Kolumbia (rzeka)

Kolumbia
	; Kolumbia w okolicach tamy Boneville
Kontynent	Ameryka Północna
Państwo	Stany Zjednoczone; Kanada
	Rzeka
Długość	1953 km
Powierzchnia zlewni	668 217 km²
Średni przepływ	7500 m³/s The Dalles, Oregon
	Źródło
Miejsce	Jezioro Kolumbia, Kolumbia Brytyjska
Wysokość	820 m n.p.m.
Współrzędne	50°13′00″N 115°51′00″W/50,216667 -115,850000
	Ujście
Recypient	Ocean Spokojny
Miejsce	Hrabstwo Clatsop
Wysokość	0 m n.p.m.
Współrzędne	46°14′39″N 124°03′29″W/46,244167 -124,058056
	Mapa
	Położenie na mapie Ameryki Północnej źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kolumbia (ang. Columbia River, fr. Fleuve Columbia^[3]) – rzeka w Ameryce Północnej, trzecia co do długości (po rzekach Jukon i Kolorado) rzeka Ameryki Północnej wpadająca do Pacyfiku. Źródło w kanadyjskich Górach Skalistych w Kolumbii Brytyjskiej. Płynie przez Kanadę i USA. Długość blisko 2000 km, z czego 801 km w Kanadzie. Wpada do Pacyfiku w Astoria w stanie Oregon. Powierzchnia dorzecza wynosi 415 211 km²^[4].

Geografia

Źródła rzeki Kolumbia znajdują się kanadyjskiej Kolumbii Brytyjskiej. Rzeka wypływa z Jeziora Kolumbia, położonego w Górach Skalistych. Następnie Kolumbia przepływa przez następujące jeziora: Windermere, Kinbasket, Revelstoke i Arrow oraz miasta: Invermere i Golden. Pierwsze 320 km rzeka płynie w kierunku północno-zachodnim, następnie skręca ku południu.

Po przekroczeniu granicy kanadyjsko-amerykańskiej Kolumbia przepływa przez środkową część stanu Waszyngton. Na odcinku ostatnich 480 km Kolumbia wyznacza granicę między stanami Oregon i Waszyngton.

Następnie Kolumbia przepływa w kierunku południowym przez Wyżynę Kolumbii. Kolumbia przecina strefę wojskową Hanford Nuclear Reservation. Następnym dopływem Kolumbii jest rzeka Snake. Po połączeniu z rzeką Snake Kolumbia skręca ostro na zachód i przejmuje rolę granic stanów Oregon i Waszyngton.

W okolicach miasta Hood River rzeka zaczyna przepływać przez Góry Kaskadowe, tworząc następnie wąwóz Columbia River Gorge. Dzięki dogodnym wiatrom (od 25 do 55 km/h) w hrabstwie Hood River istnieją warunki do uprawiania windsurfingu. Na dopływach Kolumbii w Columbia River Gorge tworzą się widowiskowe wodospady, widoczne z drogi turystycznej wiodącej dnem kanionu (ang. Columbia Gorge Scenic Highway)^[5]. Do najbardziej znanych należą Coopey Falls^[5], Bridal Veil Falls^[6], Latourell Falls^[7], Horsetail Falls^[8], Mist Falls^[9] i Multnomah Falls^[10].

Rzeka uchodzi do Oceanu Spokojnego w miejscowościach: Ilwaco (stan Waszyngton) i Astoria (stan Oregon)^[4]. Kolumbia jest rzeką nieposiadającą delty. Na zachód od zespołu miejskiego Portlandu rzeka łączy się z ostatnim dopływem – Willamette. Kilka kilometrów dalej rzeka tworzy ostry łuk, i tam osadza się większość osadu, który powinien tworzyć deltę.

Główne dopływy

Historia

11 maja 1792 roku kapitan Robert Gray był pierwszym białym człowiekiem który widział ujście Kolumbii. Był on kupcem, który pływał po północno-wschodniej części oceanu Spokojnego w poszukiwaniu handlarzy futer. Nazwę Kolumbia wziął od nazwy statku, na którym płynął^[4]. Do dorzecza Kolumbii, jako części stanu Oregon, rościły pretensje takie kraje jak USA, Rosja, Wielka Brytania czy Hiszpania.

