Papieska Akademia Nauk
Papieska Akademia Nauk (łac. Pontificia Academia Scientiarum), watykańskie towarzystwo naukowe, do którego należą powoływani przez papieży wybitni przedstawiciele nauk matematycznych i przyrodniczych z różnych państw[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Podobnie jak włoska Narodowa Akademia Rysiów, wywodzi swą tradycję z założonej w 1603 r. przez księcia Federico Cesi Akademii Rysiów (Accademia dei Lincei), do której należał m.in. Galileusz. Upadłe po śmierci fundatora stowarzyszenie naukowców reaktywował w 1847 r. papież Pius IX pod nazwą Pontificia accademia dei Nuovi Lincei. W 1936 r. papież Pius XI dokonał reorganizacji akademii i zmienił jej nazwę na Papieska Akademia Nauk (w związku z powstaniem po zjednoczeniu Włoch akademii narodowej mającej w nazwie również odwołanie do rysiów)[2][1].
Siedziba[edytuj | edytuj kod]
Siedziba Akademii znajduje się w Casina Pio IV, letniej rezydencji papieża Piusa IV, która została zbudowana w 1561 roku. Z inicjatywy papieża Piusa XI obiekt został rozbudowany[2].
Organizacja instytucji[edytuj | edytuj kod]
Akademia jest zarządzana przez Prezydenta. Jest on wybierany przez papieża spośród akademików, na odnawialną czteroletnią kadencję. Przewodniczącego wspomaga Rada Akademii i Kanclerz. Skład Rady:
- ustępujący prezydent na okres czterech lat;
- były prezydent mianowany dożywotnio przez papieża Emerytowanym Prezydentem;
- siedmiu radnych (od 1995 roku, decyzją Jana Pawła II) nominowanych przez papieża, na okres czterech lat, z możliwością ponownego mianowania.
Rada zbiera się co najmniej dwa razy w roku. Obecnym prezydentem jest od 2017 roku prof. Joachim von Braun[2].
Obecni członkowie[edytuj | edytuj kod]
Zreformowana Akademia ma 80 członków (od 1986 roku decyzją Jana Pawła II), którzy mają wybitne osiągnięcia w swoich dziedzinach naukowych. Kandydaci na członków są wybierani przez akademików, papież nominuje ich na całe życie[1]. Ponadto, sprawujący urzędy: dyrektor Obserwatorium Watykańskiego, dyrektor Laboratorium Astrofizycznego Obserwatorium Watykańskiego, prefekt Biblioteki Watykańskiej, prefekt Tajnych Archiwów Watykanu, są mianowani «Akademikami pro tempore»(na czas pełnienia funkcji). Papież może także mianować honorowych członków Akademii[2]. Wśród członków Akademii są m.in. nobliści.
Nobliści[2][edytuj | edytuj kod]
W dziedzinie fizyki[edytuj | edytuj kod]
- Claude Cohen-Tannoudji
- Steven Chu
- Reinhard Genzel
- Theodor Hänsch
- Klaus von Klitzing
- Tsung-Dao Lee
- William D. Phillips
- Carlo Rubbia
- Donna Strickland
- Chen Ning Yang
W dziedzinie chemii[edytuj | edytuj kod]
- Frances Hamilton Arnold
- Paul Berg
- Eric Betzig
- Emmanuelle Charpentier
- Aaron Ciechanower
- Jennifer Doudna
- Gerhard Ertl
- Ada Jonath
- Yuan-Tseh Lee
- Jean-Marie Lehn
- Ryōji Noyori
- Stefan Piekło
- John Polanyi
W dziedzinie fizjologii lub medycyny[edytuj | edytuj kod]
W dziedzinie ekonomii[edytuj | edytuj kod]
Inni m.in.[2][edytuj | edytuj kod]
- Martin Rees – astronom, laureat nagrody Crafoorda
- Ignacio Rodriguez-Iturbe – hydrolog
- Francis S. Collins – lekarz i genetyk, laureat nagrody Templetona w roku 2020.
- Suzanne Cory – biolog
- Stanislas Dehaene – neurobiolog
- Nicole Marthe Le Douarin – biolog rozwoju
- Juan Maldacena – fizyk teoretyk
- Siergiej Nowikow – matematyk
- Chintamani Nagesa Ramachandra Rao – chemik
- Roald Sagdiejew – fizyk
- Susan Solomon – meteorolog i chemik atmosfery
- Cédric Villani – metematyk
- Edward Witten – fizyk i matematyk
Polacy[2][edytuj | edytuj kod]
Obecnie członkiem Akademii jest Michał Heller – filozof, fizyk teoretyczny (relatywista-kosmolog), laureat Nagrody Templetona Zmarli członkowie:
- Karol Borsuk – matematyk (zm. 1982)
- Emil Godlewski – embriolog i biolog (zm. 1944)
- Stanisław Łojasiewicz – matematyk (zm. 2002)
- Czesław Olech – matematyk (zm. 2015)
- Bernard Pullman – biochemik (zm. 1996)
- Wacław Sierpiński – matematyk (zm. 1969)
- Andrzej Szczeklik – lekarz (zm. 2012)
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Członkowie Akademii biorą udział w spotkaniach i sesjach z udziałem papieża , na których są omawiane m.in. zagadnienia z zakresu filozofii nauki oraz stosunku nauki do religii i moralności[1]. Akademia nie prowadzi badań naukowych. Jest organem opiniodawczym papieża w sprawach nauki[3]. Prace naukowe, które powstają w wyniku sesji są publikowane przez Akademię. Akademia współpracuje z innymi akademiami i instytucjami badań naukowych. Jest członkiem Międzynarodowej Rady Związków Naukowych (ICSU)[2].
Nagroda Akademii[edytuj | edytuj kod]
- Medal Piusa XI – przyznawany co dwa lata młodemu naukowcowi w wieku poniżej 45 lat za wybitne osiągnięcia[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Papieska Akademia Nauk, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-26].
- ↑ a b c d e f g h i Pontificia Accademia delle Scienze. [dostęp 2022-02-26].
- ↑ Watykan. Nauka, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-26].