Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie

Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie
	; Fragment wystawy poświęconej motoryzacji
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	pl. Defilad 1; 00-901 Warszawa
Data założenia	18 lipca 1950; 9 czerwca 2017
Wielkość zbiorów	15 tys. eksponatów
Dyrektor	Mirosław Zientarzewski
	Oddziały
	Muzeum Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego w Chlewiskach;
	Położenie na mapie Polski Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie
	Położenie na mapie Warszawy Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie
	52°13′51″N 21°00′21″E/52,230833 21,005833
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie, do 2017 Muzeum Techniki i Przemysłu NOT – muzeum historii techniki założone w 1950 w Warszawie. Od 1955 mieści się w południowo-zachodnim skrzydle Pałacu Kultury i Nauki.

Muzeum zastąpiło działające w tym samym miejscu Muzeum Techniki i Przemysłu NOT^[3]. Placówka była nieczynna od czerwca 2017^[3] do stycznia 2022^[4].

Muzeum jest największą placówką muzealnictwa technicznego w Polsce. Rozpoczęło działalność w 1955 roku kontynuując działalność przedwojennego Muzeum Przemysłu i Techniki. Decyzją ówczesnych władz, prowadzenie placówki zlecono Naczelnej Organizacji Technicznej. W ciągu 60 lat działalności zgromadziło cenne zbiory, przede wszystkim z zakresu historii polskiej techniki: kolekcję motocykli, odbiorników radiowych, głównie pochodzących z krajowej produkcji, instrumentów geodezyjnych, przyrządów techniki biurowej, komputerów oraz mechanizmów grających. Niektóre z tych kolekcji są największe w kraju.

Historia

W roku 1875 powstało w Warszawie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Założycielami byli książę Jan Tadeusz Lubomirski, hrabia Józef Zamoyski, Jakub Natanson i K. Dietrich. Pierwsza siedziba muzeum mieściła się w wynajętym lokalu przy placu Krasińskich. Muzeum to nie tylko gromadziło eksponaty, ale odegrało też dużą rolę w kulturze, nauce, technice i nawet życiu gospodarczym ówczesnej Polski.

W 1929 powstało Muzeum Techniki i Przemysłu^[5], zlokalizowane w Warszawie częściowo przy ul. Krakowskie Przedmieście i ul. Tamka 1. Muzeum to zostało zorganizowane przez wybitnego polskiego inżyniera Kazimierza Jackowskiego, który był też jego dyrektorem do śmierci w Katyniu w kwietniu 1940 r. W wyniku II wojny światowej zbiory muzeum zostają rozproszone i muzeum przestało istnieć.

Reaktywacja Muzeum w okresie powojennym stała się możliwa dopiero w roku 1952 w wyniku Drugiego Kongresu Techników Polskich. Opiekę nad muzeum powierzono Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT). Utworzona w 1955 placówka otrzymała siedzibę w południowo-zachodnim skrzydle Pałacu Kultury i Nauki^[2].

Muzeum utrzymywało się z państwowych dotacji, które utraciło w 2016^[3]. Przestało płacić czynsz za wynajem pomieszczeń, składki ZUS i zalegała też z wypłatą wynagrodzeń dla zwalnianych pracowników^[3]. W tym samym roku Zarząd Pałacu Kultury i Nauki wypowiedział muzeum umowę najmu^[6]. Muzeum miało się wyprowadzić do 30 września 2017, jednak nie zrobiło tego i zajmowało pomieszczenia bezumownie^[2]. Na początku 2017 zarząd główny Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji Technicznej podjął uchwałę o postawieniu placówki w stan likwidacji. Zwolniono personel, a muzeum miało zostać oddane pod opiekę firmie komercyjnej^[2]. W obawie o los eksponatów stołeczny konserwator zabytków wydał decyzję o zajęciu zbiorów i wystąpił do Zarządu PKiN o zabezpieczenie sal^[3]. W listopadzie 2017 zadłużenie NOT z tytułu zajmowania przez muzeum powierzchni w PKiN wynosiło 2,8 mln zł^[2].

2 czerwca 2017 muzeum zostało zamknięte, a zarząd PKIN wystąpił do sądu o eksmisję^[3]^[2]. W odpowiedzi NOT złożyła do sądu pozew o naruszenie stanu posiadania^[2]. 9 czerwca tego samego roku doszło do porozumienia FSNT NOT, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz m.st. Warszawy w sprawie utworzenia Narodowego Muzeum Techniki^[7]. W grudniu 2017 NOT przekazała nowo utworzonemu muzeum większość zbiorów Muzeum Techniki i Przemysłu NOT^[3].

