Leone Nakarawa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Leone Nakarawa
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 kwietnia 1988
Tavua

Wzrost

200 cm[1]

Masa ciała

126 kg[1]

Rugby union
Pozycja

wspieracz

Kariera seniorska[a]
Lata Zespół Wyst. (Pkt.)
2006–2013 Army Green
Suva Rugby Union
2013–2016 Glasgow Warriors[2] 53 (30)
2013–2014 Glasgow Hawks
2014–2015 Stirling County
2016– Racing 92[3] 66 (95)
Reprezentacja narodowa[b]
rugby union
Lata Reprezentacja Wyst. (Pkt.)
2008–2010 Fidżi Fiji Warriors
2009–  Fidżi[4] 61 (65)
2010 Fidżi Fidżi A
rugby 7
Lata Reprezentacja Turn. (Pkt.)
2011–  Fidżi
  1. Mecze i punkty w lidze akt. w dniu 31 maja 2019 r.
  2. Mecze i punkty w reprez. akt. w dniu 9 października 2019 r.

Leone Nakarawa (wym. [leone nakaraɰa], ur. 2 kwietnia 1988 w Tavui[2][4]) – fidżyjski rugbysta występujący na pozycji wspieracza[1], reprezentant kraju zarówno w odmianie piętnasto-, jak i siedmioosobowej. Złoty medalista olimpijski z Rio de Janeiro, brązowy medalista i dwukrotny uczestnik pucharu świata w rugby 7 oraz trzykrotny uczestnik pucharu świata w wariancie piętnastoosobowym.

Młodość i kariera amatorska[edytuj | edytuj kod]

Nakarawa pochodzi z wioski Mokoisa na wyspie Kadavu[1], później wychowywał się w miasteczku Tavua na Viti Levu[5]. Uczęszczał do Vatukoula Primary School[6] i Tavua College[1].

Choć grywał w rugby jako dziecko (często na pozycji środkowego), to w wieku 13 lat na polecenie rodziców skupił się na nauce. W wolnym czasie grywał w siatkówkę i touch rugby (odmianę z ograniczonym kontaktem fizycznym)[5]. Do rugby wrócił w wieku 18 lat, kiedy rozpoczął treningu z miejscową drużyną w Vatukouli[7][8], krótko przed zaciągnięciem się do wojska[5][9]. Jego pierwszym zespołem było Army Green[5][10], obok Army Red jedna z dwóch wojskowych drużyn występujących w fidżyjskich rozgrywkach. W jej barwach występował w półamatorskich zawodach organizowanych przez Suva Rugby Union[8] tak w „piętnastkach”, jak i w rugby 7[11][12][13]. Równolegle w zmaganiach pomiędzy poszczególnymi regionami (Skipper Cup, Farebrother-Sullivan Trophy) reprezentował właśnie Suvę[8][14][15]. W 2008 roku, po odkryciu przez selekcjonera reprezentacji Ilivasiego Tabuę został zakwalifikowany do krajowego programu High Performance Unit i otrzymał sportowe stypendium[16][17].

Kariera klubowa[edytuj | edytuj kod]

W trakcie pucharu świata w 2011 roku podano, że Fidżyjczyk zawarł porozumienie z angielskim klubem Saracens F.C.[18][19] Ostatecznie kontrakt nigdy nie został wypełniony[20], a Nakarawa w listopadzie ponownie przystąpił do rozgrywek na Fidżi[21][22]. Wspieracz trafił do Europy dopiero w sierpniu w 2013 roku, kiedy podpisał dwuletnią umowę ze szkocką drużyną Glasgow Warriors[23]. Już w debiutanckim sezonie wystąpił w 17 spotkaniach ligi Pro12[2][3] i czterech spotkaniach grupowych Pucharu Heinekena[3][24]. W rodzimej lidze ekipa z Glasgow dotarła do finału rozgrywek, w którym jednak uległa Leinster Rugby 34:12[25]. To, co nie udało się w roku 2014, powiodło się rok później. Szkoci ponownie awansowali do finału, w którym pewnie, 31:13 pokonali Irlandczyków z Munster Rugby, po raz pierwszy w swojej historii sięgając po tytuł w lidze Pro12. Sam Nakarawa został okrzyknięty zawodnikiem meczu[26][27]. W międzyczasie, przedłużył swój kontrakt do roku 2017[28].

