Budynek Muzeum Gdańska 4 w Bydgoszczy
 nr rej. 278 z 22 stycznia 1953 i 12 maja 1993
| |
 Widok od ul. Gdańskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Gdańska 4 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Wilhelm Lincke - 1878 r. |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy |
połowa XV wieku |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie Bydgoszczy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
Budynek Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy – zabytkowy budynek w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 4.
Położenie
Budynek stoi przy ul. Gdańskiej 4, przy kościele Klarysek, w obrębie Śródmieścia Bydgoszczy.
Historia
- Zobacz też: Klasztor Klarysek w Bydgoszczy.
Budynek historycznie związany jest z XV-wiecznym szpitalnym przytułkiem i kościołem pw. Świętego Ducha[1]. Pierwotnie w tym miejscu stały dwa drewniane budynki przytułku. Lokalizacja takiego obiektu poza terenem miasta lokacyjnego miała utrudnić ewentualne przenoszenie się chorób epidemicznych.
We wnętrzu budynku, na parterze znajduje się tablica z datą 1593, która potwierdza hipotezę, iż przynajmniej jeden obiekt szpitalny pod koniec XVI w. był już murowany[1]. W 1618 r. osiedliły się w tym miejscu, w nowo zbudowanym klasztorze (1615-1618) przy kościele Świętego Ducha, siostry Klaryski. W XVII wieku klasztor rozbudowano, powstał m.in. ciąg krużganków łączących klasztor z kościołem[2]. Niestety w końcu XVIII wieku, po przejściu Bydgoszczy pod władzę pruską krużganki zburzono. W latach 30. i 40. XVIII wieku odrestaurowano część zabudowań klasztoru. Wg wizji lokalnej przeprowadzonej w 1760 r. wiadomo, że klasztor Klarysek posiadał spory zasób dóbr: gorzelnię (od 1751 r.), stajnie, wozownie, browar, staw rybny oraz ogrody[3].
W styczniu 1834 r. władze pruskie ogłosiły kasatę klasztoru klarysek, a w 1837 r. klasztor wraz z kościołem przeszły na własność miasta. Budynki klasztorne przeznaczono na szkołę, ale ostatecznie założono w nich pierwszą Lecznicę Miejską[4]. Początkowo w zaadaptowanych salach udało się umieścić 28 łóżek, a w połowie XIX w. nastąpiła przebudowa wnętrz budynku w celu ich adaptacji dla potrzeb szpitala[4]. W latach 1861-1863 rozdzielono również kościół od dawnego budynku klasztornego poprzez wyburzenie łącznika wraz z bramą[1].
W 1878 r. budynek został rozbudowany o dodatkowe skrzydło wzdłuż ul. Gdańskiej i otrzymał tego samego roku jednolitą historyzującą fasadę o formach neorenesansowych i neomanierystycznych[1]. Ostatecznie utworzono Szpital Miejski z 70 łóżkami, który przetrwał do 1937 r.[5] Rocznie przyjmowano w nim do 600 pacjentów[4]. W latach 1938-1945 w budynku mieścił się Wydział Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego[6].
11 kwietnia 1946 r. obiekt został przeznaczony na siedzibę Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego. Posiada ono bogaty zbiór prac swojego patrona oraz cenną kolekcję sztuki współczesnej[1].
Architektura
Budynek jest piętrowy, dwuskrzydłowy. Bryła główna posiada mansardę. Elewacja frontowa jest boniowana, z portalem ujętym kolumnami. Skrajne osie nieznacznie zryzalitowane, są zwieńczone szczytami, zdobionymi pilastrami[7].
Galeria
-
Plan klasztoru z XVI-XVIII w. – rekonstrukcja Gustawa Reicherta i Emila Schulza z 1890 r. Wskazany strzałką jest kościół karmelicki pw. Najświętszej Marii Panny. Klasztor i kościół sióstr Klarysek znajdują się u góry mapki. -
Dawny budynek klasztorny z widoczną przebudowaną fasadą. -
Budynek w 2005 r. -
Nocą -
Kapliczka między dawnym kościołem, a klasztorem klarysek.
Zobacz też
- Klasztor Klarysek w Bydgoszczy
- Kościół Klarysek Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bydgoszczy
- Kościół stary Św. Ducha w Bydgoszczy (poprzednik kościoła Klarysek)
- Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy
- Ulica Gdańska w Bydgoszczy
- Śródmieście (Bydgoszcz)
- ↑ a b c d e Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
- ↑ Bartowski Krzysztof: Najstarszy kościół szpitalny w Bydgoszczy, a klasztor ss. Klarysek – zarys dziejów i problematyki konserwatorskiej. In. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 7. Bydgoszcz 2002
- ↑ Bartoszyńska-Potemska Albina: Dzieje i architektura kościoła i klasztoru Klarysek w Bydgoszczy. In. Prace komisji sztuki t. I: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria D: 1965
- ↑ a b c Derenda Jerzy red.: Bydgoszcz w blasku symboli. Tom II z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-916178-0-9, 978-83-916178-2-3, 978-83-916178-7-8
- ↑ po czym został przeniesiony do nowo wybudowanego, obszernego gmachu na Bielawkach
- ↑ Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy im. Leona Wyczółkowskiego
- ↑ Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
Bibliografia
- Bartoszyńska-Potemska Albina: Dzieje i architektura kościoła i klasztoru Klarysek w Bydgoszczy. [w.] Prace komisji sztuki t. I: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria D: 1965
- Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
- Janiszewska-Mincer Barbara. Z dziejów klasztoru i kościoła Klarysek. [w.] Kalendarz Bydgoski 1985
- Jankowski Aleksander. Kościół Klarysek pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska – tom specjalny wydany z okazji wizyty papieża Jana Pawła II w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1999
- Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6