Pierwotną nazwą rzeki był Ouragan, nadany przez miejscowych Indian. Rzeka stanowiła dla tutejszych Indian miejsce święte. Ekspedycja Lewisa i Clarka przyczyniła się do zbadania dorzecza Kolumbii, i do rozpoczęcia osiedlania się osadników z zachodnich stanów^[4].

W 1825 dr John McLoughlin z Kompanii Zatoki Hudsona założył Fort Vancouver (obecnie Vancouver w stanie Waszyngton), który w niedługim czasie stał się głównym ośrodkiem handlu futrami regionu^[4]. Liczne statki przypływały tu nawet z Londynu, aby wymienić futra za inne dobra. Wpływy handlowe kupców z Fortu Vancouver sięgały więc w niedługim czasie od Alaski, aż po Kalifornię i od Gór Skalistych do Hawajów.

Elektrownie i tamy

W 1960 r. Kanada i Stany Zjednoczone zawarły porozumienie w sprawach zagospodarowania wód Kolumbii^[11]. Miało to duże znaczenie ze względu na potencjał energetyczny rzeki, wykorzystywany w licznych elektrowniach wodnych. Prawie połowa energii elektrycznej produkowanej w amerykańskich hydroelektrowniach przypada na rzekę Kolumbia. Zbudowano tu 150 hydroelektrowni, w tym dwie największe w kraju: Grand Coulee i Chief Joseph. Tama w elektrowni Grand Coulee jest trzecią pod względem wielkości tamą na świecie. Oprócz produkcji energii elektrycznej tamy dają bezpieczeństwo powstrzymania powodzi.

Dzięki wybudowaniu licznych tam suche niegdyś obszary wschodniej części stanu Waszyngton zostały nawodnione. Woda z rzeki nawadnia około 500 000 akrów (2 000 km²) ziemi. Niegdyś we wschodniej części Waszyngtonu można było uprawiać sucholubne gatunki pszenicy, a dziś uprawia się także jabłonie, ziemniaki, pszenicę, buraki cukrowe, kukurydzę i inne rośliny.

Obecność tam, mimo sztucznego nawadniania i produkcji energii elektrycznej, znacząco zmienia krajobraz i ekosystem. Obecność tam w połączeniu z dużą ilością połowów ryb spowodowała gwałtowny spadek ich liczebności. W wielu miejscach zainstalowano specjalne przepławki, mające pomóc rybom dotrzeć do miejsc składania ikry (tarlisk). Nad prawidłowym przebiegiem wszystkich mechanizmów czuwa Bonneville Power Administration.

Zobacz też

rzeki Ameryki Północnej

Przypisy

↑ J.C. Kammerer: Largest Rivers in the United States. United States Geological Survey, wrzesień 1, 2005. [dostęp 2014-12-11].
↑ Feature Detail Report for: Columbia River. US Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
↑ Geographical Names of pan-Canadian significance. Government of Canada. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bill Lang: Columbia River, Introduction. Center for Columbia River History. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Coopey Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
↑ Bridal Veil Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-02-13]. (ang.).
↑ Latourell Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
↑ Horsetail Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
↑ Mist Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
↑ Multnomah Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
↑ M. Krynicki: Aktualności geograficzne w jednym zdaniu, [w:] „Poznaj Świat” R. IX, nr 2 (99), luty 1961, s. 43.

Linki zewnętrzne

National Geographic o rzece Kolumbia

[USGS-1] J.C. Kammerer: Largest Rivers in the United States. United States Geological Survey, wrzesień 1, 2005. [dostęp 2014-12-11].

[GNIS-2] Feature Detail Report for: Columbia River. US Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).

[can-3] Geographical Names of pan-Canadian significance. Government of Canada. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).

[cr-4] Bill Lang: Columbia River, Introduction. Center for Columbia River History. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).

[wbd-5] Coopey Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).

[6] Bridal Veil Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-02-13]. (ang.).

[7] Latourell Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).

[8] Horsetail Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).

[9] Mist Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).

[10] Multnomah Falls, Multnomah County, United States. World waterfall database. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).

[11] M. Krynicki: Aktualności geograficzne w jednym zdaniu, [w:] „Poznaj Świat” R. IX, nr 2 (99), luty 1961, s. 43.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]