Morinda cytrynolistna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Morwa indyjska)
Morinda cytrynolistna
Ilustracja
Liście i owoce
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

marzanowate

Rodzaj

morinda

Gatunek

morinda cytrynolistna

Nazwa systematyczna
Morinda citrifolia L.
Sp. pl. 1:176. 1753
Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiaty
Owoce

Morinda cytrynolistna[3] (Morinda citrifolia L.) – gatunek rośliny z rodziny marzanowatych. Pochodzi z Azji i Australii, ale została szeroko rozprzestrzeniona, głównie w strefie międzyzwrotnikowej. Jest tradycyjną rośliną leczniczą na Polinezji. Wykorzystywana jest jako lecznicza i barwierska.

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Rodzimy obszar występowania gatunku obejmuje: Chiny, Tajwan, Japonię, Półwysep Indyjski, Półwysep Indochiński, wyspy Andamany i Nikobary oraz Australię[4]. Został szeroko rozprzestrzeniony jako przyprawa i środek leczniczy. Występuje w efekcie także w Afryce, Ameryce Północnej (na Florydzie i w Meksyku), Ameryce Środkowej, północnej części Ameryki Południowej i licznych wyspach Oceanu Spokojnego[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Krzew osiągający wysokość do 8 metrów[3].
Liście
Skórzaste, o wyraźnym użyłkowaniu[3].
Kwiaty
Zebrane w gęste główki na końcach pędów. Korony są białe. Kielichy i dno kwiatowe mięśnieje w czasie owocowania[3].
Owoce
Zebrane w owocostan. Po dojrzeniu wydzielają nieprzyjemny zapach przypominający nieświeży ser. Jego źródłem są kwasy tłuszczowe (kwas kapronowy, kwas kaprylowy), powstałe z rozpadu glikozydów kwasów tłuszczowych. Owocostany osiągają 10-18 cm długości. Początkowo są zielone, zmieniają kolor na żółty, a następnie stają się niemal białe. W owocostanach znajduje się 50–150 nasion. Rozwija się 4–8 kilogramów owoców miesięcznie przez cały rok.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój[edytuj | edytuj kod]

Rośliny osiągają dojrzałość po około 18 miesiącach. Porastają zarówno gęste lasy, jak i również otwarte tereny skaliste i piaszczyste. Spotykane są w bardzo różnorodnych środowiskach, m.in. na terenach wulkanicznych, skałach wapiennych, czy atolach koralowych. Gatunek toleruje zasoloną glebę. Kwitnie i owocuje przez cały rok.

Cechy fitochemiczne[edytuj | edytuj kod]

Owoce noni zawierają szerokie spektrum związków fitochemicznych, wliczając w to lignany[5], oligosacharydy, polisacharydy[6], flawonoidy, irydoidy, kwasy tłuszczowe[7][8], katechiny, skopoletyna oraz alkaloidy.

Owoce noni zawierają najwięcej irydoidów (12) wśród poznanych dotychczas roślin[9][10].

Pulpa owoców zawiera umiarkowane ilości węglowodanów oraz błonnika pokarmowego. Wartość energetyczna pulpy wynosi około 136 kJ/100 g[11].

Głównymi mikronutrientami są witamina C, niacyna (witamina B3), żelazo i potas. Ilość potasu w noni jest porównywalna z ilością zawartą pomarańczach. Większość składników mineralnych i witamin występuje w noni w ilościach nieprzekraczających 10% zalecanego dziennego spożycia w 100 ml soku. Wyjątek stanowi tu potas występujący w ilościach około 12% ZDS[12].