Zgodnie z zarządzonym przez Scottish Rugby Union draftem sporadycznie występował w drużynach półamatorskiej PremiershipGlasgow Hawks (w sezonie 2013/2014)[29] oraz Stirling County (2014/2015)[30]

W kwietniu 2016 roku zespół Warriors poinformował, że przystał na rozwiązanie kontraktu Fidżyjczyka z końcem sezonu 2015/2016. Wskazywano wówczas, że nowym klubem Nakarawy najprawdopodobniej zostanie francuski Racing 92 szukający zastępstwa dla odchodzącego Luke’a Charterisa[31]. Do podparyskiego klubu wspieracz dołączył ostatecznie w połowie września[5]. W swoim pierwszym sezonie wystąpił w 22 spotkaniach Top 14, w których zdobył aż osiem przyłożeń[3], szybko stając się jedną z gwiazd zespołu[32][33]. Z ekipą Racingu dotarł do półfinału ligi, gdzie ostatecznie uległ Clermont[34]. Wynik drużynowy powtórzył w kolejnej edycji rozgrywek, kiedy to „Les Racingmen” musieli uznać wyższość Castres[35]. W tym samym miesiącu Nakarawa wraz z francuskim klubem awansował do wielkiego finału europejskiego Pucharu Mistrzów, w którym rywalizował z Leinster. Lepsza okazała się być ekipa z Irlandii, która zwyciężyła 15:12[36]. Nakarawa, który w pełnym wymiarze czasowym wystąpił we wszystkich dziewięciu spotkaniach swojej drużyny[3][24], po zakończeniu zmagań został wybrany najlepszym zawodnikiem na kontynencie według EPCR[37].

Sezon 2018/2019 po względem drużynowym był dla ekipy Racingu zdecydowanie mniej udany: zmagania tak w rodzimej lidze, jak i w europejskich pucharach zakończyła ona już na etapie ćwierćfinałów (porażka odpowiednio z La Rochelle[38] i Stade Toulousain[39]). Pomimo tego Nakarawa dzięki swojej imponującej formie ponownie nominowany był do miana najlepszego zawodnika w Europie[40].

Kariera reprezentacyjna[edytuj | edytuj kod]

W 2008 roku 20-letni Nakarawa został włączony do składu Fiji Warriors, obok Fiji Barbarians jednej z dwóch fidżyjskich drużyn o statusie zbliżonym do drugiej reprezentacji kraju[41]. W barwach Warriors wystąpił w meczu z drugą reprezentacją Rumunii[8]. W kwietniu 2009 roku ponownie dołączył do ekipy Fiji Warriors, tym razem na turniej Pacific Rugby Cup 2009[8][42], podczas którego zebrał bardzo dobre oceny[17]. Po zwycięstwie w rozgrywkach, w których rywalizowało sześć drużyn (po dwie z Fidżi, Samoa i Tonga), część zawodników otrzymała powołania do pierwszej reprezentacji na zbliżający się Puchar Narodów Pacyfiku. Wśród nich znalazł się także Nakarawa[8][43]. Zadebiutował, wchodząc z ławki w wyjazdowym spotkaniu z zespołem Tonga[4][17]. W kolejnym meczu, z Junior All Blacks wystąpił już w podstawowym zestawieniu[17]. W listopadzie był członkiem kadry na spotkania w Europie[44], wystąpił w pierwszym składzie w meczach z Irlandią i Rumunią[45]. W pierwszej połowie 2010 roku Nakarawa ponownie uczestniczył w zmaganiach Warriors (Pacific Rugby Cup 2010)[41][46]. Następnie znalazł się w składzie nowo powołanej drużyny Fidżi A, w pełni oficjalnej drugiej reprezentacji[47]. Wraz z nią brał udział w dwumeczu ze swoim odpowiednikiem z Tonga (pod nazwą Punjas Rugby Series)[48]. W dalszej części roku wrócił do pierwszej reprezentacji na mecze podczas Puchar Narodów Pacyfiku[44].

