Kwasy dikarboksylowe
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Kwasy dikarboksylowe to kwasy karboksylowe zawierające dwie grupy karboksylowe (–COOH).
Nazwy systematyczne najprostszych kwasów tworzy się przez dodanie końcówki -odiowy do nazwy alkanu zawierającego tyle atomów węgla, co dany kwas.
Ważniejsze kwasy dikarboksylowe[edytuj | edytuj kod]
Wszystkie niżej wymienione kwasy, z wyjątkiem aromatycznych, mają łańcuchy węglowe nierozgałęzione.
- Nasycone
Nazwa zwyczajowa | Nazwa systematyczna | Wzór półstrukturalny | Temp. topn. [°C][1] |
---|---|---|---|
Kwas szczawiowy | Kwas etanodiowy | HOOC–COOH | 189,5 roz[a] |
Kwas malonowy | Kwas propanodiowy | HOOC–CH2–COOH | 134–136 |
Kwas bursztynowy | Kwas butanodiowy | HOOC–(CH2)2–COOH | 182–188 |
Kwas glutarowy | Kwas pentanodiowy | HOOC–(CH2)3–COOH | 97,5–98,2 |
Kwas adypinowy | Kwas heksanodiowy | HOOC–(CH2)4–COOH | 150–152 |
Kwas pimelinowy | Kwas heptanodiowy | HOOC–(CH2)5–COOH | 104–105 |
Kwas korkowy (kwas suberynowy) |
Kwas oktanodiowy | HOOC–(CH2)6–COOH | 142–143 |
Kwas azelainowy | Kwas nonanodiowy | HOOC–(CH2)7–COOH | 106,5 |
Kwas sebacynowy | Kwas dekanodiowy | HOOC–(CH2)8–COOH | 130–132 |
– | Kwas undekanodiowy | HOOC–(CH2)9–COOH | 108–110[2] |
– | Kwas dodekanodiowy | HOOC–(CH2)10–COOH | 125–127,5 |
Kwas brazylijski | Kwas tridekanodiowy | HOOC–(CH2)11–COOH | 113,8–114,8 |
– | Kwas tetradekanodiowy | HOOC–(CH2)12–COOH | 123,7–124,7 |
– | Kwas pentadekanodiowy | HOOC–(CH2)13–COOH | 113–114[3] |
Kwas tapsjowy | Kwas heksadekanodiowy | HOOC–(CH2)14–COOH | 121–123 |
– | Kwas heptadekanodiowy | HOOC–(CH2)15–COOH | 117–121[4] |
– | Kwas oktadekanodiowy | HOOC–(CH2)16–COOH | 124–127[4] |
– | Kwas nonadekanodiowy | HOOC–(CH2)17–COOH | 119–123[4] |
– | Kwas eikozanodiowy | HOOC–(CH2)18–COOH | 125,5 |
Kwas japoński | Kwas heneikozanodiowy | HOOC–(CH2)19–COOH | 120[4] |
Kwas felogenowy (kwas fellogenowy) |
Kwas dokozanodiowy | HOOC–(CH2)20–COOH | 127[4] |
– | Kwas trikozanodiowy | HOOC–(CH2)21–COOH | 127,5[4] |
– | Kwas tetrakozanodiowy | HOOC–(CH2)22–COOH | 124–126[4] |
- ↑ roz - temperatura rozkładu
- Nienasycone
- kwas maleinowy, HOOC–CH=CH–COOH (cis)
- kwas fumarowy, HOOC–CH=CH–COOH (trans)
- Aromatyczne
- kwas ftalowy, (kwas o-benzenodikarboksylowy) HOOC–C6H4–COOH
- kwas tereftalowy, (kwas p-benzenodikarboksylowy)
- kwas izoftalowy, (kwas m-benzenodikarboksylowy)
- Hydroksykwasy dikarboksylowe
- kwas tartronowy, HOOC–CH(OH)–COOH
- kwas jabłkowy, HOOC–CH2–(CH–OH)–COOH
- kwas winowy, HOOC–(CH–OH)2–COOH
- kwas glukarowy, HOOC–(CH-OH)4–COOH
- Ketokwasy dikarboksylowe
- kwas mezoksalowy, (HOOC–C(O)–COOH)
- kwas szczawiooctowy, (HOOC–C(O)–CH2–COOH)
- kwas α-ketoglutarowy, (HOOC–C(O)–CH2–CH2–COOH)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Haynes i Lide 2011 ↓, s. od 3-1 do 3-552.
- ↑ Kwas undekanodiowy (HMDB0000888) – karta metabolitu (ang.) w bazie Human Metabolome Database (HMDB). [dostęp 2019-06-14].
- ↑ Kwas pentadekanodiowy, [w:] ChemSpider [online], Royal Society of Chemistry, CSID: 141102 [dostęp 2019-06-14] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Coffey 1965 ↓, s. 277.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W.M. Haynes, D.R. Lide: Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 92. Boca Raton, Florida: CRC Press, 2011. ISBN 978-1-4398-5512-6. (ang.)
- J. Oldham: Rozdz 17 Dicarboxylic Acids and Related Compounds. W: S. Coffey: Rodd's Chemistry of Carbon Compounds. Wyd. 2. T. 1: Alifatic Compounds. Cz. D: Dihydric alcohols, their oxidation products and derivatives. Amsterdam: Elsevier, 1965. ISBN 978-1-4832-2131-1. LCCN 51-14658. (ang.)