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Naukowa nazwa gatunku to Morinda citrifolia. Na różnych obszarach nosi nazwę zwyczajową: noni (Hawaje), nono (Tahiti), mengkudu (Indonezja), kura (Fidżi) lub bartundi बारतुन्डी (w języku hindi)[potrzebny przypis].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza[edytuj | edytuj kod]

Noni jest nierozerwalnie związana z historią tradycyjnej medycyny ludowej na obszarze Polinezji[13][14]. Występuje ona również jako roślina lecznicza w wielu innych regionach, takich jak: Filipiny, Indochiny, Indie, wyspy Oceanu Indyjskiego, Malediwy, Seszele, Mauritius, Madagaskar, Zanzibar oraz dalej w kierunku wschodnich wybrzeży Afryki[12]

Korzenie
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, korzenie, nazywane Ba Ji Tian, stosowane były przy leczeniu impotencji, bólach menstruacyjnych oraz bólach brzucha[15]. Należy mieć jednak na uwadze, że nie zalecane jest stosowanie preparatów z korzeni z uwagi na zawarte w nich antrachinony takie jak lucydyna i rubiadyna[12].
Nasiona
Z uwagi na zwiększoną zawartość kwasu linolowego oraz α-tokoferolu w nasionach[16] coraz większą popularność zdobywa olej z nasion noni, który stosowany zewnętrznie może wspomagać łagodzenie podrażnień oraz zapobieganie wysuszeniu skóry[17][18].
Liście
W tradycyjnej medycynie ludowej wysp Polinezji Francuskiej liście noni były głównym surowcem, bardziej popularnym niż owoce[12].
Liście zawierają podobne ilości witamin i aminokwasów jak owoce, natomiast istotne różnice dotyczą zawartości mikroelementów. Liście zawierają dziesięciokrotnie więcej potasu (ok. 2300 mg / 100 g suszonych liści) oraz 50 razy więcej sodu (ok. 540 mg / 100 g suszonych liści). To stanowi w obu przypadkach ilość równą 100% dziennego zapotrzebowania[19]. Należy zatem zwracać uwagę na spożywane ilości produktów z liści noni.
Owoce
Owoce noni zawierają szereg związków fitochemicznych, które są obecnie badane pod kątem ich przydatności terapeutycznej.
Jednym z nich jest, występujący tylko w noni, polisacharyd noni-ppt. Badania nad nim przeprowadzone wykazały, że ma on działanie immunomodulacyjne oraz przeciwnowotworowe i jako taki powinien być rozpatrywany jako uzupełnienie konwencjonalnej terapii przeciwnowotworowej[20].
Drugim badanym związkiem jest skopoletyna. Wykazuje ona działanie przeciwzapalne poprzez blokowanie produkcji cytokin[21][22], antyoksydacyjne[23], hepatoochronne[24] oraz spazmolityczne[25]. Badania wykazały również, że skopoletyna uruchamia proces apoptozy zmienionych leukocytów w białaczce[26].
Kolejną, stosunkowo niedawno odkrytą w noni, grupą związków są irydoidy. W największej ilości występują dwa: kwas deacetylasperulozydowy (DAA) oraz kwas asperulozydowy (AA)[27]. Związki te wykazują m.in. działanie anty-klastogeniczne (zapobieganie pękaniu chromosomów), anty-nocyceptywne, przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe[28][29][30][31][32].
Należy równocześnie mieć na uwadze, że żaden z produktów zawierających noni, dopuszczonych do obrotu zarówno na terenie Unii Europejskiej jak i USA, nie został zarejestrowany jako lek. To oznacza, że zabronione jest wymienianie chorób czy dolegliwości w promowaniu tych produktów.

Roślina barwierska[edytuj | edytuj kod]

Na Hawajach z korzeni pozyskuje się żółty barwnik stosowany przy farbowaniu tkanin[33]. Z kory pozyskiwany jest brązowo-purpurowy barwnik używany do batików.