Rok 2011 Fidżyjczyk rozpoczął od uczestnictwa w zgrupowaniu reprezentacji w rugby 7[49]. W maju otrzymał pierwsze powołanie, na wchodzące w skład cyklu World Sevens Series turnieje w Londynie i Edynburgu[50]. Następnie wraz z kadrą w odmianie piętnastoosobowej rozpoczął przygotowania do zbliżającego się pucharu świata w Nowej Zelandii. Uczestniczył w kolejnej edycji Pucharu Narodów Pacyfiku[44] oraz w kontrolnych spotkaniach z reprezentacją Tonga. W drugim, przegranym meczu Nakarawa pojawił się na boisku jako rezerwowy i zdobywając przyłożenie w ostatniej akcji spotkania, przechylił szalę zwycięstwa w dwumeczu na korzyść Fidżi[51]. Bezpośrednio po tym meczu ogłoszony został skład reprezentacji na puchar świata – młody wspieracz znalazł się na ostatecznej 30-osobowej liście[52]. Podczas nowozelandzkiego turnieju Nakarawa rozpoczął wszystkie cztery mecze swojego zespołu[44], notując przyłożenie w pierwszym pojedynku z Namibią[45][53]. Dobre występy sprawiły, że występujący wciąż w rodzimej lidze zawodnik na stałe zadomowił się w pierwszym składzie reprezentacji[45].

W 2012 roku ponownie brał udział w Pucharze Narodów Pacyfiku[44]. Rok później uczestniczył w niektórych turniejach „siódemek” z cyklu Sevens Series (w Hongkongu[54], Tokio[55], Glasgow[56] i Londynie[57]), w którym Fidżyjczycy zajęli ostatecznie 3. miejsce[58]. Zwieńczeniem sezonu reprezentacyjnego był rozgrywany w Moskwie puchar świata. Reprezentacja Fidżi z Nakarawą w składzie[59] dotarła wówczas do półfinału (porażka z Nową Zelandią)[60], ostatecznie zdobywając brązowy medal po zwycięstwie nad Kenią[61]. Pod koniec listopada zawodnik wystąpił w swoim jedynym w tym roku meczu reprezentacji „piętnastek”, kiedy ta z okazji 100-lecia fidżyjskiego rugby na Twickenham Stadium mierzyła się z Barbarian F.C.[45][62]

W 2014 roku ponownie wziął udział w Pucharze Narodów Pacyfiku[44], jak również w barażu o awans do kolejnej edycji pucharu świata. W meczu z Wyspami Cooka, zwycięzcą Oceania Cup 2013 Fidżyjczycy rozgromili swoich rywali 108:6 i zakwalifikowali się do turnieju rozgrywanego w kolejnym roku na angielskich boiskach[63]. W lipcu i sierpniu 2015 roku Nakarawa z drużyną zwyciężył w rozgrywanym w poszerzonym składzie Pucharze Narodów Pacyfiku. W spotkaniach z Samoa – tak w fazie zasadniczej, jak i w wielkim finale – wspieracz zdobył po dwa przyłożenia[44][45]. Niedługo później zawodnik otrzymał powołanie do kadry na puchar świata[64]. Podczas mistrzostw Fidżyjczycy rywalizowali z bardzo wymagającymi rywalami: Anglią, Australią i Walią. Nakarawa wystąpił w podstawowym składzie we wszystkich czterech meczach grupowych – w ostatnim z nich (jedynym wygranym), z Urugwajem urodzony w Tavui zawodnik zdobył jedno z przyłożeń swojej ekipy[44][45]. Po fazie grupowej Nakarawa przewodził w turniejowych statystykach w kategorii podań po szarży (offloads) i odbiorów piłki w rucku. Był także jednym z najlepszych zawodników w grze otwartej[65]. Po zakończeniu zmagań został wybrany do oficjalnej „drużyny marzeń” rozgrywek[1][27].

W kolejnym roku Nakarawa łączył występy w reprezentacjach piętnasto- i siedmioosobowej. W czerwcu wystąpił w obu spotkaniach Pucharu Narodów Pacyfiku[44] (zwycięstwo reprezentacji Fidżi)[66]. Jednocześnie wraz z reprezentacją „siódemek” rozpoczął przygotowania do turnieju olimpijskiego. Wystąpił w turnieju Paris Sevens[67], a kadra Fidżi ostatecznie zwyciężyła w całorocznych zmaganiach[68]. Znalazł się także w składzie reprezentacji na Igrzyska Olimpijskie w Rio de Janeiro[69][70]. W czasie turnieju Fidżyjczycy dotarli do finału, pokonując po drodze między innymi reprezentację Japonii. W spotkaniu decydującym o medalach drużyna z Oceanii nie dała szans Wielkiej Brytanii (wynik 43:7), a Nakarawa zdobył jedno z przyłożeń. Wywalczony przez rugbystów krążek był pierwszym medalem olimpijskim w historii Fidżi[71][72].

