Jadwisin (powiat legionowski)
52°28′46″N 21°02′27″E/52,479444 21,040833
| wieś | |
.JPG) Pałac w Jadwisinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-140[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WL |
| SIMC |
0008237[5] |
Położenie na mapie gminy Serock  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu legionowskiego  | |
| 52°28′46″N 21°02′27″E/52,479444 21,040833[1]
| |
Jadwisin – wieś sołecka[6] w Polsce położona na wysokim brzegu Narwi w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Serock[5][7].
Jadwisin leży na północno-wschodnim skraju Kotliny Warszawskiej przy drodze krajowej 61 w odległości 17 km od granic Warszawy, 1 km od centrum Zegrza, 4 km od centrum Serocka. Cała miejscowość leży w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Jest to miejscowość o charakterze letniskowo-rekreacyjnym znajdująca się nad samym brzegiem Zalewu Zegrzyńskiego (3 km linii brzegowej). Na terenie miejscowości leżą 2 rezerwaty przyrody, 100 ha lasu liczy rezerwat przy Pałacu Radziwiłłów i rezerwat Wąwóz Szaniawskiego ok. 14 ha i 34 ha otuliny lasu.
Na terenie wsi zlokalizowane są przystanie żeglarskie, oddział Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, pałac Radziwiłłów w stylu renesansu francuskiego oraz park krajobrazowy powstały ok. 1900 roku[8]. Przez miejscowość wytyczona jest ścieżka rowerowa oraz trakt spacerowy z Zegrza do Serocka. Okolica stwarza możliwości uprawiania sportów wodnych, turystyki, wędkarstwa i żeglarstwa.
Nazwa Jadwisin pochodzi od imienia Księżnej Jadwigi Radziwiłłowej z Rodu Krasińskich, która ziemie te dostała w spadku po ojcu z części dóbr Zegrze.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa warszawskiego.
Ważniejsze miejsca i zabytki
[edytuj | edytuj kod]Pałac w Jadwisinie
[edytuj | edytuj kod]
Ruiny Dworku Szaniawskiego w Zegrzynku
[edytuj | edytuj kod]Nad Zalewem Zegrzyńskim, w Zegrzynku, znajdują się ruiny dworku i zabudowań gospodarczych rodziny Szaniawskich. Dworek wzniesiony w 1838 roku, został zakupiony przez rodzinę Szaniawskich w II połowie XIX wieku. Tworzył w nim dramatopisarz i prozaik – Jerzy Szaniawski. Dworek spłonął 16 września 1977 roku. Po pożarze zostały schody, ruiny zabudowań gospodarczych oraz pozostałości bramy wjazdowej. Ruiny otoczone są starodrzewem parkowym. W dworku powstały dzieła Szaniawskiego m.in. Papierowy kochanek (1920), Żeglarz (1925), Adwokat i róże (1929), za który otrzymał Państwową Nagrodę Literacką i Most (1933).
Rezerwat przyrody Wąwóz Szaniawskiego
[edytuj | edytuj kod]Powierzchnia rezerwatu to 11,5 ha lasu z utrwalonym przez roślinność wąwozem erozyjnym, z porastającym cały teren lasem grądowym oraz fragmentem zdziczałego parku. Chroni pozostałości parku podworskiego o charakterze naturalnym, zalesioną skarpę – krawędź wysoczyzny nad Narwią oraz wąwóz erozyjny, utworzony w wyniku rozmycia skarpy. Jest zabytkiem kultury narodowej, bowiem w dworku (spalonym w 1977 roku) mieszkał i tworzył dramaturg Jerzy Szaniawski (pamiątkowa tablica). Szlak 11, wąwozem wiedzie brukowana droga do domu wyp. PTTK w Zegrzynku (Obecnie Klub Zeglarski MILA). Walory wąwozu podnosi obecność ruin dworku Jerzego Szaniawskiego otoczonego resztkami drzewostanu parkowego. Droga dnem wąwozu prowadzi do przystani wodnej.