Muzeum miało zostać ponownie udostępnione zwiedzającym w 2019 po zakończeniu remontu i dostosowania siedziby głównej do przepisów ochrony przeciwpożarowej^[3]. Zostało otwarte w styczniu 2022, jednak bez wystawy głównej^[4]. Udostępniono dwie z siedmiu planowanych galerii, poświęcone historii transportu i historii komputerów^[3]. W grudniu 2022 roku udostępniono dla zwiedzających kolejne wystawy stałe: ekspozycję główną dotyczącą wkładu Polaków w światowe dziedzictwo techniczne i naukowe oraz dwuczęściową wystawę stałą o historii paliw kopalnych i Ignacym Łukasiewiczu^[8]

Dyrektorzy Muzeum

Janusz Ciążkowski (1955–1957)
Alfred Wiślicki (1957)
Czesław Ługowski (1957–1972)
Jerzy Jasiuk (1972–2013).
Edward Malak (2013–2015)
Piotr Mady (2015–2018)
Mirosław Zientarzewski (od 2018)^[9]^[10]

Działalność

Muzeum Techniki i Przemysłu NOT w nawiązaniu do tradycji Muzeum Techniki i Przemysłu organizowało wystawy stałe i czasowe, gromadziło zbiory z zakresu historii techniki i jej rozwoju, a także zbiorów z wybranych dziedzin nauki. Prowadziło także działania z zakresu ochrony zabytków techniki i w kilku obiektach w kraju znajdują się jego oddziały. Muzeum zajmuje się popularyzacją nauki i techniki.

Oprócz ekspozycji stałych w kilkunastu salach Pałacu Kultury i Nauki organizowano wystawy czasowe: „Anatomia czasu” – poświęcona różnym aspektom czasu jako pojęcia fizykalnego, problemu technicznego i społecznego, wystawa „Sojuz-Apollo” – zorganizowana z okazji wspólnego lotu obu tych statków kosmicznych, wystawy poświęcone polskim wynalazkom wyróżnionym na światowych wystawach innowacji i wynalazczości, wystawy modelarskie i inne.

Oprócz powyższych muzeum prowadziło też działalność oświatową – odbywały się tam nie tylko specjalne programy dla dzieci w okresie ferii letnich i zimowych, ale także bierze udział w Nocy Muzeów. Posiada ono też bibliotekę i kino oświatowe.

Muzeum upowszechniało kulturę techniczną poprzez m.in.:

lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży,
Noc Muzeów,
spotkania tematyczne w czasie ferii i wakacji,
warsztaty,
urodziny w Muzeum,
grę „Mały Muzealnik”,
udział w wydarzeniach zewnętrznych,
realizację programów telewizyjnych,
organizację spotkań i prelekcji tematycznych,
organizację zlotów i prezentacji pojazdów zabytkowych.

Zbiory

W zbiorach muzeum znajdują się przede wszystkim eksponaty z dotyczące historii polskiej techniki: kolekcja motocykli z motocyklami „Sokół”, kolekcja odbiorników radiowych, instrumentów geodezyjnych, techniki biurowej, mechanizmów grających i inne. Muzeum prezentuje swoje zbiory na wystawach stałych. Organizowane są również wystawy czasowe dedykowane określonym zagadnieniom technicznym lub czasom.

Ekspozycje

Muzeum Techniki zajmowało 2 piętra dostępne dla zwiedzających.

Ekspozycje stałe

Transport
Motocykle polskie
Mechanizmy grające
Maszyny drukarskie
Górnictwo
Hutnictwo
Energia odnawialna
Astronomia i astronautyka wraz z pierwszym warszawskim planetarium
Radiotechnika
Techniczne środki komunikacji międzyludzkiej
Technika komputerowa
Ciekawa fizyka
Gospodarstwo domowe
Szklana panienka

Ważniejsze eksponaty

Aeroskop – pierwsza na świecie ręczna kamera filmowa o napędzie automatycznym konstrukcji Kazimierza Prószyńskiego^[11]
Machina rachunkowa – konstrukcji warszawskiego zegarmistrza Izraela Abrahama Staffela
Lotnia Tańskiego – pierwszy polski szybowiec skonstruowany w 1895 roku przez pioniera awiacji w Polsce Czesława Tańskiego
Maszyna szyfrująca Enigma (jedyny działający egzemplarz w Polsce)^[12]
Szybowiec z 1894 Ottona Lilienthala^[12]
Podwozie polskiej limuzyny Lux-Sport
Komputer AKAT-1
Komputer Jacka Karpińskiego K-202
Komputer Odra 1305

Pozostałe informacje

W zbiorach biblioteki muzeum znajduje się ponad 14 tys. druków zwartych, ok. 3 tys. druków tzw. firmowych (katalogi, prospekty, foldery i ulotki reklamowe) z okresu od końca XIX w. aż do czasów współczesnych. Dysponuje także ponad 150 tytułami czasopism (do lat 30. XIX w. do współczesności) oraz starodrukami od XVI do XIX w.