W kolejnych sezonach reprezentacyjnych Nakarawa ponownie występował w reprezentacji piętnastoosobowej. W czerwcu 2017 roku uczestniczył w wygranych meczach testowych ze Szkocją czy Włochami[45]. Miesiąc później ponownie sięgnął po Puchar Narodów Pacyfiku, zdobywając przyłożenia w obu spotkaniach turnieju[45]. Dzięki turniejowemu zwycięstwu reprezentacja Fidżi wywalczyła awans na kolejny puchar świata w 2019 roku[73]. Triumf w rozgrywkach Pucharu Narodów Pacyfiku Nakarawa wraz z drużyną powtórzył w roku 2018 (czwarte zwycięstwo Fidżi z rzędu)[44][74]. Następnie w lipcu uczestniczył w rozgrywanym w San Francisco pucharze świata w rugby 7. Pełnił tam funkcję wicekapitana reprezentacji[75], a jego drużyna po porażce z Południową Afryką zajęła ostatecznie miejsce czwarte[76].

W roku 2019 Nakarawa podczas kolejnej edycji Pucharu Narodów Pacyfiku pod nieobecność Dominiko Waqaniburotu w spotkaniu z Kanadą po raz pierwszy w swojej karierze pełnił funkcję kapitana reprezentacji[77]. Niedługo po zakończeniu zmagań (Fidżi zajęło drugie miejsce, za Japonią)[78] wspieracz Racing 92 znalazł się w składzie reprezentacji na puchar świata[79]. Podczas turnieju w Japonii Fidżyjczycy zajęli trzecie miejsce w grupie, wygrywając zaledwie jedno spotkanie[80]. Ich porażka w meczu z Urugwajem, w którym Nakarawa został wystawiony do gry na nietypowej dla niego pozycji wiązacza, stanowiła jedną z największych niespodzianek fazy grupowej[81].

Statystyki[edytuj | edytuj kod]

Stan na 9 października 2019 r.[45] Statystyki dotyczą reprezentacji piętnastoosobowej.

Występy na arenie międzynarodowej
Drużyna narodowa Rok Mecze Punkty
 Fidżi 2009 3 0
2010 2 0
2011 7 10
2012 6 0
2013 1 0
2014 6 0
2015 10 25
2016 4 5
2017 8 20
2018 6 0
2019 8 5
Suma 61 65
Przyłożenia na arenie międzynarodowej
Lp. Data Miejsce Przeciwnik Rozgrywki
1. 11 sierpnia 2011 Churchill Park, Lautoka  Tonga mecz testowy (Punjas Rugby Series)
2. 10 września 2011 Rotorua International Stadium, Rotorua  Namibia Puchar Świata w Rugby 2011
3. 24 lipca 2015 Cal Expo Field, Sacramento  Samoa Puchar Narodów Pacyfiku 2015
4.
5. 3 sierpnia 2015 Swangard Stadium, Burnaby  Samoa Puchar Narodów Pacyfiku 2015
6.
7. 6 października 2015 Stadium MK, Milton Keynes  Urugwaj Puchar Świata w Rugby 2015
8. 19 listopada 2016 Twickenham Stadium, Londyn  Anglia mecz testowy
9. 8 lipca 2017 Teufaiva Sport Stadium, Nukuʻalofa  Tonga Puchar Narodów Pacyfiku 2017
10. 15 lipca 2017 Apia Park, Apia  Samoa Puchar Narodów Pacyfiku 2017
11. 11 listopada 2017 Stadio Angelo Massimino, Katania  Włochy mecz testowy
12. 25 listopada 2017 Parc des Sports et de l’Amitié, Narbona  Kanada mecz testowy
13. 3 sierpnia 2019 Stadion Narodowy, Suva  Kanada Puchar Narodów Pacyfiku 2019

Styl gry[edytuj | edytuj kod]

Nakarawa jako jeden z niewielu rugbystów łączy w swojej grze zachowania typowe dla zawodników młyna w czasie stałych fragmentów gry – młynów dyktowanych czy formacji autowych – z zagrywkami zawodników formacji ataku[9][10][33][65][82]. Podczas gry obronnej angażuje się w walkę w przegrupowaniach, starając się przejąć piłkę[65]. W czasie gry otwartej chętnie korzysta ze swoich warunków fizycznych: wzrostu, siły ale też szybkości i zwinności, regularnie uczestnicząc w akcjach ofensywnych[9][65]. W większym stopniu niż inni gracze na jego pozycji angażuje obronę rywali – celowo skupia na sobie uwagę kilku przeciwników, by w ostatniej chwili oddać piłkę[65].

