Przejdź do zawartości

Cieplice Śląskie-Zdrój

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Helmut Schmidt 20 (dyskusja | edycje) o 17:11, 11 lut 2017. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Cieplice Śląskie-Zdrój
Dzielnica Jeleniej Góry
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miasto

Jelenia Góra

Prawa miejskie

1935-1976

W granicach Jeleniej Góry

2 lipca 1976

Tablice rejestracyjne

DJ

Położenie na mapie Jeleniej Góry
Mapa konturowa Jeleniej Góry, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cieplice Śląskie-Zdrój”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cieplice Śląskie-Zdrój”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Cieplice Śląskie-Zdrój”
Ziemia50°51′42″N 15°41′27″E/50,861667 15,690833
Multimedia w Wikimedia Commons
Pałac rodziny von Schaffgotsch
Park Zdrojowy
Pawilon Edward
Wyjście z Parku Zdrojowego na plac Piastowski
Plac Piastowski - widok ze wschodu

Cieplice Śląskie-Zdrój (niem. Bad Warmbrunn) – część miasta, uzdrowisko w Jeleniej Górze w województwie dolnośląskim, w latach 1935-1976 samodzielne miasto.

Historia

Według legendy, tutejsze źródła miały zostać odkryte w 1175 przez księcia Bolesława Wysokiego w czasie pogoni za jeleniem podczas polowania. W rzeczywistości miejscowość wzmiankowana została dopiero 18 marca 1281, kiedy to książę Bernard Lwówecki darował joannitom ze Strzegomia miejscowość Calidusfons (Ciepłe źródła). Od XIV wieku do 1945 roku Cieplice stanowiły własność rodziny Schaffgotschów, którzy od XVII wieku, to jest od spalenia się zamku Chojnik, posiadali w tutejszym pałacu (wielokrotnie przebudowywanym) główną rezydencję rodu. W 1403 roku Gotscho II sprowadził tu z Krzeszowa cystersów i oddał im tutejszy klasztor, źródło ciepłej wody oraz mieszkańców. Cystersi gospodarzyli tu do sekularyzacji w roku 1810.

Od 1814 do Cieplic zaczęły docierać karetki pocztowe z Jeleniej Góry. W 1880 zastąpiły je dyliżanse. W 1891 dotarła tu linia kolejowa, a w 1897 - tramwaj.

W 1935 roku Cieplice uzyskały prawa miejskie. W 1941 włączono do nich Malinnik (wówczas Herischdorf). W 1945 roku miasto zostało włączone do Polski, a pozostałych w nim mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Cieplice Śląskie Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Warmbrunn[1]. Nazwa z dywizem Cieplice Śląskie-Zdrój została zatwierdzona urzędowo przez MSWiA.

2 lipca 1976 roku Cieplice zostały włączone do Jeleniej Góry[2].

28 maja 2013 władze Jeleniej Góry podpisały umowę z firmą Castellum[3], która za kwotę ponad 22 mln zł zobowiązała się do zakończenia rozpoczętej w III kwartale 2010 budowy Term Cieplickich - kompleksu basenów z gejzerami, dziką rzeką i zewnętrznym basenem. Kompleks ukończono w lutym 2014[4], a uroczyste otwarcie nastąpiło 24 marca 2014.

Filia Groß-Rosen

W miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[5].

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[6]:

  • miasto - ośrodek historyczny, z XVII-XIX w.
  • kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, z lat 1712-14, w końcu XVIII w., w początku XX w. Wnętrze utrzymane w stylu barokowym i rokokowym. Uwagę zwraca ołtarz główny z obrazem Michaela Willmanna, ambona z płaskorzeźbami oraz 5 kaplic z ołtarzami. W podziemiach krypta rodowa Schaffgotschów, a na dziedzińcu płyty nagrobne przedstawicieli radomierskiej linii tego rodu.
  • czworoboczna dzwonnica, z lat 1709-11
  • kościół pw. MB Nieustającej Pomocy, ul. Wolności 213, z końca XIX w.
  • kościół ewangelicki, z lat 1774-1779
  • pastorówka, z 1744 r., 1930 r.
  • klasztor cystersów, ob. pijarów, ul. Cieplicka 9/11, z 1550 r., 1671 r., XIX/XX w., część stanowi ob. siedzibę Muzeum Przyrodniczego oraz Wirtualnego Muzeum Barokowych Fresków na Dolnym Śląsku.
  • park „Zdrojowy” → zespół pałacowy Schaffgotschów, pl. Piastowski 25/27
  • pawilon zdrojowy, w parku Zdrojowym, z końca XVIII w.
  • teatr zdrojowy, w parku Zdrojowym
  • pawilon spacerowy „Kursaal”, obecnie dom zdrojowy „Edward”, Park Zdrojowy 4, z połowy XIX w.
  • park „Norweski”, z 1906 r.
  • pawilon „Norweski” (dawne Muzeum Przyrodnicze), w parku, ul. Wolności 268, z 1906 r.
  • szkoła rzemiosł artystycznych, ul. Cieplicka 34 A, z lat 1901-02
  • willa, obecnie szkoła, ul. Cieplicka 34 B, z trzeciej ćw. XIX w.
  • dom, ul. Grunwaldzka 31, z drugiej połowy XVIII w.
  • zespół pensjonatu, ul. Hirszfelda 15 / PCK 12, z lat 1890-1900:
    • pensjonat
    • oficyna
    • park
  • pałac, obecnie dom wczasowy, ul. Jagiellońska 2, z 1734 r., na początku XIX w.
  • willa, ul. Juszczaka 5, z początku XX w.
  • dawny klasztorny dom kuracyjny „Długi Dom”, ul. Ściegiennego (d. Kościelna) 5- 7, z lat 1689-1693, zbudowany przez cystersów na bazie wcześniejszej budowli, w 1810 przejęty przez Schaffgotschów i zamieniony na bibliotekę, po 1945 budynek administracyjny Uzdrowiska Cieplice, obecnie (2014) w remoncie na cele sanatoryjne. Jest to historycznie pierwszy budynek zdrojowy w Cieplicach. W podwórzu źródło "Marysieńka", nakryte kopułą.
  • dom, ul. Leśnicza 3, z k. XVIII w.
  • młyn, obecnie dom mieszkalny, ul. Mieszka I 11, z 1783 r.
  • zajazd, ob. hotel „Śnieżka” , pl. Piastowski 28 (d. 9), z 1750 r., XX w.
  • dawny hotel „Pruski”, obecnie dom, pl. Piastowski 20, z 1817 r., po 1930 r.
  • dawny hotel „Stadt Paris”, obecnie dom, pl. Piastowski 24, z 1870 r., na początku XX w.
  • zespół pałacowy Schaffgotschów, pl. Piastowski 25/27, z XVIII w.:
    • pałac, z lat 1784-1809[7]
    • oficyna, z początku XIX w.
    • park, obecnie park Zdrojowy, z XVIII-XX w.
  • zespół pensjonatu, ul. Podgórzyńska 6:
    • pensjonat, obecnie dom dziecka „Dąbrówka”, z 1890 r., 1910 r.
    • budynek mieszkalno-gospodarczy, z 1910 r.
    • park, XIX/XX w.
  • pijalnia wód „Marysieńka”, ul. Ściegiennego (d. Traugutta), z XVIII w., 1814 r.
  • zakład leczniczy, ob. rozlewnia wód mineralnych, ul. Ściegiennego (d. Traugutta), z drugiej połowy XVIII w., XIX w.

