Interstellar Boundary Explorer
| Interstellar Boundary Explorer | |
 |
|
| Inne nazwy | IBEX, Explorer 91, S33401 |
| Indeks COSPAR | 2008-051A |
| Zaangażowani | NASA (USA) |
| Rakieta nośna | Pegasus-XL |
| Orbita (docelowa, początkowa) |
|
| Perygeum | 7000[1] km |
| Apogeum | 220 886[1] km |
| Okres obiegu | 6604[1] min |
| Nachylenie | 10,99[1]° |
| Czas trwania | |
| Początek misji | 19 października 2008 (17:47:27 GMT) |
| Wymiary | |
| Masa całkowita | 110 kg |
 Multimedia w Wikimedia Commons |
|
Interstellar Boundary Explorer (IBEX) – satelita naukowy amerykańskiej agencji kosmicznej NASA mający wykonać pierwszą mapę obszarów leżących na granicy Układu Słonecznego i przestrzeni międzygwiezdnej. Stanowi część programu Small Explorer.
IBEX został umieszczony na orbicie 19 października 2008 przy pomocy rakiety Pegasus-XL. Z kolei rakieta nośna została wyniesiona w powietrze przez samolot Lockheed L-1011 Stargazer, który wystartował o 16:51 UTC z lotniska na atolu Kwajalein na Wyspach Marshalla na Oceanie Spokojnym. Odłączenie i uruchomienie Pegasusa nastąpiło na wysokości około 12 kilometrów o godzinie 17:47 UTC[2]. Do wejścia na docelową wysoką orbitę eliptyczną IBEX użył dodatkowego silnika rakietowego.
Misja została zaplanowana na 2 lata, jednak w marcu 2011 przedłużono ją o kolejne dwa lata, a niewykluczone, że potrwa znacznie dłużej[3].
Zaangażowani[edytuj | edytuj kod]
Misją kieruje Southwest Research Institute. Los Alamos National Laboratory odpowiedzialne jest za przyrząd IBEX-Hi. Lockheed Martin Advanced Technology Center – za IBEX-Lo. Firma Orbital Sciences Corporation dostarczyła statek i wykonała jego testy środowiskowe.
Ładunek naukowy[edytuj | edytuj kod]
Granica heliosfery Układu Słonecznego jest obrazowana poprzez mierzenie intensywności i położenia zderzeń cząstek, podczas których dochodzi do wymiany ładunku (ang. charge-exchange collisions). Daje to obraz fali uderzeniowej wiatru słonecznego.
Służą do tego dwa rejestratory atomów neutralnych o dużych energiach: IBEX-Hi i IBEX-Lo. Każdy z nich składa się z kolimatora zawężającego pole widzenia, powierzchni konwersyjnej do jonizacji atomów wodoru i tlenu, analizatora elektrostatycznego tłumiącego promieniowanie ultrafioletowe i wybierającego jony o zadanych energiach, oraz detektora zliczającego i identyfikującego poszczególne jony. IBEX-Hi i IBEX-Lo różnią się zakresami rejestrowanych energii jonów.
Orbita[edytuj | edytuj kod]
IBEX znajduje się na silnie wydłużonej eliptycznej orbicie okołoziemskiej. Duża odległość od Ziemi pozwala satelicie na wyjście z magnetosfery Ziemi i uniknięcie zakłóceń pomiarów jakie by spowodowała. Gdy statek znajduje się w ziemskiej magnetosferze (<70 000 km), pomiary naukowe są przerywane, a zebrane dane przesyłane są na Ziemię.
W pierwszych latach pracy IBEX-a perygeum orbity wynosiło około 8000-16 000 km, a apogeum około 250 000-325 000 km. Zbliżenia do Księżyca i jego wpływ grawitacyjny odkształcały orbitę satelity i niezbędne były korekty za pomocą silniczków manewrowych, by uniknąć spalenia w atmosferze Ziemi lub całkowitego opuszczenia orbity wokółziemskiej. Kiedy w marcu 2011 okazało się, że misja ulegnie wydłużeniu, postanowiono zmienić orbitę. W czerwcu 2011 przeprowadzono kilka manewrów, które wprowadziły satelitę na nową orbitę. Jej perygeum wynosi około 55 000 km, a apogeum ok. 304 000 km. Orbita jest o wiele stabilniejsza i tak zsynchronizowana, że IBEX zawsze trzyma się z dala od Księżyca. Zwiększenie perygeum orbity pozwoliło też oddalić satelitę od pasów Van Allena i ich intensywnego promieniowania oraz od ziemskiej orbity geostacjonarnej, na której robi się coraz tłoczniej. Dzięki temu możliwe będzie prowadzenie badań przez wiele kolejnych lat[4].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 IBEX (ang.). W: NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2013-10-04].
- ↑ Justin Ray: Mission Status Center (ang.). W: Pegasus/IBEX Launch Report [on-line]. Spaceflight Now, 2008-10-19. [dostęp 2008-10-19].
- ↑ Dave McComas: Mission Update – End of Prime Mission Review (ang.). Ibex Official Website, 2011-03-11. [dostęp 2012-01-04].
- ↑ Dave McComas: Mission Update – IBEX Orbit–Raising Maneuver (ang.). Ibex Official Website, 2011-11-14. [dostęp 2013-10-05].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Opis misji i konstrukcji satelity IBEX (pol.)
- YouTube - wizualizacja danych z satelity IBEX ukazująca proces rozwijania „wstęgi” neutralnych atomów energetycznych