To właśnie podania po szarży (offloads) stanowią jego znak rozpoznawczy. Zdaniem wielu umiejętność, którą rozwinął jako gracz rugby 7 sprawiła, że w tym elemencie był najlepszym zawodnikiem na świecie[32][33]. Z uwagi na swój wzrost wynoszący około dwóch metrów, Nakarawę niezwykle trudno powstrzymać. Umyślnie pozwala się zaszarżować, nierzadko trzymając przy tym piłkę jednorącz uniesioną ponad głową. Dzięki temu jest w stanie celnie podać piłkę do wolnego kolegi z drużyny nawet w sytuacji, gdy atakowany jest przez więcej niż jednego rywala[9][10][32][33][65][82]. Niejednokrotnie w turniejowych statystykach dotyczących takich zagrań Nakarawa ze sporym prowadzeniem plasował się na pierwszym miejscu[65].

Z uwagi na to, że niedokładnie wykonane podanie po szarży grozi stratą piłki i akcją punktową rywali, a także ze względu na fakt, że Nakarawa jako silny zawodnik jest w stanie przebijać się przez linię obrony przeciwników, niekiedy Fidżyjczyk nakłaniany był do ograniczenia liczby ryzykownych podań. Członkowie sztabu szkoleniowego Glasgow Warriors w wypowiedziach dla mediów ujawnili, że przed meczem finałowym Pro12 w roku 2015 zobowiązali Nakarawę, by ten skupił się na przerywaniu obrony bez podań po szarży. Zawodnik nie zastosował się do poleceń trenera, a szkocka drużyna wygrała, gdy jego podaniach zdobyła dwa przyłożenia[9][83].

W młodości idolem Nakarawy był reprezentant Fidżi występujący w trzeciej linii młyna Semisi Naevo[5].

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

  • Order Fidżi (2016)[84]
  • nagroda Pacific Island Players Association (PIPA) dla Fidżyjskiego Zawodnika Roku według Zawodników (2015)[27]
  • nagroda Pacific Island Players Association dla Zawodnika Roku z Wysp Pacyfiku (2015)[27]
  • nagroda European Professional Club Rugby dla Najlepszego Zawodnika w Europie

Życie osobiste[edytuj | edytuj kod]

Wychowywał się wraz z piątką rodzeństwa, dwiema siostrami i trzema braćmi[5]. Jego ojciec, Leone senior, pracował jako inżynier w kopalni złota w Vatukouli[5][7]. Pracę stracił w 1991 roku wskutek strajku pracowników, który przerodził się w kilkudziesięcioletni konflikt załogi i właścicieli[5][7][85]. Nakarawa senior także grywał w rugby w regionalnych drużynach Kadavu i Suvy, jednak z uwagi na zobowiązania służbowe nie zdołał zadebiutować w reprezentacji kraju[7].