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

Nowa żywność[edytuj | edytuj kod]

Ponieważ produkty z noni nie były powszechnie stosowane w Unii Europejskiej przed 1997 rokiem, to zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 258/97 zostały one sklasyfikowane jako Nowa żywność. Wniosek o pozwolenie na wprowadzenie do obrotu soku z noni złożyła w Belgii w 2000 r. firma Morinda Inc. Organ przeprowadzający ocenę wstępną stwierdził, że konieczna jest ocena dodatkowa, która została przeprowadzona przez Komitet Naukowy ds. Żywności w 2002 r.[34]. Na podstawie tej opinii Komisja Europejska wydała w dniu 5 czerwca 2003 r. decyzję nr 2003/426/EC, zezwalającą na wprowadzenie do obrotu soku z owoców noni, jako nowego składnika żywności do stosowania w pasteryzowanych sokach owocowych[35].

Kolejne decyzje – nr 2008/985/EC, zezwalająca na wprowadzenie do obrotu produktów z liści noni, wydana 15 grudnia 2008 r.[36] oraz nr 2010/228/EC, zezwalająca na wprowadzenie do obrotu produktów z przecieru i koncentratu, wydana 21 kwietnia 2010 r.[37]

Produkty stanowiące lub zawierające w składzie sok z owoców noni, a pochodzące od innych producentów, są wprowadzane do obrotu na podstawie notyfikacji, korzystając z możliwości procedury uproszczonej. Przedsiębiorcy, którzy chcą wprowadzić na rynek nowy produkt, występują do jednostki naukowo-badawczej z wnioskiem o opinię, która potwierdzi, że przedmiotowy produkt jest odpowiednikiem soku z noni dopuszczonego do sprzedaży na terytorium Wspólnoty ww. decyzją Komisji nr 2003/426/EC. Po otrzymaniu opinii, przedsiębiorca notyfikuje chęć wprowadzenia do obrotu produktu do Komisji Europejskiej[38].

Wpływ na wątrobę[edytuj | edytuj kod]

W 2005 r. opublikowany został artykuł opisujący dwa przypadki rzekomego działania hepatotoksycznego soku z noni[39]. Jak się okazało, w pierwszym przypadku pacjent cierpiał na zespół Gilberta. Jest to choroba metaboliczna, przy której powinno unikać się zażywania paracetamolu. Opisywany mężczyzna zażył 20 gramów w ciągu tygodnia jednocześnie poszcząc, co zwiększyło potencjalną toksyczność tego leku. Stosował również preparat z Pinelii trójlistkowej (Pinellia ternata) od 2004 zakazanej w USA z uwagi na występujące poważne efekty uboczne, w tym uszkodzenie wątroby[40].

Kolejny przypadek opisany został w artykule w 2006 r.[41] Dotyczył kobiety cierpiącej na stwardnienie rozsiane. Była ona leczona interferonem-beta, przy którym potwierdzony jest fakt występowania efektów ubocznych, w tym hepatotoksyczności[42].

Stwierdzono, że związek pomiędzy wyżej przedstawionymi przypadkami zapalenia wątroby i spożywaniem soku z noni jest mocno wątpliwy. Opublikowano odpowiedzi do tych sprawozdań w tych samych wydawnictwach[43][44].

W związku z tymi publikacjami komisja UE ponownie oceniła bezpieczeństwo soku z noni i stwierdzono, że jego spożywanie jest bezpieczne. Jednocześnie komisja odrzuciła, jako nieprzekonywające, wyjaśnienia zaproponowane przez autorów wcześniej wymienionych publikacji[45].

