Alpy Pennińskie
Dufourspitze | |
Kontynent | |
---|---|
Państwo | |
Najwyższy szczyt |
Dufourspitze |
Jednostka dominująca | |
Położenie na mapie Alp; granice pasma wg SOIUSA | |
Położenie na mapie Europy | |
45°58′39″N 7°39′35″E/45,977500 7,659722 |
Alpy Pennińskie (fr. Alpes pennines lub Alpes valaisannes, niem. Walliser Alpen, wł. Alpi Pennine) – pasmo górskie w Alpach Zachodnich. Leży na pograniczu Włoch (regiony Piemont i Dolina Aosty) i Szwajcarii (kanton Valais). Szwajcarska część pasma nazywana jest Alpami Walijskimi.
Alpy Pennińskie ciągną się z zachodu na wschód, z licznymi i długimi grzbietami bocznymi, wybiegającymi ku północy i południu. Sąsiadują z Alpami Berneńskimi na północy (przez dolinę Rodanu) oraz z Alpami Lepontyńskimi na wschodzie (przez przełęcz Simplon). Za zachodnią granicę tego pasma, oddzielającą ją od położonej bardziej na zachodzie Masywu Mont Blanc, uznaje się położoną na zachód od Wlk. Przełęczy Św. Bernarda przełęcz Col du Grand Ferret (2543 m n.p.m.), a dokładniej – jej północne, nieco niższe siodło, nazywane Col du Petit Ferret (2490 m n.p.m.)[1].
W Alpach Pennińskich znajdują się dwie przełęcze o wielkim znaczeniu komunikacyjnym: Wielka Przełęcz św. Bernarda na zachodzie i Simplon na wschodzie. 41 szczytów tego pasma leży powyżej 4000 m n.p.m. (z ogólnej liczby 82 w całych Alpach), najwyższy z nich to Dufourspitze w grupie Monte Rosa, który osiąga 4634 m[2].
Alpy Pennińskie obfitują w lodowce. Są to m.in.: Gornergletscher, Glacier de Corbassière, Findelgletscher, Zmuttgletscher, Glacier de Zinal, Glacier d’Otemma, Allalingletscher, Glacier de Ferpècle, Feegletscher, Glacier du Mont Miné, Riedgletscher, Turtmanngletscher, Glacier de Moiry, Glacier d’Arolla, Glacier de Moming i Glacier de Cheilon.
Najważniejsze ośrodki regionu to między innymi: Grächen, La Fouly, Saas-Fee, Nendaz, Breuil-Cervinia, Macugnaga, Zermatt.
Alpy Pennińskie dzielą się na wiele masywów i mniejszych pasm. Najważniejsze masywy (licząc od przełęczy Col du Grand Ferret do przełęczy Simplon) to:
Nie istnieje jeden oficjalny podział Alp Pennińskich. Według Suddivisione Orografica Internazionale Unificata del Sistema Alpino (w skrócie SOIUSA) – systemu klasyfikacji podziału Alp z punktu widzenia geograficznego i toponimii, zaprojektowanego przez włoskiego badacza Sergio Marazzi w 2005 roku, masywy te tworzą następujące grupy:
- Alpy Grand Combin (Grand Golliat, Grande Rochère, Mont Velàn, Grand Combin, Mont Gelé, Mont Collon, Ruinette, Pleureur, Aiguilles Rouges d’Arolla)
- Alpy Weisshorn i Matterhorn (Bouquetins, Luseney–Cian, Dent Blanche – Cornier, Obergabelhorn – Zinalrothorn, Weisshorn, Matterhorn)
- Alpy Monte Rosa (Monte Rosa, Breithorn – Lyskamm)
- Alpy Biellesi i Cusiane (Alpy Biellesi, Alpy Cusiane)
- Alpy Mischabel i Weissmies (Allalin, Mischabel, Weissmies, Andolla)[5].
Według naukowców szwajcarskich nie istnieje podział Alp Pennińskich na grupy. Nie zaliczają oni do tego pasma niektórych masywów leżących dalej na południe i południowy wschód od grzbietu głównego[1].
Szczyty o wysokości ponad 4000 m n.p.m.[6]:
W Alpach Pennińskich znajdują się jeszcze 24 wierzchołki mające powyżej 4000 m n.p.m. jednak nie spełniają one kryteriów (szczególnie jeśli chodzi o wybitność) aby je zakwalifikować jako szczyty. Są to (ostatnia kolumna to masyw)[6]:
Ostspitze | 4632 m | Monte Rosa |
Grenzgipfel | 4618 m | Monte Rosa |
Matterhorn wierzchołek włoski | 4476 m | Matterhorn |
Grand Gendarme | 4458 m | Mischabel |
Grand Gendarme | 4331 m | Weisshorn |
Naso del Lyskamm | 4272 m | Breithorn – Liskamm |
Aiguille du Croissant | 4243 m | Grand Combin |
Pic Tyndall | 4241 m | Matterhorn |
Picco Muzio | 4187 m | Matterhorn |
Entdeckungsfels | 4178 m | Breithorn – Lyskamm |
Balmenhorn | 4167 m | Monte Rosa |
Alphubel wierzchołek południowy | 4166 m | Allalin |
Dent d’Hérens la Corne | 4148 m | Matterhorn |
Pointe Burnaby | 4135 m | Weisshorn |
Alphubel Nordostgipfel | 4128 m | Allalin |
Alphubel Nordgipfel | 4116 m | Allalin |
Grand Gendarme | 4108 m | Allalin |
Grand Gendarme | 4097 m | Dent Blanche – Cornier |
Felikhorn | 4093 m | Breithorn – Lyskamm |
Großer Gendarm | 4091 m | Mischabel |
Combin de la Tsessette gendarme | 4088 m | Grand Combin |
Dent d’Hérens Gendarme | 4075 m | Matterhorn |
Dent d’Hérens, L'Epaule | 4040 m | Matterhorn |
L'Epaule | 4017 m | Obergabelhorn – Zinalrothorn |
Ważniejsze szczyty powyżej 3000 m n.p.m.:
Najważniejsze przełęcze:
|
|
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 3, Góry Europy, Wydawnictwo STAPIS, Katowice, 2007, ISBN 978-83-60429-04-4.
- ↑ Mapa swisstopo. [dostęp 2023-11-28].
- ↑ Wanderkarte, Zermatt – Cervinia (Breuil) – Täsch, Bundesamt der Landestopographie, 1998
- ↑ Vallèe d’Aoste, Studio F.M.B. Bologna, ISBN 88-7775-316-1
- ↑ La ‘Suddivisione orografica [online], fioridimontagna.it [dostęp 2024-04-27] .
- ↑ a b Lista wszystkich szczytów powyżej 4000 metrów w Alpach na stronie UIAA [online], web.archive.org, 3 marca 2016 [dostęp 2018-12-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alpy Pennińskie na SummitPost
- Alpy Pennińskie na Peakware. peakware.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)].