Batumi
41°38′19″N 41°38′14″E/41,638611 41,637222
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Data założenia |
1010 | ||||
| Prawa miejskie |
1866 | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
64,9 km² | ||||
| Wysokość |
0 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+995) 422 | ||||
| Kod pocztowy |
6000-6010 | ||||
Położenie na mapie Gruzji  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
Położenie na mapie Adżarii  | |||||
| 41°38′19″N 41°38′14″E/41,638611 41,637222
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Batumi (gruz. ბათუმი) – miasto w południowo-zachodniej Gruzji, na wybrzeżu Morza Czarnego, stolica autonomicznej republiki Adżarii. Położone jest w pobliżu granicy z Turcją[2]. Drugie co do wielkości miasto kraju (po Tbilisi). Batumi jest siedzibą Gruzińskiego Sądu Konstytucyjnego[3]. W 2023 Batumi liczyło 179,1 tys. mieszkańców[4].
Miasto jest dużym ośrodkiem przemysłowym i znanym uzdrowiskiem. Mieści się tutaj rafineria ropy naftowej (rurociąg z Baku). Dominuje przemysł maszynowy (maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego i naftowego), stoczniowy, drzewny, elektrotechniczny oraz spożywczy. W mieście znajduje się port handlowy (głównie import ropy naftowej) i lotniczy, a także wyższa szkoła pedagogiczna[2].
Stolica Autonomicznej Republiki Adżarii, wchodzącej w skład Republiki Gruzińskiej. Skład etniczny urozmaicony: Gruzini – chrześcijanie i Gruzini – muzułmanie, przede wszystkim w tej grupie Adżarowie; Rosjanie, Ormianie i Żydzi[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Batumi powstało na miejscu wcześniejszego fortu rzymskiego Batys, jako gruzińska twierdza o nazwie Tamaryscihe. Od około XI wieku miasto nosi obecną nazwę. W XVII wieku zostało zdobyte przez Turków, a następnie zislamizowane. Po wojnie rosyjsko-tureckiej zostało w 1878 roku przyłączone do Imperium Rosyjskiego[6]. W czasie panowania rosyjskiego miasto stało się ośrodkiem przetwórstwa ropy, powstał port naftowy, a także zostało połączone z Baku linią kolejową. Od marca 1918 r. miasto znajdowało się w ręku Turków, a następnie od grudnia tego roku — Anglików, którzy zamierzali wprowadzić w życie projekt wolnego miasta Batumi. W marcu 1921 r. Armia Czerwona obaliła gruziński rząd mienszewicki, a Batumi stało się stolicą autonomicznej Adżarskiej SRR. Od 1991 roku wchodzi w skład Gruzji, będąc stolicą Adżarskiej Republiki Autonomicznej[2].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do najważniejszych atrakcji miasta należą turecki meczet z drugiej połowy XIX wieku[7], eklektyczna zabudowa willowa z przełomu XIX i XX wieku[2], Park Przymorski, Uniwersytet (leżący bezpośrednio przy plaży nadmorskiej), synagoga, dawny kościół katolicki z początku XX wieku, delfinarium, a także ogród botaniczny (założony w 1912 roku) z bogatą kolekcją roślinności zwrotnikowej i podzwrotnikowej[2]. Muzeum Józefa Stalina zostało zlikwidowane w 2013 z powodu niewielkiej liczby odwiedzających[8].
17.03.2022 odsłonięto pomnik Lecha Kaczyńskiego, który stanął na nadmorskim bulwarze Lecha i Marii Kaczyńskich[9].
Kultura
[edytuj | edytuj kod]W mieście znajduje się wiele instytucji kulturalnych – Adżarskie Muzeum Krajoznawcze (z działem prezentującym dzieje Adżarii, z działem etnograficznym; w stałej ekspozycji również „Złoty Skarb” – zabytki epoki antycznej), Muzeum Archeologiczne, Galeria Sztuki, teatr dramatyczny, kina. W okresie letnim miejsce licznych festiwali i spotkań o charakterze kulturalnym (m.in. festiwal muzyki klubowej, festiwal filmowy itp.)[10].
Na temat miasta piosenkę nagrała w 1963 polska grupa wokalna Filipinki z Technikum Handlowego[11] w Szczecinie.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W Batumi zlokalizowany jest różnorodny przemysł, zwłaszcza petrochemiczny (połączenie ropociągiem z Baku), stoczniowy i spożywczy. Miasto jest jednak przede wszystkim znanym ośrodkiem wypoczynkowym, z dobrze zagospodarowanym pasem nadmorskim (promenada, restauracje, sala koncertowa otwarta w 2013) i bezpłatnymi, kamienistymi plażami[12]. Są tu też pola herbaciane – chociaż pozostały nieliczne[13].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Ważny węzeł komunikacyjny kraju. Największy port na czarnomorskim wybrzeżu Kaukazu[14]. Miasto posiada też port lotniczy[2].
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]Lista miast partnerskich Batumi[15]:
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ National Statistics Office of Georgia: Population as of 1 January by cities and boroughs. www.geostat.ge. [dostęp 2024-04-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Batumi, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-16].
- ↑ Gruzja: premier Iwaniszwili potwierdza gwarancje dla niezależności Sądu Konstytucyjnego. Obserwator Konstytucyjny, 2013-06-18. [dostęp 2016-04-16]. (pol.).
- ↑ Wayback Machine [online], web.archive.org, 10 maja 2023 [dostęp 2024-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-05-10].
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-23)].
- ↑ Leonard Drożdżewicz, Pocztówka z Jedwabnego Szlaku, „Znad Wilii”, nr 1 (57), 2014, s. 87, ISSN 1392-9712, indeks 327956.
- ↑ About Sights – The Orta Mosque in Batumi [online], Georgia About, 5 marca 2014 [dostęp 2017-02-22].
- ↑ Nino Khozrevanidze: Stalin Museum was abolished in Batumi. Georgian Journal, 10 lipca 2013. [dostęp 2016-08-15]. (ang.).
- ↑ Marta Gostkiewicz, W Batumi uroczyście odsłonięto pomnik prezydenta Lecha Kaczyńskiego [online], wp.pl, 17 marca 2022.
- ↑ goBatumi.com - FESTIVALS 2016 [online], goBatumi.com - FESTIVALS 2016 [dostęp 2017-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-23].
- ↑ Nasz profil - Historia szkoły | Technikum Ekonomiczne im. rtm. Witolda Pileckiego [online], zs3szczecin.edupage.org [dostęp 2024-05-26].
- ↑ Beaches in Georgia, „Georgia starts here”, 24 czerwca 2016 [dostęp 2017-02-22] (ang.).
- ↑ Chai Mania: Tea Culture in Georgia [online], The Georgia Philes, 20 stycznia 2013 [dostęp 2017-02-22].
- ↑ Port of Batumi [online], World Port Source [dostęp 2017-02-22].
- ↑ Kakha Mekvabishvili, ქალაქ ბათუმის მერია [online], www.batumi.ge [dostęp 2024-04-15] (gruz.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Plan miasta Batumi. adjara.gov.ge. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-05)].
- Galeria fotografii miasta Batumi. adjara.gov.ge. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-07)].
- Oficjalna strona miasta – Urząd miejski