Z drugiej strony znane są badania dowodzące, że obecne w noni substancje nie są toksyczne dla wątroby nawet w dużych dawkach[46][47][48].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
  3. ↑ a b c d Jolanta Jańczyk-Węglarska, Karol Węglarski, Rośliny dalekiej Azji: szkice etnobotaniczne, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2006, s. 338-339, ISBN 83-60247-27-7, OCLC 749948279.
  4. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  5. ↑ Lin, Chwan Fwu; Ni, Ching Li; Huang, Yu Ling, Sheu, Shuenn Jyi; Chen, Chien Chih. Lignans and anthraquinones from the fruits of Morinda citrifolia. „Natural Product research”. 21 (13), s. 1199-1204, 2007. PMID: 17987501. 
  6. ↑ Bui, A.K.T., Bacic, A., Pettolino, F.. Polysaccharide composition of the fruit juice of Morinda citrifolia (Noni).. „Phytochemistry”. 71, s. 1-5, 2006. 
  7. ↑ Farine, J.P., Legal, L., Moreteau, B., Le Quere, J.L.. Volatile components of ripe fruits of morinda citrifolia and their effects on Drosophila.. „Phytohemistry”. 41 (2), s. 433-438, 1996. 
  8. ↑ Pino, J.A., Marquez, E., Castro, D.. Volatile and nono-volatile acids of noni (Morinda citrifolia L.) fruit.. „Sci Food Agric”. 89, s. 1247-1249, 2009. 
  9. ↑ Su BN, Pawlus AD, Jung HA, Keller WJ, McLaughlin JL, Kinghorn AD.. Chemical constituents of the fruits of Morinda citrifolia (Noni) and their antioxidant activity.. „J Nat Prod”. 68 (4), s. 592-5, 2005-04. PMID: 15844957. 
  10. ↑ O. Potterat, R. V. Felten, P. W. Dalsgaard, M. Hamburger. Identification of TLC markers and quantification by HPLC-MS of various constituents in noni fruit powder and commercial noni-derived products.. „J Agric Food Chem”. 55 (18), s. 7489-94, 2007-09-05. PMID: 17696360. 
  11. ↑ Scientific opinion of the panel on dietetic products nutrition and allergies on a request from European Commission on the safety of "Morinda citrifolia (noni) fruit puree and concentrate" as a novel food ingredient.. „EFSA Journal”. 998, s. 1-9, 2009. 
  12. ↑ a b c d Johannes Westendorf: Noni (Morinda citrifolia). Old Tradition and Modern Recognition. Graphica, 2009, s. 152-160. ISBN 978-3-00-028747-3.
  13. ↑ Alexandra Dittmar. Morinda citrifolia L: Use in Indigenous Samoan Medicine. „Journal of Herbs and Medicinal Plants”. 1 (3), 1993. 
  14. ↑ Jansen, A.A.J., Parkinson, S., Robertson, A.F.S. Eds.: Food and Nutrition in Fiji: An Historical Review. Vol. 1, Food Production, Composition and Intake.. Suva, Fiji: The University of the South Pacific., 1990.
  15. ↑ Ba Ji Tian. WebMD.
  16. ↑ West, Brett J.; Jarakae Jensen, Claude; Westendorf, Johannes. A new vegetable oil from noni (Morinda citrifolia) seeds. „International Journal of Food Science & Technology”. 43 (11), s. 1988-92, 2008. DOI: 10.1111/j.1365-2621.2008.01802.x. 
  17. ↑ W.E. Dieze, E. Schul, M. Skank, H. Heis. Plant oils: Topical application and anti-inflammatory effects (croton oil test). „Dermatologische Monatsschrift”. 179, s. 173, 1993. 
  18. ↑ Letawe, C; Boone, M; Pierard, GE. Digital image analysis of the effect of topically applied linoleic acid on acne microcomedones. „Clinical and Experimental Dermatology”. 23 (2), s. 56-8, 1998. DOI: 10.1046/j.1365-2230.1998.00315.x. PMID: 9692305. 
