Kisłowodzk

	Kisłowodzk; Кисловодск
	Kisłowodzk; Кисловодск
Herb	flaga Kisłowodzka↗
Państwo	Rosja
Kraj	Stawropolski
Data założenia	1803
Prawa miejskie	1903
Zarządzający	Aleksandr Kurbatow↗
Powierzchnia	72 km²
Wysokość	810 m n.p.m.
Populacja (2009); • liczba ludności; • gęstość	; 129 496; 1799 os./km²
Nr kierunkowy	(+7)87937
Kod pocztowy	357700–357748
Tablice rejestracyjne	26
	Położenie na mapie Kraju Stawropolskiego Kisłowodzk
	Położenie na mapie Rosji Kisłowodzk
	43°55′N 42°43′E/43,916667 42,716667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Rosja

Kisłowodzk (ros. Кисловодск, Kisłowodsk) – miasto w Rosji, w Kraju Stawropolskim. Liczy około 129,8 tys. mieszkańców. Ośrodek eksploatacji węgla kamiennego oraz przemysłu maszynowego, spożywczego, materiałów budowlanych. Prawa miejskie posiada od 1903 roku. Kisłowodzk jest znanym rosyjskim kurortem balneologicznym.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Miasto położone jest 234 km od miasta Stawropol, 64 km od Mineralnych Wód, na wysokości 750-1200 metrów nad poziomem morza.

Położenie i topografia[edytuj | edytuj kod]

Kisłowodzk znajduje się w południowej części Kraju Stawropolskiego, prawie na granicy z Karaczajo-Czerkiesją i Kabardo-Bałkarią, na przedgórzu Wielkiego Kaukazu, 65 km od góry Elbrus. Miasto położone jest na styku małych, malowniczych dolin rzek Olchowki i Bieriozowej, będących dopływami Podkumoka. Dominuje teren górzysty, liczne jary i wąwozy. Najniższy punkt miasta znajduje się na wysokości 750 m n.p.m., a najwyższy – 1409 m n.p.m.

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Klimat – umiarkowany kontynentalny z dużą liczbą dni słonecznych w roku (około 150). Średnia roczna temperatura wynosi około 8°C, a średnia opadów rocznych – 650 mm, z czego większość przypada na wiosnę i wczesne lato. Kisłowodzk charakteryzuje się łagodną pogodą bez silnych wiatrów i wilgotnością, która waha się od 56 do 70%.

Historia[edytuj | edytuj kod]

XVIII wiek[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec XVIII wieku Dolina Kisłowodzka była niezaludniona. Istnieją dane potwierdzające, że obszar okolic źródła Narzan do nikogo nie należał i pozostawał terytorium granicznym pomiędzy ziemiami Dużej Kabardy na wschodzie, a plemionami abazyńskimi na zachodzie. W 1793 roku Dolinę Kisłowodzką odwiedził naukowiec Peter Simon Pallas. Szczegółowo badał on źródło Narzan, zmierzył głębokość, sporządził jego opisy oraz plany okolic. Pierwsze zabiegi lecznicze przeprowadzono tu w 1798 roku, kiedy to dowódca wojsk linii Kaukaskiej Iraklij Morkow brał kąpiele w ciepłych źródłach wraz z żoną i towarzyszami^[2].

XIX wiek[edytuj | edytuj kod]

7 marca 1803 roku Aleksander I nakazał budowę umocnień. 13 czerwca 1803 rozpoczęto budowę, a po pięciu miesiącach, 10 października zakończono prace. Fortyfikacja „Kwaśne wody” (ros. Кислые воды, Kisłyje wody) weszła w skład Azowsko-Mozdockiej linii obronnej. Została ona wzniesiona na wzgórzu pomiędzy rzeczkami Olchowką i Bieriozową. Otoczona suchą fosą twierdza miała kształt gwiazdy z trzema ostrymi kątami i dwiema półokrągłymi basztami, na których rozmieszono działa. Fortyfikacja została połączona z rzeką tunelem, co mogło zapewnić dostęp do wody w razie przedłużającego się oblężenia. W twierdzy zazwyczaj stacjonowały dwie kompanie żołnierzy, ale w lecie garnizon powiększano.

Twierdza Kisłowodzk w drugiej połowie XIX wieku

Kilka lat później (około 1812 roku) pospiesznie wzniesiona twierdza przeszła gruntowną przebudowę. Powstały kamienne domy dla starszych oficerów i gości honorowych, a także wybudowano wysokie kamienne mury z otworami strzelniczymi i wieżami narożnymi^[3].

Pierwszymi osadnikami w okolicy byli żołnierze, którzy zakończyli swoją służbę w twierdzy.

W 1812 roku zbudowano pierwszy basen (wcześniej kąpiele urządzano w dołach wykopanych w ziemi.) W 1820 roku, w kisłowodzkiej fortecy przebywał Aleksander Puszkin, który przybył tam wraz z rodziną gen. Nikołaja Rajewskiego. Po raz kolejny odwiedził Kisłowodzk w 1829 roku, podczas podróży na Kaukaz.

Duże znaczenie dla miejscowości miały budowa szosy w roku 1875 oraz otwarcie linii kolejowej w 1894, które połączyły Kisłowodzk z Mineralnymi Wodami. W tym samym czasie, budowano wille i rezydencje na terenie przyległym do parku i dzielnicy uzdrowiskowej. Niektóre z dawnych domków przetrwały do dnia dzisiejszego. W 1895 roku Kisłowodzk uzyskał dostęp do elektryczności, natomiast w 1896 roku otworzono małą rozlewnie wody mineralnej^[2]^[3].

XX wiek[edytuj | edytuj kod]

W 1903 roku Kisłowodzk otrzymał prawa miejskie.

Dekada porewolucyjna to czas szybkiego rozwoju miasta. W tym czasie zbudowano dwadzieścia nowych sanatoriów, natomiast kolejne 22 ośrodki powstały w odrestaurowanych budynkach hoteli, pensjonatów i dworków.

W czasie II wojny światowej Kisłowodzk zamienił się w „miasto szpital”. W 1941 roku w sanatoriach urządzono 36-39 szpitali. Wojska niemieckie zajęły miasto w sierpniu 1942 roku. W styczniu 1943 roku Kisłowodzk został wyzwolony przez wojska Frontu Zakaukaskiego. Miasto zostało odznaczone Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy^[3].

Pierwsze lata powojenne to przede wszystkim okres odbudowy miasta, które mocno ucierpiało w trakcie wojny. Proces ten trwał do około 1950 roku. W kolejnych dziesięcioleciach kontynuowano budowę ośrodków wypoczynkowych oraz parków, a miasto rozszerzyło swoje granice.

W literaturze[edytuj | edytuj kod]

Michaił Bułhakow wymienia nazwę kurortu w pierwszym rozdziale powieści Mistrz i Małgorzata (do Kisłowodzka chce się wybrać Berlioz, co uniemożliwia mu śmierć poniesiona pod kołami tramwaju).