Przejdź do zawartości

Alpy Pennińskie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alpy Pennińskie
Alpes pennines, Alpes valaisannes, Alpi Pennine
Ilustracja
Dufourspitze
Kontynent

Europa

Państwo

 Szwajcaria
 Włochy

Najwyższy szczyt

Dufourspitze
(4634 m n.p.m.)

Jednostka dominująca

Alpy Zachodnie

Mapa pasma górskiego
Położenie na mapie Alp;
granice pasma wg SOIUSA
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, na dole nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Alpy Pennińskie”
45°58′39″N 7°39′35″E/45,977500 7,659722
Mapa przeglądowa Alp Pennińskich
Alpy Pennińskie. Widok na lodowce Gornergletscher i Grenzgletscher. W prawym dolnym rogu schronisko Monte Rosa Hut. W tle szczyty (od lewej): Matterhorn (4478 m), Dent Blanche (4357 m), Obergabelhorn (4062 m), Wellenkuppe (3903 m), Zinalrothorn (4221 m), Weisshorn (4506 m)
Matterhorn
Nadelhorn
Dolina Zmutt
Widok z Tête Blanche
Jezioro Lac des Dix
Grand Combin

Alpy Pennińskie (fr. Alpes pennines lub Alpes valaisannes, niem. Walliser Alpen, wł. Alpi Pennine) – pasmo górskie w Alpach Zachodnich. Leży na pograniczu Włoch (regiony Piemont i Dolina Aosty) i Szwajcarii (kanton Valais). Szwajcarska część pasma nazywana jest Alpami Walijskimi.

Alpy Pennińskie ciągną się z zachodu na wschód, z licznymi i długimi grzbietami bocznymi, wybiegającymi ku północy i południu. Sąsiadują z Alpami Berneńskimi na północy (przez dolinę Rodanu) oraz z Alpami Lepontyńskimi na wschodzie (przez przełęcz Simplon). Za zachodnią granicę tego pasma, oddzielającą ją od położonej bardziej na zachodzie Masywu Mont Blanc, uznaje się położoną na zachód od Wlk. Przełęczy Św. Bernarda przełęcz Col du Grand Ferret (2543 m n.p.m.), a dokładniej – jej północne, nieco niższe siodło, nazywane Col du Petit Ferret (2490 m n.p.m.)[1].

W Alpach Pennińskich znajdują się dwie przełęcze o wielkim znaczeniu komunikacyjnym: Wielka Przełęcz św. Bernarda na zachodzie i Simplon na wschodzie. 41 szczytów tego pasma leży powyżej 4000 m n.p.m. (z ogólnej liczby 82 w całych Alpach), najwyższy z nich to Dufourspitze w grupie Monte Rosa, który osiąga 4634 m[2].

Alpy Pennińskie obfitują w lodowce. Są to m.in.: Gornergletscher, Glacier de Corbassière, Findelgletscher, Zmuttgletscher, Glacier de Zinal, Glacier d’Otemma, Allalingletscher, Glacier de Ferpècle, Feegletscher, Glacier du Mont Miné, Riedgletscher, Turtmanngletscher, Glacier de Moiry, Glacier d’Arolla, Glacier de Moming i Glacier de Cheilon.

Najważniejsze ośrodki regionu to między innymi: Grächen, La Fouly, Saas-Fee, Nendaz, Breuil-Cervinia, Macugnaga, Zermatt.

Alpy Pennińskie dzielą się na wiele masywów i mniejszych pasm. Najważniejsze masywy (licząc od przełęczy Col du Grand Ferret do przełęczy Simplon) to:

Nie istnieje jeden oficjalny podział Alp Pennińskich. Według Suddivisione Orografica Internazionale Unificata del Sistema Alpino (w skrócie SOIUSA) – systemu klasyfikacji podziału Alp z punktu widzenia geograficznego i toponimii, zaprojektowanego przez włoskiego badacza Sergio Marazzi w 2005 roku, masywy te tworzą następujące grupy:

  • Alpy Grand Combin (Grand Golliat, Grande Rochère, Mont Velàn, Grand Combin, Mont Gelé, Mont Collon, Ruinette, Pleureur, Aiguilles Rouges d’Arolla)
  • Alpy Weisshorn i Matterhorn (Bouquetins, Luseney–Cian, Dent Blanche – Cornier, Obergabelhorn – Zinalrothorn, Weisshorn, Matterhorn)

Według naukowców szwajcarskich nie istnieje podział Alp Pennińskich na grupy. Nie zaliczają oni do tego pasma niektórych masywów leżących dalej na południe i południowy wschód od grzbietu głównego[1].

Szczyty o wysokości ponad 4000 m n.p.m.[6]:

L.p. Szczyt Państwo Masyw Wysokość (n.p.m.)
1. Dufourspitze  Szwajcaria Monte Rosa 4634
2. Nordend  Szwajcaria- Włochy Monte Rosa 4609
3. Zumsteinspitze  Szwajcaria- Włochy Monte Rosa 4563
4. Signalkuppe  Szwajcaria- Włochy Monte Rosa 4554
5. Dom  Szwajcaria Mischabel 4545
6. Lyskamm Ostgipfel  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4527
7. Weisshorn  Szwajcaria Weisshorn 4506
8. Täschhorn  Szwajcaria Mischabel 4491
9. Lyskamm Westgipfel  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4479
10. Matterhorn  Szwajcaria- Włochy Matterhorn 4478
11. Parrotspitze  Szwajcaria- Włochy Monte Rosa 4432
12. Dent Blanche  Szwajcaria Dent Blanche – Cornier 4357
13. Ludwigshöhe  Szwajcaria- Włochy Monte Rosa 4341
14. Nadelhorn  Szwajcaria Mischabel 4327
15. Corno Nero  Włochy Monte Rosa 4341
16. Grand Combin de Grafeneire  Szwajcaria Grand Combin 4314
17. Lenzspitze  Szwajcaria Mischabel 4294
18. Stecknadelhorn  Szwajcaria Mischabel 4241
19. Castor  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4228
20. Zinalrothorn  Szwajcaria Obergabelhorn – Zinalrothorn 4221
21. Hohberghorn  Szwajcaria Mischabel 4219
22. Piramide Vincent  Włochy Monte Rosa 4215
23. Alphubel  Szwajcaria Allalin 4206
24. Rimpfischhorn  Szwajcaria Allalin 4199
25. Strahlhorn  Szwajcaria Allalin 4190
26. Grand Combin de Valsorey  Szwajcaria Grand Combin 4184
27. Dent d’Hérens  Szwajcaria- Włochy Matterhorn 4171
28. Breithorn Occidentale  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4164
29. Breithorn Centrale  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4159
30. Bishorn  Szwajcaria Weisshorn 4153
31. Breithorn Orientale  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4139
32. Grand Combin de la Tsessette  Szwajcaria Grand Combin 4135
33. Gemello del Breihorn  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4106
34. Pollux  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4092
35. Roccia Nera  Szwajcaria- Włochy Breithorn – Lyskamm 4075
36. Ober Gabelhorn  Szwajcaria Obergabelhorn – Zinalrothorn 4063
37. Punta Giordani  Włochy Monte Rosa 4046
38. Dürrenhorn  Szwajcaria Mischabel 4035
39. Allalinhorn  Szwajcaria Allalin 4027
40. Weissmies  Szwajcaria Weissmies 4023
41. Lagginhorn  Szwajcaria Weissmies 4010

W Alpach Pennińskich znajdują się jeszcze 24 wierzchołki mające powyżej 4000 m n.p.m. jednak nie spełniają one kryteriów (szczególnie jeśli chodzi o wybitność) aby je zakwalifikować jako szczyty. Są to (ostatnia kolumna to masyw)[6]:

Ostspitze 4632 m Monte Rosa
Grenzgipfel 4618 m Monte Rosa
Matterhorn wierzchołek włoski 4476 m Matterhorn
Grand Gendarme 4458 m Mischabel
Grand Gendarme 4331 m Weisshorn
Naso del Lyskamm 4272 m Breithorn – Liskamm
Aiguille du Croissant 4243 m Grand Combin
Pic Tyndall 4241 m Matterhorn
Picco Muzio 4187 m Matterhorn
Entdeckungsfels 4178 m Breithorn – Lyskamm
Balmenhorn 4167 m Monte Rosa
Alphubel wierzchołek południowy 4166 m Allalin
Dent d’Hérens la Corne 4148 m Matterhorn
Pointe Burnaby 4135 m Weisshorn
Alphubel Nordostgipfel 4128 m Allalin
Alphubel Nordgipfel 4116 m Allalin
Grand Gendarme 4108 m Allalin
Grand Gendarme 4097 m Dent Blanche – Cornier
Felikhorn 4093 m Breithorn – Lyskamm
Großer Gendarm 4091 m Mischabel
Combin de la Tsessette gendarme 4088 m Grand Combin
Dent d’Hérens Gendarme 4075 m Matterhorn
Dent d’Hérens, L'Epaule 4040 m Matterhorn
L'Epaule 4017 m Obergabelhorn – Zinalrothorn

Ważniejsze szczyty powyżej 3000 m n.p.m.:

Najważniejsze przełęcze:

  • Sesiajoch 4424 m,
  • Domjoch 4286 m,
  • Lysjoch 4277 m,
  • Mischabeljoch 3856 m,
  • Alphubel Pass 3802 m,
  • Adler Pass 3798 m,
  • Moming Pass 3745 m,
  • Schwarztor 3741 m,
  • Ried Pass 3597 m,
  • Neues Weisstor 3580 m,
  • Allalin Pass 3570 m,
  • Col de Valpelline 3562 m
  • Biesjoch 3549 m,
  • Triftjoch 3540 m,
  • Col du Sonadon 3489 m,
  • Col d'Herens 3480 m,
  • Col Durand 3474 m,
  • Col des Maisons Blanches 3426 m,
  • Col de Bertol 3414 m,
  • Col du Mont Rouge 3341 m,
  • Theodulpass 3322 m,
  • Col de Tracuit 3252 m,
  • Zwischbergen Pass 3248 m,
  • Col d’Oren 3242 m,
  • Col de Seilon 3200 m,
  • Col du Cret 3148 m,
  • Col de Valcournera 3147 m,
  • Col de Collon 3130 m,
  • Col de Valsorey 3113 m,
  • Col de Chermontane 3084 m.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 3, Góry Europy, Wydawnictwo STAPIS, Katowice, 2007, ISBN 978-83-60429-04-4.
  2. Mapa swisstopo. [dostęp 2023-11-28].
  3. Wanderkarte, Zermatt – Cervinia (Breuil) – Täsch, Bundesamt der Landestopographie, 1998
  4. Vallèe d’Aoste, Studio F.M.B. Bologna, ISBN 88-7775-316-1
  5. La ‘Suddivisione orografica [online], fioridimontagna.it [dostęp 2024-04-27].
  6. a b Lista wszystkich szczytów powyżej 4000 metrów w Alpach na stronie UIAA [online], web.archive.org, 3 marca 2016 [dostęp 2018-12-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Panorama Alp Pennińskich z przełęczy Allalinpass
Panorama Alp Pennińskich z przełęczy Allalinpass