Józef Maślanka (minister)

Józef Maślanka
Mścicław, Górka, Dziadek
	pułkownik
Data i miejsce urodzenia	20 maja 1883 lub 21 maja 1893 ; Przyborów
Data śmierci	7 października 1968
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Bataliony Chłopskie; Armia Ludowa
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	II Brygada Legionów Polskich; Oddział Partyzancki BCh Mścisława Górki
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; II wojna światowa
	Odznaczenia

Józef Maślanka
Data i miejsce urodzenia	20 maja 1883 ; Przyborów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	7 października 1968 ; Warszawa, Polska
	Minister administracji publicznej (Rząd Tymczasowy RP)
Okres	od 31 grudnia 1944; do 1 kwietnia 1945
Przynależność polityczna	Stronnictwo Ludowe (lubelskie)
Poprzednik	Edward Ochab
Następca	Edward Ochab

Józef Maślanka (ur. 20 maja 1883 w Przyborowie, zm. 7 października 1968 w Warszawie) – polski żołnierz, polityk ruchu ludowego, poseł do Krajowej Rady Narodowej oraz na Sejm Ustawodawczy.

Życiorys

Urodził się w Przyborowie w powiecie brzeskim, w chłopskiej rodzinie Franciszka i Marianny z Chamielców. Ukończył 6 klas gimnazjum. W 1910 w poszukiwaniu pracy emigrował do Niemiec i w Westfalii pracował w kolejnictwie. W czasie I wojny światowej był żołnierzem II Brygady Legionów Polskich. Następnie był działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” i ZMW RP „Wici”. Był gorącym zwolennikiem zjednoczenia ruchu chłopskiego i organizatorem Stronnictwa Ludowego (SL) w powiecie stopnickim. W latach 1931–1934 wchodził w skład Zarządu Powiatowego (ZP) SL, był też członkiem Wojewódzkiej Komisji Rewizyjnej. W sierpniu 1934 podpisał odezwę frakcyjną grupy „Polska Ludowa”, skupiającej większość czołowych działaczy byłego Stronnictwa Chłopskiego, którzy w 1935 dokonali rozłamu w SL. Na tym tle oraz w wyniku osobistych animozji ZP SL, opanowany przez byłych działaczy PSL „Wyzwolenie”, zawiesił go 14 sierpnia 1934 w prawach członkowskich, a 29 stycznia 1935 Naczelny Komitet Wykonawczy (NKW) SL zatwierdził jego decyzję i wykluczył Józefa Maślankę z SL. Po rozłamach w SL w 1935, kiedy jego antagoniści przeszli do sanacji lub usunęli się z pracy w stronnictwie, NKW SL przywrócił mu prawa członkowskie.

Był żywiołowym działaczem, skłonnym do krańcowych i radykalnych czynów. Policja odnotowała wiele jego ostrych wystąpień antyrządowych, antyklerykalnych, wzywających do strajków, i posądzała go o komunizowanie i współpracę z komunistami, co nie było bezpodstawne. W 1937 był organizatorem strajku chłopskiego. Za swe bojowe i opozycyjne wystąpienia był dwukrotnie aresztowany: 6 maja 1938 i w listopadzie 1938. W 1938 i 1939 wybrano go do 9-osobowego Zarządu Wojewódzkiego SL w Kielcach.

W czasie okupacji już od końca października 1939 brał udział w organizowaniu konspiracyjnego zespołu ludowców w Kielcach, u niego też odbywały się narady konspiracyjne, którymi kierował. Wszedł w skład Wojewódzkiego Kierownictwa Ruchu Ludowego i trójki politycznej SL „Roch” w Stopnicy. W pierwszej połowie 1943 odszedł wskutek nieporozumień na tle spraw personalnych i organizacyjnych i zaczął działać na własną rękę, co przyszło mu łatwo, gdyż znano go w całej okolicy.