Leone w wieku 18 lat wstąpił do fidżyjskiej armii[10][82]. W związku z sankcjami nałożonymi na Fidżi po zamachu stanu w 2006 roku Nakarawa jako czynny żołnierz nie mógł wjechać na terytorium Nowej Zelandii. Aby wziąć udział w pucharze świata w 2011 roku, rugbysta formalnie wystąpił z wojska[22][82]. Niemniej wkrótce po zakończeniu turnieju ponownie reprezentował barwy wojskowej drużyny Army Green[22]. Po transferze do Szkocji zawodnik otrzymał wezwanie do stawiennictwa w macierzystej jednostce na Fidżi i złożenia oficjalnej rezygnacji oraz ostatecznego rozliczenia kwestii formalnych związanych z jego wyjazdem z kraju na stałe. Po przybyciu został zamknięty w koszarach, co miało trwać trzy tygodnie. Ostatecznie przymusowy pobyt skrócono o 2/3 po tym, jak wystąpił w wygranym spotkaniu wojskowego klubu w krajowych rozgrywkach rugby[5][9]. Po zwycięstwie w plebiscycie na najlepszego zawodnika w Europie w 2018 roku otrzymał awans do rangi porucznika (lieutenant)[86].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f Leone Nakarawa [online], Fiji Rugby Union [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-14] (ang.).
  2. a b c Leone Nakarawa [online], Pro12 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-26] (ang.).
  3. a b c d e Player statistics Nakarawa Leone - club stats [online], itsrugby.co.uk [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-14] (ang.).
  4. a b c Leone Nakarawa | Fiji [online], ESPN Scrum [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-14] (ang.).
  5. a b c d e f g h i j Frédéric Bernès, Leone Nakarawa : «Une voix m'a dit : "Va et joue ton jeu", „L’Équipe”, 29 września 2016 [dostęp 2019-10-27] (fr.). za: Frédéric Bernès, Nakarawa : Une histoire en or, „L’Équipe”, PressReader, 29 września 2016 [dostęp 2019-10-27] (fr.).
  6. Profile:Leone Nakarawa, „Fiji Sun”, 24 sierpnia 2015 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-02] (ang.).
  7. a b c d Waisea Nasokia, Nakarawa Is Living His Father’s Dream, „Fiji Sun”, 20 września 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-14] (ang.).
  8. a b c d e f Vuniwaqa Bola, A Flying Fijian at 21, „Fiji Sun”, 2 listopada 2009 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-19] (ang.).
  9. a b c d e f Daniel Schofield, England vs Fiji, Rugby World Cup 2015: Leone Nakarawa ready to steal the show at Twickenham, „The Daily Telegraph”, 17 września 2015 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-11] (ang.).
  10. a b c d Anthony Tallieu, Soldat, phénomène, champion olympique, offloads... voici Leone Nakarawa [online], Rugbyrama, 22 września 2016 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-18] (fr.).
  11. Imanueli Tumoi, Army, Police Boot Final Spot, „Fiji Sun”, 4 października 2008 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  12. Emoni Narawa, 10 Out Of 10 For Army, „Fiji Sun”, 5 września 2009 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  13. Waisea Makutu, Army Green Firm, „Fiji Sun”, 15 listopada 2010 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  14. Moiz Munif, Tunaulu ‘not the same coach’, „Fiji Sun”, 27 grudnia 2008 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  15. 7s trio in Suva squad, „Fiji Sun”, 12 lutego 2011 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  16. Moiz Munif, Saukuru targets 2011 WC, „Fiji Sun”, 29 października 2008 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  17. a b c d Baptism of fire for Nakarawa, „Fiji Sun”, 16 czerwca 2009 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  18. Vilikesa Rinavuaka, Nakarawa Joins Saracens, In Team Of The Week, „Fiji Sun”, 27 września 2011 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  19. Brendan Gallagher, Rugby World Cup 2011: Wales need to do a proper job of work on Fiji, „The Daily Telegraph”, 30 września 2011 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16] (ang.).
  20. Calum Gillon, Sensational Fijian Leone Nakarawa's Rugby World Cup 2015 Highlights [online], rugbydump.com, 17 listopada 2015 [dostęp 2019-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-17] (ang.).
  21. Vuniwaqa Bola, Nakarawa back for Sukuna Bowl, „Fiji Sun”, 4 listopada 2011 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  22. a b c Michael Field, Fiji rugby star Nakarawa back tracks on army [online], stuff.co.nz, 9 listopada 2011 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16] (ang.).
  23. Glasgow sign Fijian sevens star Nakarawa [online], Glasgow Warriors, 20 sierpnia 2013 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-17] (ang.).
  24. a b Leone Nakarawa Lock [online], European Professional Club Rugby [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-26] (ang.).
  25. Clinical Kirchner leads Leinster to title [online], Pro12, 31 maja 2014 [dostęp 2019-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-27] (ang.).