Oddziały Muzeum

Muzeum Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego w Chlewiskach

Oddziały nieistniejące

Zobacz też

Przypisy

↑ Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. o utworzeniu Muzeum Techniki i Przemysłu (Dz.U. z 1950 r. nr 36, poz. 323).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tomasz Urzykowski. Narodowe Muzeum Techniki tylko na papierze. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 9 listopada 2017.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Tomasz Urzykowski. Noc przed Muzeum Techniki. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 19-20 maja 2018.
↑ ^a ^b Tomasz Urzykowski: Reaktywacja Muzeum Techniki. Po długiej przerwie wraca jako Narodowe, ale bez głównej ekspozycji. warszawa.wyborcza.pl, 29 stycznia 2022. [dostęp 2022-01-30].
↑ Zorganizowane pierwotnie jako Muzeum Przemysłu Wojskowego, później rozszerzone na inne obszary techniki.
↑ Muzeum nie płaci czynszu i pensji. Bez pomocy ministra może upaść
↑ MKiDN: Piotr Mady powołany na stanowisko dyrektora Narodowego Muzeum Techniki [online], naukawpolsce.pap.pl, 21 lipca 2017 [dostęp 2017-07-24] .
↑ Narodowe Muzeum Techniki działa już na 100 proc. Otwarto dwie nowe wystawy - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-01-25] (pol.).
↑ MKiDN: Mirosław Zientarzewski dyrektorem Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie. dzieje.pl, 20 lipca 2018. [dostęp 2024-03-17].
↑ Mirosław Zientarzewski ponownie dyrektorem Narodowego Muzeum Techniki. dzieje.pl, 16 lipca 2021. [dostęp 2024-03-17].
↑ Władysław Jewsiewicki: Kazimierz Prószyński. Warszawa: Interpress, 1974.
↑ ^a ^b Witold Mrozek. Kto potrzebuje Muzeum Techniki. „Gazeta Stołeczna”, s. 19, 27 lipca 2016.

Linki zewnętrzne

Strona muzeum

[1] Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. o utworzeniu Muzeum Techniki i Przemysłu (Dz.U. z 1950 r. nr 36, poz. 323).

[Urzykowski5-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tomasz Urzykowski. Narodowe Muzeum Techniki tylko na papierze. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 9 listopada 2017.

[Urzykowski19-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Tomasz Urzykowski. Noc przed Muzeum Techniki. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 19-20 maja 2018.

[Urzykowski2022-4] Tomasz Urzykowski: Reaktywacja Muzeum Techniki. Po długiej przerwie wraca jako Narodowe, ale bez głównej ekspozycji. warszawa.wyborcza.pl, 29 stycznia 2022. [dostęp 2022-01-30].

[5] Zorganizowane pierwotnie jako Muzeum Przemysłu Wojskowego, później rozszerzone na inne obszary techniki.

[6] Muzeum nie płaci czynszu i pensji. Bez pomocy ministra może upaść

[7] MKiDN: Piotr Mady powołany na stanowisko dyrektora Narodowego Muzeum Techniki [online], naukawpolsce.pap.pl, 21 lipca 2017 [dostęp 2017-07-24] .

[8] Narodowe Muzeum Techniki działa już na 100 proc. Otwarto dwie nowe wystawy - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-01-25] (pol.).

[9] MKiDN: Mirosław Zientarzewski dyrektorem Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie. dzieje.pl, 20 lipca 2018. [dostęp 2024-03-17].

[10] Mirosław Zientarzewski ponownie dyrektorem Narodowego Muzeum Techniki. dzieje.pl, 16 lipca 2021. [dostęp 2024-03-17].

[Jewsiewicki-11] Władysław Jewsiewicki: Kazimierz Prószyński. Warszawa: Interpress, 1974.

[Mrozek19-12] Witold Mrozek. Kto potrzebuje Muzeum Techniki. „Gazeta Stołeczna”, s. 19, 27 lipca 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]