Gumna
49°46′22″N 18°41′30″E/49,772778 18,691667| wieś | |
 Widok ogólny ze wschodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
547[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-426[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0051581 |
Położenie na mapie gminy Dębowiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°46′22″N 18°41′30″E/49,772778 18,691667[1]
| |
Gumna (cz. Humna, niem. Gumna) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Dębowiec. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 410 ha[4], a liczba ludności 431, co daje gęstość zaludnienia równą 105,1 os./km².
Nazwa miejscowości to liczba mnoga słowa gumno[5].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona jest na Pogórzu Cieszyńskim. Od strony północnej sąsiaduje z Kostkowicami, na wschodzie z Ogrodzoną, na południu z Cieszynem (Krasną), na zachodzie z Zamarskami.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0051598 | Pasieki | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
W Gumnach odkryto ślądy pierwszych społeczności rolniczych jakie pojawiły się na Śląsku Cieszyńskim w IV tysiącleciu p.n.e., związane są one z późną kulturą lendzielską[8],
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowano w 1523 roku jako Humna[5][9], co czyni ją najpóźniej wzmiankowaną spośród miejscowości wchodzących w skład gminy Dębowiec. Od początku znajdowała się w granicach księstwa cieszyńskiego (od 1327 lenna Królestwa Czech) i pozostawała wsią książęcą, tutejsi rybacy zobowiązani byli dostarczać na cieszyński zamek karpie z miejscowych stawów[10].
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 41 budynkach w Gumnach na obszarze 409 hektarów mieszkało 286 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 69,9 os./km². z tego 125 (43,7%) mieszkańców było katolikami, 155 (54,2%) ewangelikami a 6 (2,1%) wyznawcami judaizmu, 278 (97,2%) było polsko- a 8 (2,8%) niemieckojęzycznymi[11]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosład do 44 a mieszkańców do 312, z czego 129 (41,3%) było katolikami, 175 (56,1%) ewangelikami a 8 (2,6%) żydami, 290 (92,9%) polsko- a 22 (7,1%) niemieckojęzycznymi[12].
W 1901 roku został w Gumnach założony cmentarz ewangelicki, cztery lata później była na nim wzniesiona dzwonnica[13].
W 1912 roku zawiązana została miejscowa jednostka ochotniczej straży pożarnej[14].
Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego pod dowództwem ob. Węglorza, który podlegał organizacyjnie 1. kompanii w Cieszynie[15].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Transport i komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Przez południową część Gumien przechodzi droga ekspresowa S52 na długości 0,82 km[4].
Przez centrum wsi kursują autobusy prywatnego przewoźnika DAS relacji Cieszyn – Dębowiec - Skoczów. Przez wieś przebiega również trasa innych przewoźników (WISPOL obsługując linię relacji Cieszyn – Brenna Bukowa) linii, takich jak Cieszyn – Bielsko-Biała, Cieszyn – Brenna, Cieszyn – Skoczów, Cieszyn – Ustroń Lipowiec. Linie te jednak nie kursują przez centrum wsi, lecz zatrzymują się tylko na jednym przystanku – Gumna.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez miejscowość przechodzi trasa rowerowa:
zielona trasa rowerowa nr 13 – Ustroń - Jastrzębie-Zdrój - Rybnik (82 km)
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Dębowca działalność duszpasterską prowadzą następujące Kościoły:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP (filia parafii w Cieszynie), zob. kaplica ewangelicka w Gumnach
- Kościół Rzymskokatolicki (parafia św. Mateusza w Ogrodzonej)
Związani ze wsią[edytuj | edytuj kod]
We wsi urodzili się: Paweł Pomykacz (1869–1922, duchowny ewangelicki, długoletni proboszcz we Lwowie), Karol Górniak (1886-1946, inżynier, pochowany na miejscowym cmentarzu ewangelicko-augsburskim), Edward Kaleta (1913-2000, działacz ruchu ludowego).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 40230
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 346 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Gmina Dębowiec: Plan Rozwoju Miejscowości Gumna. [w:] www.debowiec.bip.info.pl [on-line]. 2005-03-10. [dostęp 2023-09-04].
- ↑ a b Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 75—76. ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Śląsk Cieszyński w czasach prehistorycznych. Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2009, s. 201. ISBN 978-83-926929-2-8.
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 310. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ I. Panic, 2010, s. 340
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Odnowienie małego domu na cmentarzu wiejskim w Gumnach [online], www.parafia.cieszyn.org.pl [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-05] (pol.).
- ↑ Jan Bacza: Strażacy w Gumnach świętowali. [w:] ox.pl [on-line]. 27-08-2012. [dostęp 2012-08-30].
- ↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- O Dębowcu i Olbrachcicach. Cieszyn: Interfeon, 2001. ISBN 83-87308-45-5.
- Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gumna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 910.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
_COA.svg)