  26. Russell guides Glasgow Warriors to historic title [online], Pro12, 30 maja 2015 [dostęp 2019-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-27] (ang.).
  27. a b c d Leone Nakarawa in double win at Pacific Island awards, „The Scotsman”, 24 listopada 2015 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-17] (ang.).
  28. Guinness PRO12: Josh Strauss and Leone Nakarawa sign new Glasgow Warriors contracts [online], Sky Sports, 4 grudnia 2014 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-06] (ang.).
  29. Glasgow Hawks avenge Edinburgh Accies defeat, „The Scotsman”, 28 października 2013 [dostęp 2019-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-03] (ang.).
  30. Scots clubs learn player draft from Pro12 duo [online], BBC Sport, 18 sierpnia 2014 [dostęp 2019-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-04] (ang.).
  31. Fijian lock Leone Nakarawa to leave Glasgow Warriors for Racing 92, Agence France Presse, Sky Sports, 27 kwietnia 2016 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16] (ang.).
  32. a b c Sam Peters, How Leone Nakarawa has already made Racing 92 the team to beat in the European Champions Cup, „The Independent”, 15 października 2017 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-21] (ang.).
  33. a b c d Olivier François, Racing 92 - Leicester (22-18) : Nakarawa, magicien de 2 m et 130 kg, „Le Parisien”, 15 października 2017 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-15] (fr.).
  34. Clermont - Racing 92 [online], Ligue Nationale de Rugby, 27 maja 2017 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-14] (fr.).
  35. Racing 92 - Castes [online], Ligue Nationale de Rugby, 26 maja 2018 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-04] (fr.).
  36. Leinster lift fourth European Cup after 15-12 victory over Racing 92 [online], European Professional Club Rugby, 12 maja 2018 [zarchiwizowane z adresu 2018-05-15] (ang.).
  37. a b Nakarawa named EPCR European Player of the Year for 2018 [online], European Professional Club Rugby, 12 maja 2018 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16] (ang.).
  38. Racing 92 13-19 La Rochelle: Ihaia West ends hosts' Top 14 hopes [online], Sky Sports, 31 maja 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-18] (ang.).
  39. Toulouse edge Racing 92 in thrilling quarter-final [online], European Professional Club Rugby, 31 marca 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-18] (ang.).
  40. a b EPCR European Player of the Year nominee #9 – Leone Nakarawa (Racing 92) [online], European Professional Club Rugby, 15 lutego 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16] (ang.).
  41. a b 2010 PRC squads, „Fiji Sun”, 13 marca 2010 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  42. Maciu Malo, Kanitobau Joins Warriors, „Fiji Sun”, 3 kwietnia 2009 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  43. Moiz Munif, Tabua waits for Caucau, „Fiji Sun”, 31 maja 2009 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  44. a b c d e f g h i j Leone Nakarawa | Tournament list [online], ESPN Scrum [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-26] (ang.).
  45. a b c d e f g h i Leone Nakarawa | Match list [online], ESPN Scrum [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-26] (ang.).
  46. Maciu Malo, Warriors reschuffle, „Fiji Sun”, 21 maja 2010 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  47. Vuniwaqa Bola, Fiji A ‘captured’, „Fiji Sun”, 10 kwietnia 2010 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  48. Vuniwaqa Bola, Early blow for Warriors, „Fiji Sun”, 15 kwietnia 2010 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  49. Nakarawa in 7s squad, „Fiji Sun”, 22 lutego 2011 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  50. Losalini Rasoqosoqo, Nakarawa makes the cut, „Fiji Sun”, 10 maja 2011 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-15] (ang.).
  51. Fiji lose but claim Punjas Series [online], Fiji Rugby Union, 20 sierpnia 2011 [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-19] (ang.).
  52. Fiji Rugby announces RWC squad [online], Fiji Rugby Union, 20 sierpnia 2011 [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-08] (ang.).
  53. Fiji | Leone Nakarawa, Międzynarodowa Rada Rugby, Puchar Świata w Rugby 2011 [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-11] (ang.).
  54. Hong Kong | Squads | Fiji, Międzynarodowa Rada Rugby, IRB Sevens World Series (2012/2013) [zarchiwizowane z adresu 2013-06-15] (ang.).
  55. Tokyo Sevens | Fiji 7s [online], World Rugby [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-22] (ang.).
  56. Fiji rugby team ready for IRB Sevens World Series, „Business Standard”, 4 maja 2013 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-22] (ang.).
  57. England | Squads | Fiji, Międzynarodowa Rada Rugby, IRB Sevens World Series (2012/2013) [zarchiwizowane z adresu 2013-06-08].