  19. ↑ Safety of leaves from Morinda citrifolia L. Scientific opinion of the panel on dietetic products, nutrition and allergies.. „EFSA J”. 769, s. 1-17, 2008. 
  20. ↑ Hirazumi, A., Fususawa, E.. An immunomodulatory polysaccharide-rich substance from the fruit juice of Morinda citrifolia (noni) with anti-tumor activity. „Phytotherapy Res”. 13, s. 380-7, 1999. PMID: 10441776. 
  21. ↑ Kim HJ, Jang SI, Kim YJ, Chung HT, Yun YG, Kang TH, Jeong OS, Kim YC.. Scopoletin suppresses pro-inflammatory cytokines and PGE2 from LPS-stimulated cell line, RAW 264.7 cells.. „Fitoterapia”. 75 (3-4), s. 261-6, 2004-06. PMID: 15158982. 
  22. ↑ Moon PD, Lee BH, Jeong HJ, An HJ, Park SJ, Kim HR, Ko SG, Um JY, Hong SH, Kim HM.. Use of scopoletin to inhibit the production of inflammatory cytokines through inhibition of the IkappaB/NF-kappaB signal cascade in the human mast cell line HMC-1.. „Eur J Pharmacol”. 555 (2-3), s. 218-25, 2007-01-26. PMID: 17113069. 
  23. ↑ C. Y. Shaw, C. H. Chen, C. C. Hsu, C. C. Chen i inni. Antioxidant properties of scopoletin isolated from Sinomonium acutum.. „Phytother Res.”. 17 (7), s. 823-825, 2003-08. PMID: 12916088. 
  24. ↑ S. Y. Kang, S. H. Sung, J. H. Park, Y. C. Kim. Hepatoprotective activity of scopoletin, a constituent of Solanum lyratum.. „Arch Pharm Res.”. 21 (6), s. 718-722, 1998-12. PMID: 9868544. 
  25. ↑ E. J. Oliveira, M. A. Romero, M. S. Silva, B. A. Silva i inni. Intracellular calcium mobilization as a target for the spasmolytic action of scopoletin.. „Planta Med”. 67, s. 605-608, 2001-10. PMID: 11582535. 
  26. ↑ Kim EK, Kwon KB, Shin BC, Seo EA, Lee YR, Kim JS, Park JW, Park BH, Ryu DG.. Scopoletin induces apoptosis in human promyeloleukemic cells, accompanied by activations of nuclear factor kappaB and caspase-3.. „Life Sci”. 77 (7), s. 824-836, 2005-07-01. PMID: 15936354. 
  27. ↑ Deng S, West BJ, Palu 'K, Jensen CJ.. Determination and comparative analysis of major iridoids in different parts and cultivation sources of Morinda citrifolia. „Phytochem Anal”. 22 (1), s. 26-30, 2011-01. Wiley & Sons. DOI: 10.1002/pca.1246. PMID: 20799271. 
  28. ↑ Nakamura, T; Nakazawa, Y; Onizuka, S; Satoh, S; Chiba, A; Sekihashi, K; Miura, A; Yasugahira, N; Sasaki, YF. Antimutagenicity of Tochu tea (an aqueous extract of Eucommia ulmoides leaves): 1. The clastogen-suppressing effects of Tochu tea in CHO cells and mice. „Mutation research”. 388 (1), s. 7-20, 1997. DOI: 10.1016/s1383-5718(96)00096-4. PMID: 9025787. 
  29. ↑ im DH, Lee HJ, Oh YJ, Kim MJ, Kim SH, Jeong TS, Baek NI. Iridoid glycosides isolated from Oldenlandia diffusa inhibit LDL-oxidation. „Arch Pharmacal Res”. 28 (10), s. 1156-1160, 2005. DOI: 10.1007/BF02972979. 
  30. ↑ Ling, SK; Tanaka, T; Kouno, I. Effects of iridoids on lipoxygenase and hyaluronidase activities and their activation by beta-glucosidase in the presence of amino acids.. „Biological & Pharmaceutical Bulletin”. 26 (3), s. 352-6, 2003. DOI: 10.1248/bpb.26.352. PMID: 12612446. 
  31. ↑ Liu, G; Bode, A; Ma, WY; Sang, S; Ho, CT; Dong, Z. Two novel glycosides from the fruits of Morinda citrifolia (noni) inhibit AP-1 transactivation and cell transformation in the mouse epidermal JB6 cell line.. „Cancer Research”. 61 (15), s. 5749-56, 2001. PMID: 11479211. 