Figura św. Stanisława Kostki
[edytuj | edytuj kod]Figura świętego Stanisława Kostki znajdująca się w Jadwisinie jest dziełem rzeźbiarza Ludwika Kauffmana tworzącego w I poł. XIX wieku. Święty Stanisław trzyma na rękach Dzieciątko Jezus. Inskrypcja na cokole brzmi: Pius IX Papież wszystkim wiernym odpustu dni 500 za pobożne odmówienie 3 Ojcze Nasz, 15 Zdrowaś Marya przy tej figurze, zaś odpustu zupełnego spowiadającym się i komunikującym u św. Stanisława Kostki w dniu udzielił roku Pańskiego 1850. (J.S.)
Klub Żeglarski Mateusza Kusznierewicza MILA (dawniej stanica wodna PTTK Zegrzynek)
[edytuj | edytuj kod]Obecnie (2014) obiekt po remoncie, dawniej znany z restauracji. Kuchnię docenił premier Józef Cyrankiewicz. Pejzaże starorzecza Narwi, widoczne niegdyś z ośrodka w Zegrzynku, oglądać możemy obecnie tylko w filmach - m.in. Lotnej Andrzeja Wajdy. Na terenie przystani Zegrzynek zostały nakręcone filmy: Lotna reż. Andrzeja Wajdy oraz serial Zostać miss. Natomiast w Ośrodku Panorama (w remoncie, stan na maj 2009) film Gulczas, a jak myślisz... reż. J. Gruzy. Obecnie w Pałacu Radziwiłłów Telewizja Polska kręciła sceny do serialu Londyńczycy oraz Czas Honoru. W Klubie Kusznierewicza TVN kręcił bardzo piękne ujęcia do serialu "Aż po sufit".
Państwo Szaniawscy prowadzili tam elegancki ośrodek wypoczynku letniego dla śmietanki towarzyskiej. W dawnym PTTK Zegrzynek Mateusz Kusznierewicz powołał Akademię Żeglarską Mila Klub.
Pozostałe obiekty
[edytuj | edytuj kod]
Jadwisin jest także siedzibą oddziału naukowego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Zespół Oddziału współpracuje m.in. z rolnikami i instytucjami z branży ziemniaczanej. Jadwisin jest też siedzibą Stowarzyszenia Polski Ziemniak.
W Jadwisinie znajdują się również liczne pamiątki po taborze cygańskim, który był chlubą wsi w XIX wieku.
Znajduje się tu Szkoła Podstawowa z kilkoma boiskami i Biblioteka Publiczna na Osiedlu naukowców Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin.
W Jadwisinie znajdują się 2 restauracje z zapleczem noclegowo-konferencyjnym: restauracja i grill w klubie Mila oraz restauracja w Ośrodku Geovita.
Kluby Żeglarskie
[edytuj | edytuj kod]Na terenie miejscowości znajdują się 3 przystanie i porty jachtowe:
- Środowiskowy Klub Żeglarski "Dolomit" Port w Jadwisinie obok PGNiG Geovita
- Yacht Klub Polski w Jadwisinie koło Pałacu Radziwiłłów
- Port Mila Akademia Żeglarska M.Kusznierewicza Zegrzynek - Jadwisin
Przez miejscowość biegnie ścieżka rowerowa łącząca Serock z Jadwisinem, ale nie dochodzi do Zegrza.
Odkrycia archeologiczne
[edytuj | edytuj kod]W latach 70. XX wieku naniesiono teren Jadwisina na mapę obszarów objętych ochroną archeologiczną. Jest to rejon występowania zabytków z epoki brązu i okresu wpływów rzymskich. W latach 90. XX wieku umieszczono go na tzw. Zdjęciu Archeologicznym Polski. W wyniku przeszukiwania stanowisk, archeologowie wydobyli m.in. elementy ceramiki użytkowej, elementy ozdób metalowych, fragmenty monet z okresu rzymskiego (archeologowie datują pochodzenie pozyskanych materiałów na ok. II w.p.n.e. do III w.n.e.). Głębszej penetracji poddano fragment wykopaliska, w którego profilu archeologicznym pojawiły się pozostałości mieszkalnego obiektu namiotowego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 43102.
- ↑ Wieś Jadwisin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-11-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-11-10].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 362 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Wielka Encyklopedia PWN, Jan Wojnowski (red.), t. 12, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2002, s. 353, ISBN 83-01-13736-3, ISBN 83-01-13357-0, OCLC 830376607.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jadwisin 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 364.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonie | |
| Osada leśna | |
| Część miasta |
|
| Część wsi |
|
| Osada leśna wsi |
|
