Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu
 Budynek Arsenału | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Data założenia |
1 stycznia 1959 |
| Wielkość zbiorów |
Ponad 65 tys. obiektów, 3 parki etnograficzne |
| Dyrektor |
dr Hubert Czachowski |
| Oddziały | |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°00′52,55″N 18°36′15,69″E/53,014597 18,604358
| |
| Strona internetowa | |
Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu – muzeum etnograficzne założone w 1959 roku z inicjatywy Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.
Prezentuje ono wystawy stałe i czasowe z kolekcji zabytków liczącej ponad 65 tysięcy obiektów z całej Polski, udostępnia także trzy parki etnograficzne: skansen w centrum Torunia, Park Etnograficzny w Kaszczorku oraz Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Muzeum znajduje się w centrum miasta, przy ul. Wały gen. Sikorskiego, w sąsiedztwie Zespołu Staromiejskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Muzeum otwarto 1 stycznia 1959 roku, a inicjatorką jego powstania i twórczynią była prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa, etnograf i muzeolog[1]. Muzeum to zostało wydzielone z Działu Etnografii ówczesnego Muzeum Miejskiego (obecnie Muzeum Okręgowe), który istniał w jego strukturach od 1946 roku[1]. Na siedzibę instytucji wybrano klasycystyczny arsenał artyleryjski z 1824 roku (jeden z elementów Twierdzy Toruń)[2].
W 1961 roku obok arsenału wybudowano nowoczesny pawilon (według projektu architektów Adama Falkiewicza i Janusza Jerki) połączony z arsenałem podziemnym przejściem. Nowy budynek muzealny pomieścił dużą Salę Rybacką, salę odczytowo - kinową oraz administrację Muzeum. Obok pawilonu znajduje się schron ziemny dawnej fortyfikacji pruskiej adaptowany na pracownie konserwatorskie i pomieszczenia gospodarcze[3].
Największą atrakcją Muzeum jest Park Etnograficzny o powierzchni 1,7 ha, jedyny w Europie skansen usytuowany w centrum miasta[4]. W 1989 roku Muzeum wzbogaciło się o amfiteatr, w którym odbywają się koncerty i przeglądy muzyki ludowej, m.in. Międzynarodowe Spotkania Kapel Ludowych oraz Festiwal Folkloru Miejskiego[5]. W 1968 roku także z inicjatywy prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej otwarto w dzielnicy Kaszczorek Zagrodę Rybacko-Rolniczą[6]. 30 kwietnia 2004 roku w skansenie w centrum miasta w wyniku podpalenia spłonęły trzy dwustuletnie drewniane chaty kryte strzechą, które zostały w 2005 roku odbudowane, m.in. dzięki wsparciu samorządu województwa kujawsko-pomorskiego[7]. W maju 2018 roku Muzeum otworzyło swój nowy oddział – Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce[8].
Muzeum prowadzi również działalność edukacyjną, wydawniczą, organizuje koncerty muzyki tradycyjnej oraz kiermasze sztuki ludowej. Warto dodać, że z Muzeum związane są lub były wybitne osobowości polskiej etnologii: Roderyk Lange, Jan Rompski, Kalina Skłodowska-Antonowicz, Aleksander Błachowski, Jan Święch, Marian Pieciukiewicz.
Ekspozycja[edytuj | edytuj kod]
Kolekcja[edytuj | edytuj kod]
W 2018 roku kolekcja Muzeum liczyła ponad 65 tys. obiektów z całej Polski. Muzeum gromadzi zbiory i materiały dokumentacyjne z zakresu etnografii i etnologii oraz dziedzin pokrewnych, dotyczące:
- kultur tradycyjnych i ludowych polskich regionów etnograficznych,
- kultur mniejszości etnicznych i religijnych współegzystujących z kulturą polską w historycznych i obecnych granicach kraju,
- kultur polskich mniejszości za granicą,
- kultur popularnych i typu ludowego w Polsce.
Działy[edytuj | edytuj kod]
Zbiory Muzeum obejmują wszystkie dziedziny życia i pogrupowane są w następujące działy: Gospodarki i Rzemiosł, Architektury i Parków Etnograficznych, Rybołówstwa i Zajęć Wodnych, Sztuki i Estetyki Ludowej, Folkloru i Kultury Społecznej. Dział Rybołówstwa i Zajęć Wodnych jest wydzielony ze względu na historię Muzeum, gdyż kolekcję tę (rozwijaną później przez jej następców) tworzyła osobiście prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa[9].
Wystawy stałe[edytuj | edytuj kod]
- Tajemnice codzienności. Kultura ludowa i jej pogranicza od Kujaw do Bałtyku (1850-1950) – prezentuje życie codzienne ludzi zamieszkujących wsie i małe miasta regionów etnograficznych: Kujaw, ziemi chełmińskiej, Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Pałuk, ziemi dobrzyńskiej i Krajny[10]
- Salonik prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej – wystawa poświęcona twórczyni muzeum. Zgromadzono tu przedmioty pochodzące z jej niewielkiego mieszkania, którego klimat starano się oddać na ekspozycji. Znalazły się tu meble, fortepian, księgozbiór, tkaniny, dokumenty, fotografie i obrazy (autorstwa m.in. Witkacego i Winifred Cooper).
Oprócz wystaw stałych władze Muzeum organizują również ekspozycje czasowe prezentujące różnorodne tematy z zakresu etnografii i antropologii.