  32. ↑ Akihisa, T; Matsumoto, K; Tokuda, H; Yasukawa, K; Seino, K; Nakamoto, K; Kuninaga, H; Suzuki, T; Kimura, Y. Anti-inflammatory and potential cancer chemopreventive constituents of the fruits of Morinda citrifolia (Noni).. „Journal of Natural Products”. 70 (5), s. 754-7, 2007. DOI: 10.1021/np068065o. PMID: 17480098. 
  33. ↑ RH Thompson: Naturally occuring anthraquinones.. New York: Academic Press., 1971.
  34. ↑ Opinion of the Scientific Committee on Food on Tahitian Noni® juice. (ang.).
  35. ↑ Commission decision of 5 June 2003 authorising the placing on the market of ‘noni juice’ (juice of the fruit of Morinda citrifolia L.) as a novel food ingredient under Regulation (EC) No 258/97 of the European Parliament and of the Council.
  36. ↑ Commission decision of 15 December 2008 authorising the placing on the market of leaves of Morinda citrifolia as a novel food ingredient under Regulation (EC) No 258/97 of the European Parliament and of the Council.
  37. ↑ Commission decision of 21 April 2010 authorising the placing on the market of puree and concentrate of the fruits of Morinda citrifolia as a novel food ingredient under Regulation (EC) No 258/97 of the European Parliament and of the Council.
  38. ↑ European Commission > Directorate General for Health and Consumers > Food and Feed Safety.
  39. ↑ Stadelbauer, V., Fickert, P., Lackner, C., Schmerlaib, J., Krisper, P., Trauner, M., Stauber, R.E.. Hepatotoxicity of Noni juice: Report of two cases.. „World J Gastroenterol.”. 1 (30), s. 4758-4760, 2005. PMID: 16094725. 
  40. ↑ Final rule declaring dietary supplements containing ephedrine alkaloids adulterated because they present an unreasonable risk. Final rule.. „Fed. Regist.”. 69, s. 6787–6854, 2004. 
  41. ↑ Yüce, B., Gülberg, V., Diebold, J., Gerbes, A.L.. Hepatitis induced by noni juice from Morinda citrifolia: a rare cause of hepatotoxicity or the tip of the iceberg.. „Digestion”. 73, s. 167-170, 2006. PMID: 16837801. 
  42. ↑ Walther, EU; Hohlfeld, R. Multiple sclerosis: side effects of interferon beta therapy and their management.. „Neurology”. 53 (8), s. 1622-7, 1999-11-10. DOI: 10.1212/wnl.53.8.1622. PMID: 10563602. 
  43. ↑ B.J. Wes. Hepatotoxicity from interferon-beta, not Noni juice.. „Digestion”. 74, s. 47-48, 2006. PMID: 17068398. 
  44. ↑ West, B.J., Jensen, C.J., Westendorf, J.. Noni juice is not hepatotoxic.. „World J gastroenterol,”. 12 (22), s. 3616-3619, 2006. PMID: 16773722. 
  45. ↑ Opinion on a request from the commission related to the safety of noni juice (juice of the fruits of Morinda citrifolia). „EFSA J”. 376, s. 1-12, 2006. EFSA – European Food Safety Authority. 
  46. ↑ BJ West, Jensen C J, Westendorf J. Noni juice is not hepatotoxic. „World Journal of Gastroenterology”. 12 (22), s. 3616–3619, June 2006. DOI: 10.3748/wjg.v12.i22.3616. ISSN 1007-9327. PMID: 16773722. PMCID: PMC4087581. 
  47. ↑ World J Gastroenterol. [dostęp 2006-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-13)].
  48. ↑ Pawlus AD, Su BN, Keller WJ, Kinghorn AD. An anthraquinone with potent quinone reductase-inducing activity and other constituents of the fruits of Morinda citrifolia (noni).. „J. Nat. Prod.”. 68 (12), s. 1720–2, Grudzień 2005. DOI: 10.1021/np050383k. PMID: 16378361. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Morinda_cytrynolistna&oldid=72986204”