Nikodem Sobik

Nikodem Sobik

kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia	15 września 1894 Rowień, Królestwo Prus, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1925 1939–1940
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Jednostki	13 pułk piechoty 11 pułk piechoty 65 pułk piechoty 73 pułk piechoty
Stanowiska	dowódca batalionu dowódca kompanii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa I powstanie śląskie II powstanie śląskie III powstanie śląskie wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa: kampania wrześniowa
Odznaczenia

Nikodem Sobik (ur. 15 września 1894 w Rowniu, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – żołnierz armii niemieckiej, współtwórca Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, powstaniec śląski, oficer Wojska Polskiego, przedsiębiorca, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Syn Jana i Pauliny z domu Oleś. Pochodził z wielodzietnej rolniczej śląskiej rodziny. Absolwent szkoły powszechnej (1908). W 1910 rozpoczął pracę w hucie „Silesia” w Rybniku, wkrótce potem za pracą udał się do Turyngii, gdzie do wybuchu I wojny światowej pracował w hucie.

W latach 1914–1918 służył w armii niemieckiej na froncie zachodnim, w artylerii. Po wojnie powrócił w rodzinne strony i rozpoczął działania w celu przyłączenia Śląska do Polski. Działał w Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, był jednym z pierwszych jej organizatorów. W marcu 1919 wraz z innymi działaczami POW został aresztowany w Rybniku przez Grenzschutz. Brał udział we wszystkich powstaniach śląskich w latach 1919–1921. Jako dowódca II batalionu 2 Żorskiego pułku powstańczego wsławił się m.in. zajęciem Żor i Rybnika oraz walkami o Paruszowiec. 28 sierpnia 1922 na rybnickim rynku został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari osobiście przez Józefa Piłsudskiego za udział w powstaniach.

Awansowany na porucznika w czerwcu 1922. Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku i w 1922 został zweryfikowany do stopnia porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 września 1920. Po wojnie służył w 11 pułku piechoty.

22 listopada 1922 w mundurze porucznika Wojska Polskiego zjawił się na zabawie tanecznej w rodzinnym Rowniu. Wywołało to tumult, w rezultacie którego Sobik w obronie swego dobrego imienia i honoru wyciągnął rewolwer i śmiertelnie ranił 56-letniego rolnika Kaska, ojca dziesięciorga dzieci. Przybyła policja postawiła mu zarzut zabójstwa.

W 1924 został przeniesiony do 65 Starogardzkiego pułku piechoty do kadry oficerów rezerwowych, a w 1925, na własną prośbę, przeniesiony do rezerwy. W 1934 miał przydział w rezerwie do 4 pułku strzelców podhalańskich. Pozostawał wówczas w ewidencji PKU Pszczyna.

Zamieszkał w Rybniku, gdzie założył przedsiębiorstwo spedycyjno-transportowe. W 1924 ożenił się z Małgorzatą Elsner. Miał dwójkę dzieci, Mirosławę i Dagoberta. Działał społecznie, m.in. w Związku Oficerów Rezerwy, Związku Powstańców Śląskich oraz Związku Strzeleckim.

W 1938 rozpoczął tworzenie na Śląsku oddziałów samoobrony. Łącznie zmobilizował około 3800 mężczyzn w 8 batalionach Ochotniczej Powstańczej Samoobrony. Został uznany przez Niemców za wroga III Rzeszy i znalazł się na liście poszukiwanych przez Gestapo w Sonderfahndungsbuch Polen. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 210. lokatą w korpusie oficerów piechoty.

W sierpniu 1939 został zmobilizowany do 73 pułku piechoty i wyznaczony na stanowisko dowódcy kompanii marszowej. W kampanii wrześniowej przeszedł szlak bojowy 23 Dywizji Piechoty w składzie Armii „Kraków”. Po bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, chcąc uniknąć niewoli niemieckiej, przedarł się do Lwowa. Tu został aresztowany przez NKWD i osadzony w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej. Obecnie spoczywa w Piatichatkach na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Figuruje na liście straceń, poz. 3057.

Awanse pośmiertne i upamiętnienie

5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Jego imieniem nazwano ulicę w Rybniku.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 4806)
• Krzyż Niepodległości z Mieczami
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi (15 kwietnia 1937)
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 „Polska Swemu Obrońcy”

Bibliografia

• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Jan Delowicz: kpt. Nikodem Sobik bohater dwóch miast. Żory: Towarzystwo Miłośników Miasta Żory, 2001. ISBN 83-913366-3-8.brak strony w książce
• Charków : księga cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003, s. 498. ISBN 83-916663-5-2.
• Jan Delowicz: Śmierć przyszła wiosną: mieszkańcy ziemi rybnicko-wodzisławskiej z obozów Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków zamordowani w roku 1940 w Katyniu, Charkowie i Kalininie. Żory: Towarzystwo Miłośników Miasta Żory, 2000, s. 93–98. ISBN 83-913366-0-3.
• Rocznik Oficerski 1924 – Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1924, s. 279, 484.
• Jednostka Strzelecka 2031 im. gen. bryg. Stanisława Sosabowskiego w Rybniku, Biografia kpt Nikodema Sobika. www.js2031.y0.pl. [dostęp 2012-11-03].
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.