  58. HSBC Sevens World Series Standings, Międzynarodowa Rada Rugby, IRB Sevens World Series [zarchiwizowane z adresu 2013-06-02] (ang.).
  59. Fiji, Międzynarodowa Rada Rugby, Puchar Świata w Rugby 7 (2013) [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-17] (ang.).
  60. Match details | Russia, Semi-finals - 30/06/2013 16:40 PM, Międzynarodowa Rada Rugby, Puchar Świata w Rugby 7 (2013) [zarchiwizowane z adresu 2013-07-01] (ang.).
  61. Russia, Third place - 30/06/2013 20:35 PM, Międzynarodowa Rada Rugby, Puchar Świata w Rugby 7 (2013) [zarchiwizowane z adresu 2013-07-01] (ang.).
  62. Fiji 19 Barbarians 43: match report, „The Daily Telegraph”, 30 listopada 2013 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-22] (ang.).
  63. Paul Rees, Fiji hammer Cook Islands to set up 2015 World Cup opener with England, „The Guardian”, 28 czerwca 2014 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] (ang.).
  64. Flying Fijians Team to RWC2015 [online], Fiji Rugby Union, 21 sierpnia 2015 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-21] (ang.).
  65. a b c d e f g Chris Tipping, Alex Stewart, Farewell to a Fijian phenomenon - the World Cup will miss Leone Nakarawa, World Rugby, Puchar Świata w Rugby 2015, 8 października 2015 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-10] (ang.).
  66. Fiji win Pacific Nations Cup crown [online], World Rugby, 19 czerwca 2016 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-19] (ang.).
  67. Final squads declared for HSBC Paris Sevens, World Rugby, World Rugby Sevens Series, 12 maja 2016 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-23] (ang.).
  68. World Series Standings, World Rugby, World Rugby Sevens Series, 22 maja 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-06-22] (ang.).
  69. Rio Olympics: Fiji Sevens Teams Announced [online], Fiji Rugby Union, lipiec 2016 [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-23] (ang.).
  70. Leone Nakarawa [online], Letnie Igrzyska Olimpijskie 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-08-18] (ang.).
  71. Robert Kitson, Fiji thrash Britain to win Olympic men’s rugby sevens gold, „The Irish Times”, 12 sierpnia 2016 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-23] (ang.).
  72. Match Report | FIJ 43 - 7 GBR [online], Letnie Igrzyska Olimpijskie 2016, 11 sierpnia 2016 [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-12] (ang.).
  73. Tonga qualify for RWC 2019 as Oceania 2 [online], World Rugby, 15 lipca 2017 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-15] (ang.).
  74. Stylish Fijians retain Pacific Nations Cup title [online], World Rugby, 16 czerwca 2018 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-17] (ang.).
  75. Tavi Karalaini, Nakarawa’s New Role, „Fiji Sun”, 17 lipca 2018 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-14] (ang.).
  76. Sam Agars, Rugby World Cup Sevens 2018: Fiji blitzed in bronze final as New Zealand dominate England in Cup decider, „The South China Morning Post”, 23 lipca 2018 [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-22] (ang.).
  77. Nakarawa leads much-changed Fiji in PNC [online], World Rugby, 1 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-02] (ang.).
  78. Japan win Pacific Nations Cup [online], World Rugby, 10 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-10] (ang.).
  79. Final 31-member Fiji Airways Flying Fijians squad confirmed for RWC 2019 [online], Fiji Rugby Union, 3 września 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-03] (ang.).
  80. Gareth Griffiths, Wales 29-17 Fiji: Josh Adams hat-trick helps clinch quarter final spot [online], BBC Sport, 9 października 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16] (ang.).
  81. Daniel Schofield, Jake Goodwill, Uruguay stun Fiji to deliver biggest shock victory of the World Cup so far, „The Daily Telegraph”, 25 września 2019 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-21] (ang.).
  82. a b c d Nakarawa, la nouvelle arme fatale du Racing 92 en Coupe d'Europe, „L’Express”, 19 października 2016 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-26] (fr.).
  83. Sean Farrell, Glasgow tried to convince Nakarawa not to offload against Munster, it did not work [online], the42.ie, 31 maja 2015 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-16] (ang.).
  84. Anasilini Ratuva, Kadavu Proud Of Nakarawa, „Fiji Sun”, 26 sierpnia 2016 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-14] (ang.).
  85. Information supplied by governments on the application of ratified Conventions | Fiji [PDF], Międzynarodowa Organizacja Pracy, czerwiec 2019, s. 6 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-26] (ang.).
  86. Maika Bolatiki, Nakarawa Scores Lieutenant Pips, „Fiji Sun”, 14 czerwca 2018 [dostęp 2019-10-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-14] (ang.).