Uzdrowisko

W czasach nowożytnych osada stała się znana na Śląsku i poza nim dzięki występującym tu wodom leczniczym, osiągającym temperaturę do 86 stopni Celsjusza (najwyższa w Polsce).

W uzdrowisku prowadzone jest leczenie uzdrowiskowe w następujących kierunkach: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby układu nerwowego, choroby reumatologiczne, osteoporoza, choroby nerek i dróg moczowych, choroby oka i przydatków oka[8].

Uzdrowisko oferuje także leczenie okładami borowinowymi. Swoistą terapią są także spacery po okolicy i udział w bogatym życiu kulturalnym cieplickiego kurortu.

Na terenie uzdrowiska znajdują się: 4 szpitale uzdrowiskowe, 6 sanatoriów, 2 zakłady przyrodolecznicze, przychodnia uzdrowiskowa[9].

Występujące w Cieplicach źródła to:

  • słabozmineralizowane — mineralizacja <1000 mg/dm³
  • termalne — temperatura wody w ujęciach płytkich dochodzi do 37 °C, głębokich – 65 °C, a na głębokościach poniżej 1500 m dochodzi do 87 °C
  • fluorkowo-krzemowej — zawartość fluoru – 2…12 mg/dm³, kwasu metakrzemowego – <135 mg/dm³

Ujęcia

  • Marysieńka – nr 1, wydajność 0,5 m³/h
  • Sobieski – nr 2, wydajność 0,04 m³/h
  • Nowe – nr 4, wydajność 1 m³/h
  • Cieplice-2 – odwiert głęboki (661 m) – wydajność 10 m³/h
  • Cieplice-1 – nieeksploatowane, odwiert bardzo głęboki 2002,5 m, wydajność 45 m³/h; planowana budowa kompleksu basenów termalnych lub wykorzystanie geotermalne[10]

Do tutejszych wód leczniczych zjeżdżało wielu znanych ludzi, m.in.: John Quincy Adams (późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych), Johann Wolfgang von Goethe, królowa polska Marysieńka, księżna Izabela Czartoryska, książę Stanisław Poniatowski (bratanek króla), Józef Wybicki, Hugo Kołłątaj, poeta Wincenty Pol. Popularność Cieplic wśród Polaków spowodowała, że zachodnią część Cieplic (na lewym brzegu Kamiennej) nazywano jeszcze w XIX wieku Polnische Seite, czyli Polską Stroną.

Zobacz też

  1. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85)
  2. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 24 czerwca 1976 r. (Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 144)
  3. ↑ Firma Castellum dokończy budowę Term Cieplickich - m.wroclaw.gazeta.pl ]
  4. ↑ Dolnośląskie: Termy Cieplickie na ukończeniu
  5. ↑ Abraham Kajzer: Za drutami śmierci. Wałbrzych, Muzeum Gross-Rosen: 2013.
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 42,43. [dostęp 7.9.2012].
  7. ↑ Łuczyński Romuald M.Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 60
  8. ↑ (§7. Statut Uzdrowiska Cieplice) Uchwała Nr 489/LX/2009 Rady Miejskiej Jeleniej Góry z dnia 10 listopada 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2009 r. Nr 224, poz. 4325)
  9. ↑ (Załącznik do Statutu Uzdrowiska Cieplice) Uchwała Nr 489/LX/2009 Rady Miejskiej Jeleniej Góry z dnia 10 listopada 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2009 r. Nr 224, poz. 4325)
  10. ↑ Uzdrowisko Cieplice. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Dzielnice i osiedla Jeleniej Góry
Dzielnice
Osiedla

Herb Jeleniej Góry

Powiat jeleniogórski (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cieplice_Śląskie-Zdrój&oldid=48500127”