Od czerwca 1944 był dowódcą oddziału partyzanckiego Batalionów Chłopskich na Kielecczyźnie, z którym przyłączył się do Armii Ludowej, wchodząc w skład 1 Brygady AL Ziemi Krakowskiej, na zasadach autonomicznych^[2].

Osobny artykuł: Oddział Partyzancki BCh Mścisława Górki.

Za swoje radykalne poglądy był prześladowany przez Narodowe Siły Zbrojne^[3]. Pod jego nieobecność, jego oddział kwaterujący w okolicach Skrobaczowa 17 lipca 1944 został zaatakowany przez 204. Pułk NSZ Ziemi Kieleckiej. W czasie bratobójczej walki zginęło 5 ludzi, a 8 odniosło rany^[4]. W czasie swej działalności używał pseudonimów: „Mścisław”, „Górka” i „Dziadek”.

Od sierpnia 1944 do stycznia 1945 kierował Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach^[5]. Od 31 grudnia 1944 do 1 kwietnia 1945 pełnił funkcję ministra administracji publicznej w Rządzie Tymczasowym RP. Od 1944 do 1947 był posłem do Krajowej Rady Narodowej, w latach 1946–1947 członkiem NKW SL, a od 1947 do 1952 posłem na Sejm Ustawodawczy. Pełnił również różne funkcje w satelickim wobec Polskiej Partii Robotniczej Stronnictwie Ludowym (od 23 listopada 1944 do 26 marca 1945 był prezesem NKW stronnictwa). Od 1949 należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Był także członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD i otrzymał stopień pułkownika rezerwy WP.

Pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A2-tuje-20)^[6].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (pośmiertnie)
Order Krzyża Grunwaldu II klasy (3 stycznia 1945)^[7]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (6 września 1946)^[8]
Krzyż Partyzancki
Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)^[9]
Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Medal 10-lecia Polski Ludowej (10 stycznia 1955)^[10]

Przypisy

↑ jako kierownik resortu administracji publicznej w PKWN
↑ Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego 1989 ↓, s. 261.
↑ Encyklopedia 1975 ↓, s. 321.
↑ Wojciech Muszyński: Najbardziej wyklęci z wyklętych. rp.pl, 2012-09-20. s. 1. [dostęp 2014-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-30)].
↑ Aleksander Kochański: Polska 1944–1991. Informator historyczny. Struktury i ludzie. T. 1. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022, s. 324. ISBN 978-83-8229-465-1. [dostęp 2024-09-26].
↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
↑ AleksanderA. Mazur AleksanderA., Order Krzyża Grunwaldu. Monografia historyczna, 2005 .
↑ M.P. z 1947 r. nr 25, poz. 173 „za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych na terenie całego kraju”.
↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 42, poz. 414 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/59 na wniosek Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

Bibliografia

Praca zbiorowa: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: 1975.
Polski Słownik Biograficzny t. XX, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975.
Edward Gronczewski: Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
Praca zbiorowa: Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989.
Leksykon historii Polski z 1995.
Leszek Marciniec: Więzi i korzenie, 2001.

[1] rownik resortu administracji publicznej w PKWN

[CITEREFSłownik_biograficzny_działaczy_ruchu_ludowego1989261-2] Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego 1989 ↓, s. 261.

[CITEREFEncyklopedia1975321-3] Encyklopedia 1975 ↓, s. 321.

[4] Wojciech Muszyński: Najbardziej wyklęci z wyklętych. rp.pl, 2012-09-20. s. 1. [dostęp 2014-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-30)].

[5] Aleksander Kochański: Polska 1944–1991. Informator historyczny. Struktury i ludzie. T. 1. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022, s. 324. ISBN 978-83-8229-465-1. [dostęp 2024-09-26].

[6] Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze

[7] AleksanderA. Mazur AleksanderA., Order Krzyża Grunwaldu. Monografia historyczna, 2005 .

[8] M.P. z 1947 r. nr 25, poz. 173 „za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych na terenie całego kraju”.

[9] M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji”.

[10] M.P. z 1955 r. nr 42, poz. 414 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/59 na wniosek Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]