Albańska Deklaracja Niepodległości
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
28 listopada 1912 |
| Autor(zy) | |
Albańska Deklaracja Niepodległości (alb. Deklarata e Pavarësisë) – dokument podpisany 28 listopada 1912 we Wlorze ogłaszający powstanie niepodległego państwa albańskiego.
Tło wydarzeń[edytuj | edytuj kod]
W wyniku klęski Imperium Osmańskiego w I wojnie bałkańskiej ziemie zdominowane przez ludność albańską znalazły się pod kontrolą sojuszników bałkańskich (Czarnogóry, Serbii i Grecji), co groziło ich rozbiorem. W sytuacji, kiedy część terytoriów albańskich znajdowała się jeszcze pod kontrolą Turcji, a twierdze w Szkodrze i Janinie stawiały opór, grupa albańskich działaczy narodowych zdecydowała się zebrać i podjąć decyzję, co do przyszłości ziem albańskich.
Zgromadzenie we Wlorze[edytuj | edytuj kod]
Początkowe plany, aby zgromadzenie delegatów rozpoczęło obrady w Durrësie, nie powiodły się z uwagi na postępy armii serbskiej. W tej sytuacji na miejsce zgromadzenia wybrano stosunkowo bezpieczną Wlorę. Z pomocą Austro-Węgier do Albanii dotarł główny organizator Zgromadzenia – Ismail Qemali, który do portu w Durrësie dopłynął austro-węgierskim parowcem, a stamtąd udał się konno w kierunku Wlory. Do miasta zaproszono 83 delegatów, ale tylko 37 z nich (z uwagi na toczące się działania wojenne) udało się dotrzeć na miejsce w odpowiednim czasie. Pozostali docierali do miasta w kolejnych dniach, kiedy Zgromadzenie kontynuowało obrady.
28 listopada 1912 o godzinie 16 czasu miejscowego zebrani we Wlorze delegaci rozpoczęli obrady w domu należącym do Xhemila beja. Obradom przewodniczył Ismail Qemali, który w długim przemówieniu wyjaśnił zebranym delegatom obecną sytuację polityczną, podkreślając, że Albańczycy zawsze byli wierni Imperium Osmańskiemu, ale też nigdy nie zapomnieli swojego języka i swojej odrębności. W sytuacji, w której rząd osmański nie bierze pod uwagę interesów Albańczyków, mimo ich wiernej służby dla imperium. W obecnej sytuacji nie ma możliwości ocalenia Albanii przez walkę zbrojną i konieczne w opinii Qemala stało się oddzielenie Albanii od Imperium Osmańskiego. Delegaci poparli jednomyślnie stanowisko Qemala i podpisali uzgodniony tekst Deklaracji Niepodległości. Delegaci wyrazili wolę zachowania integralności terytorialnej ziem albańskich, wraz z Kosowem, a także neutralności wobec toczących się działań wojennych. Z uwagi na sytuację na froncie deklaracja nie miała większego znaczenia dla pozostałych państw. Decyzje podjęte na Konferencji Ambasadorów w Londynie (17 grudnia 1912) oznaczały de facto uznanie niepodległości Albanii, ale określanie jej statusu trwało do lipca 1913, kiedy to mocarstwa europejskie zgodziły się uznać Albanię jako neutralne, suwerenne i dziedziczne księstwo. 4 grudnia 1912 utworzono rząd, na czele którego stanął Ismail Qemal.
Tekst deklaracji[edytuj | edytuj kod]
We Wlorze, dnia 15/28 listopada. Po wygłoszeniu przemówienia przez Przewodniczącego, Ismaila Kemala Beja, w którym mówił o wielkich nieszczęściach, których doświadcza dzisiaj Albania, wszyscy delegaci zdecydowali jednomyślnie że Albania, tak jak dzisiaj powinna być samodzielna, wolna i niepodległa.
Po ogłoszeniu Deklaracji Ismail Qemali wygłosił przemówienie do zebranego tłumu, a o 17.30 wciągnięto na maszt flagę albańską. Pełny tekst deklaracji niepodległości opublikowano w czasopiśmie Perlindja e Shqypenies (pełniącego funkcję dziennika urzędowego rządu albańskiego).
Delegaci[edytuj | edytuj kod]
79 delegatów[1], którzy uczestniczyli w obradach we Wlorze określa się w albańskiej tradycji pojęciem ojcowie narodu (alb. Baballaret e kombit). Na zachowanym dokumencie znajduje się jednak tylko 40 podpisów.[2][a]
- Kolonia albańska w Bukareszcie
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kursywą zaznaczono osoby, które nie złożyły podpisu na oryginalnym dokumencie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Schmidt-Neke 1987 ↓, s. 320.
- ↑ Cili ishte fundi i trishtë i 40 firmëtarëve të Deklaratës së Pavarësisë. [dostęp 2022-11-13].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Constantin Chekrezi: Albania past and present. BiblioBazaar: 2009. ISBN 978-1-113-61266-3.
- Tadeusz Czekalski, Baballaret e Kombit - charakterystyka i aktywność albańskich elit politycznych w toku I wojny bałkańskiej
- Stavro Skendi: The Albanian national awakening, 1878-1912. Princeton: 1967.
- Michael Schmidt-Neke: Entstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien, 1912–1939. 1987. ISBN 3-486-54321-0. (niem.).