Przejdź do zawartości

Mazańcowice

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mazańcowice
wieś
Ilustracja
Kościół św. Marii Magdaleny w Mazańcowicach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

bielski

Gmina

Jasienica

Liczba ludności (2018)

3854[2]

Strefa numeracyjna

033

Kod pocztowy

43-391[3]

Tablice rejestracyjne

SBI

SIMC

0054898

Położenie na mapie gminy Jasienica
Mapa konturowa gminy Jasienica, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Mazańcowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Mazańcowice”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mazańcowice”
Położenie na mapie powiatu bielskiego
Mapa konturowa powiatu bielskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Mazańcowice”
Ziemia49°51′35″N 18°59′32″E/49,859722 18,992222[1]
Strona internetowa
Nieoficjalny herb wsi Mazańcowice

Mazańcowice (cz. Mazančovice, niem. Matzdorf) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Jasienica, na Śląsku Cieszyńskim. Powierzchnia sołectwa wynosi 818 ha, a liczba ludności około 4000[4], co daje gęstość zaludnienia równą 415,8 os./km².

Nazwa miejscowości jest patronimiczna pochodząca od imnienia Mazaniec (Mazanek). Występowała również w postaci Mazankowice (np. 1679). Niemiecka nazwa Mazanczendorff (Mazanzendorf) pojawiła się w 1452, później przekształciła się w Matzdorf (1566), występowała obok polskiej nazwy[5].

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość położona jest na Pogórzu Śląskim, nad rzeką Wapienicą. Od strony północnej sąsiaduje z Ligotą i Czechowicami-Dziedzicami, od strony wschodniej i południowej z Bielskiem-Białą (z Komorowicami Śląskimi na wschodzie i Starym Bielskiem na południu), od południowego zachodu z Jasienicą, a od zachodu z Międzyrzeczem Dolnym.

Integralne części wsi Mazańcowice[6][7]
SIMC Nazwa Rodzaj
0054906 Bałkan część wsi
054912 Buczyna część wsi
0054929 Dół część wsi
0054935 Kępa część wsi
0054941 Kopiec część wsi
0054958 Krzywa część wsi
0054964 Lipnik część wsi
0054970 Osiedle część wsi
0054987 Pustki część wsi
0054993 Stawy część wsi
0055001 Zawiście część wsi

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Stary drewniany kościół

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Mansanczovicz[8][9][10]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Od 1785 roku działała tu katolicka szkoła ludowa, a od 1794 ewangelicka[11].

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 191 budynkach na obszarze 821 hektarów mieszkało 1621 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 197,4 os./km². 1092 (67,4%) mieszkańców było katolikami, 511 (31,5%) ewangelikami a 18 (1,1%) wyznawcami judaizmu, 1312 (94%) było polsko-, 93 (5,7%) niemiecko-, a 3 czeskojęzycznymi[12]. Do 1910 roku liczba mieszkańców spadła do 1583 osób[13].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość – Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 11 kompanii w Bielsku[14].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mazańcowice. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Szkolnictwo

[edytuj | edytuj kod]

W Mazańcowicach jest szkoła podstawowa, było gimnazjum, do którego uczęszczała również młodzież z Międzyrzecza Dolnego i Górnego.

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Transport i komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Przez miejscowość przebiega droga ekspresowa S52 (Bielsko-BiałaCieszyn).

Do wsi kursują autobusy linii nr 25 i 33 (do przystanków Mazańcowice Spółdzielnia i Mazańcowice Osiedle) firmy MZK Bielsko-Biała oraz 128 i 53[15]) (do przystanku Mazańcowice Ośrodek Zdrowia) firmy Komunikacja Beskidzka. Przez Mazańcowice kursuje autobus linii nr X firmy PKM Czechowice-Dziedzice.

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Przez miejscowość przechodzi Międzynarodowy Szlak Rowerowy Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń.

Urodzeni w Mazańcowicach

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 78554
  2. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-07-28].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 769 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Gmina Jasienica: Sołectwo Mazańcowice. [w:] jasienica.pl [on-line]. [dostęp 2010-12-01].
  5. Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 115. ISBN 82-00-00622-2.
  6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  8. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
  9. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  10. H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  11. Stosunki szkolne w księstwie cieszyńskiem przed 1848, "Gwiazdka Cieszyńska" 1901, nr. 29.
  12. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906.
  13. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912.
  14. Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
  15. Bielsko-Biała, rozkład jazdy 53 [online], www.m.rozkladzik.pl [dostęp 2024-06-21].
  16. a b c Elektroniczny Słownik Biograficzny Śląska Cieszyńskiego

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.
  • Jan Halas: Dzieje Mazańcowic. Mazańcowice: 2001.