Parki Etnograficzne[edytuj | edytuj kod]
| Nazwa | Rok założenia | Lokalizacja | Uwagi | Zdjęcie |
|---|---|---|---|---|
| Park w centrum | 1959 | Centrum | Znajduje się tu 19 obiektów architektury wiejskiej, które powstały głównie w XVIII i XIX wieku i zostały przeniesione na teren parku z Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Kujaw, ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej. Swą architekturą, wyposażeniem wnętrz oraz okolicznościowymi aranżacjami ekspozycja oddaje obraz wsi z przełomu XIX i XX wieku. | 
|
| Zagroda Rybacko-Rolnicza | 1968 | Kaszczorek | Położona jest u ujścia Drwęcy do Wisły i prezentuje budownictwo ludowe ziemi chełmińskiej oraz obiekty architektury związane z rybołówstwem i zajęciami wodnymi. Można zobaczyć tutaj łodzie, barki, bat piaskarski, prom i rybackie budy. Skansen znajduje się na terenie istniejącej kiedyś zagrody, która należała do miejscowej, wielopokoleniowej rodziny rybacko-rolniczej. | 
|
| Olenderski Park Etnograficzny | 2018 | Wielka Nieszawka | Oddział poświęcony jest osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. wzdłuż Wisły. Na terenie parku znajdują się 3 zagrody, składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarskich, charakterystycznych dla osadników olenderskich. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. W obrębie parku znajduje się także menonicki cmentarz. | 
|
Działalność wydawnicza[edytuj | edytuj kod]
W ofercie wydawniczej Muzeum znajdują się zarówno katalogi wystaw czasowych i stałych, jak i opracowania naukowe oraz popularnonaukowe, a także czasopismo „Materiały Muzeum Etnograficznego w Toruniu”. Szczególną pozycję wśród muzealnych publikacji zajmuje seria „Etnografia Ocalona”, w której wydawane są prace polskich etnografów, etnologów i antropologów kulturowych, często zapomniane lub uznawane za zaginione lub nigdy nieprzetłumaczone na język polski.
Współpraca[edytuj | edytuj kod]
Muzeum współpracuje na stałe z kilkoma organizacjami pozarządowymi: Towarzystwem Przyjaciół Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Polskim Towarzystwem Ludoznawczym, Fundacją Emic i Polską Akcją Humanitarną.
Ważniejsze wydarzenia odbywające się w Muzeum[edytuj | edytuj kod]
- Noc Muzeów
- Żywy skansen
Dyrektorzy[edytuj | edytuj kod]
| Dyrektorzy | Okres urzędowania | Uwagi | Źródło |
|---|---|---|---|
| prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa | 1959 - 1972 | etnograf, prof. UMK w Toruniu, inicjatorka i twórczyni Muzeum | [11] |
| Aleksander Błachowski | 1972 - 1980 | doktor etnologii, historyk sztuki i muzeolog | [12] |
| Roman Tubaja | 1980 - 2008 | [13] | |
| dr Hubert Czachowski | od 2008 | etnolog, doktor nauk humanistycznych, dziennikarz, wieloletni kierownik Działu Folkloru Muzeum | [14] |
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- 2019 - Medal „Thorunium”[15]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Ewa Arszyńska, Hanna Muzalewska, Maria Znamierowska-Prüfferowa, [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, Tom I, red. E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kowalska-Lewicka, A. Spiss, Kraków 2002
- ↑ Arsenał artyleryjski, ob. Muzeum Etnograficzne. zabytek.pl. [dostęp 2018-12-02].
- ↑ Muzeum Etnograficzne » Historia, etnomuzeum.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
- ↑ JW Web Development, Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki Torunia i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń, www.turystyka.torun.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
- ↑ Międzynarodowe Spotkania Kapel Ludowych | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
- ↑ Muzeum Etnograficzne » Ekspozycja w Kaszczorku, etnomuzeum.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
- ↑ RMF FM, Pożar w Muzeum Etnograficznym w Toruniu [dostęp 2018-12-02] (pol.).
- ↑ tw: Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce. Wielkie otwarcie w 2018 roku! [ZDJĘCIA] (pol.). nowosci.com.pl. [dostęp 2018-12-02].
- ↑ A. Trapszyc, Badania nad rybołówstwem i zajęciami wodnymi w Muzeum Etnograficznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Muzeum Etnograficznym w Toruniu, [w:] Przeszłość etnologii Polskiej w jej teraźniejszości, red. Z. Jasiewicz, T. Karwicka, Poznań 2001.
- ↑ Tajemnice codzienności, /red./ H. Czachowski, H. M. Łopatyńska, Muzeum Etnograficzne w Toruniu, Toruń 2010
- ↑ prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa , laureat Nagrody im. Kolberga, 1976, www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2018-12-05] (pol.).
- ↑ Aleksander Błachowski Aleksander Błachowski , laureat Nagrody im. Kolberga, 1984, www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2018-12-05] (pol.).
- ↑ ), Dyrektor na wylocie, pomorska.pl [dostęp 2018-12-04] (pol.).
- ↑ Twórcy Kultury Torunia, www.icimss.edu.pl [dostęp 2018-12-04].
- ↑ https://www.torun.pl/pl/thorunium-na-jubileusz-etnomuzeum
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Muzeum Okręgowe i oddziały | |
|---|---|
| Pozostałe |
|
| Zamknięte | |
| Inne | |
| Zobacz też |
