej, Zatorskiej, Oświęcimskiej i Cieszyńskiej. Oficerska - dwuczęściowa, wykonana w tombaku srebrzonym, łączona dwoma nitami. Wymiary: 50x50 mm. Projekt: Józef Brunicki Wykonanie: Franciszek Malina - Kraków[5]

Barwy

Prop 8pul.png

Barwą pułku stał się kolor złotożółty (stare złoto, po austriacku greises gold). W tym kolorze noszono proporczyki na kołnierzach mundurów.

Na naramiennikach poniżej oznaczenia stopni wojskowych widniał monogram JP pod książęcą mitrą, na pamiątkę pierwszego dowódcy i patrona pułku.

Otok starezłoto.png Otok ciemnożółty[6]

Spod 8pul.png Spodnie długie[a] ciemnogranatowe, lampasy ciemnożółte, wypustka ciemnożółta

Prop dow 8pul.png proporczyk dowództwa w 1939

Prop 1szw 8pul.png proporczyk 1 szwadronu w 1939

Prop 2szw 8pul.png proporczyk 2 szwadronu w 1939

Prop 3szw 8pul.png proporczyk 3 szwadronu w 1939

Prop 4szw 8pul.png proporczyk 4 szwadronu w 1939

Prop 5szwckm 8pul.png proporczyk 5 szwadronu ckm w 1939

Prop plutlaczn 8pul.png proporczyk plutonu łączności w 1939

Żurawiejka

Krzywa buzia, krzywa nózia
to ułani księcia Józia.
Ce-Ka grafy i barony
Ósmy zdobi nam salony

Marsz 8 Pułku Ułanów

Moneta obiegowa – marka kredytowa (1 złoty) 8 Pułku Ułanów Ks. Józefa Poniatowskiego
Pod miasteczkiem Komarowem batalija wielka,
Ruskich było na tysiące a ułanów trzysta
Ruskich było na tysiące a ułanów trzysta
Hej wy lekkie szwoleżery nie róbcie nam wstydu
Zaczekajcie pół godziny aż ułani przyjdą,
Zaczekajcie pół godziny aż ułani przyjdą
Bo ułani dobrze biją, dobrze atakują
A jak pójdą na bij-zabij ruskie zrejterują
A jak pójdą na bij-zabij ruskie zrejterują
Tam na wzgórzu na dereszu Krzeczunowicz leci
Wymachuje, rozkazuje "Trzymajcie się dzieci!"
Wymachuje, rozkazuje "Trzymajcie się dzieci!"
A ułani dobrze biją, dobrze atakują
Jak ruszyli na bij-zabij ruskie zrejterują
Jak ruszyli na bij-zabij ruskie zrejterują
A z krwawego pola bitwy krwawo słońce schodzi
I Budionny z Kozakami hen za Dniepr uchodzi
I Budionny z Kozakami hen za Dniepr uchodzi!

Tradycje pułku[edytuj]

W czasach współczesnych Stowarzyszenie Szwadron Niepołomice w barwach 8 Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego kultywuje tradycje 8 pułku. Jego członkowie przywdziewają mundury i używają wyposażenia zgodnego z tymi jakie obowiązywały ułanów pułku w 1939 roku. Stowarzyszenie bierze udział między innymi w Paradach przy okazji świąt narodowych np. 3 maja lub 11 listopada.

Do tradycji pułku nawiązał Andrzej Wajda. Bohaterowie filmu "Katyń": rtm. Andrzej (Artur Żmijewski) i por. Jerzy (Andrzej Chyra) służą w 8 Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.

Uwagi

  1. ↑ szasery

Przypisy

  1. ↑ K. Krzeczunowicz, Do dyskusji nad "Ostatnią kampanią konną", "Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej" 1973, nr 70, s. 486.
  2. ↑ W uznaniu zasług obywatelskich. 8 p.uł. ks. Józefa Poniatowskiego wręczył swą odznakę p. Tarnowskiemu, „Polska Zbrojna” Nr 344 z 12 grudnia 1928 roku, s. 4.
  3. ↑ Krzeczunowicz 1960 ↓, s. 227.
  4. ↑ Satora 1990 ↓, s. 200.
  5. ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 176-181.
  6. ↑ Dziennik Rozkazów MSWojsk. nr 6 z 24 lutego 1928 roku

Bibliografia[edytuj]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=8_Pułk_Ułanów_Księcia_Józefa_Poniatowskiego&oldid=49461250”