Park w Strzelcach Opolskich

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Park miejski w Strzelcach Opolskich
Obiekt zabytkowy nr rej. 104/84 z 6.02.1984, 22/48 z 18.01.1948
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Miejscowość

Strzelce Opolskie

Powierzchnia

65 ha

Data założenia

1832

Projektant

Schmidt; konsultacje Eduard Petzold

Położenie na mapie Strzelec Opolskich
Mapa konturowa Strzelec Opolskich, na dole znajduje się punkt z opisem „Park miejski w Strzelcach Opolskich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Park miejski w Strzelcach Opolskich”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Park miejski w Strzelcach Opolskich”
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego
Mapa konturowa powiatu strzeleckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park miejski w Strzelcach Opolskich”
Położenie na mapie gminy Strzelce Opolskie
Mapa konturowa gminy Strzelce Opolskie, na dole znajduje się punkt z opisem „Park miejski w Strzelcach Opolskich”
50,508278°N 18,299161°E/50,508278 18,299161
Multimedia w Wikimedia Commons

Park w Strzelcach Opolskich – zabytkowy park miejski w Strzelcach Opolskich w stylu angielskim. Powstał w XIX w. przy zamku na zlecenie Andrzeja Renarda, ówczesnego właściciela miasta.

Park ma powierzchnię 65 ha i zamyka się w kształcie wydłużonego wieloboku. Park w zamyśle miał wyglądać jak wycinek naturalnego krajobrazu, więc miał być pozbawiony ściśle wytyczonych granic. Ze względów gospodarczych utworzono jednak ogrodzenie w postaci muru z łamanego kamienia wapiennego z wyjątkiem części południowej, gdzie trwałego ogrodzenia nie było[1].

Tereny parku mieszczą się na obszarze bagnistym na południe od miasta, na pograniczu fizycznogeograficznego regionu Chełm i równiny rozciągającej się do doliny Małej Panwi. Od północy park graniczy z zamkiem i zabudowaniami wzdłuż ul. Krakowskiej, od zachodu granicą jest ul. Opolska, a od wschodu zachowany we fragmentach mur[2].

Park dzieli się na dwie części, najstarszą jest tzw. mały park z ruinami zamku, masztalarnią oraz nieistniejącą już kaplicą-mauzoleum. Młodszą częścią jest tzw. duży park oddzielony od małego ulicą Parkową. Znajduje się w nim wieża Ischl i dawna bażanciarnia[2].

Historia parku[edytuj | edytuj kod]

Park wczesną jesienią

W XVIII w. między zamkiem a wałem obronnym istniał niewielki odzobny ogród. Większy, o układzie geometrycznym znajdował się za drogą prowadzącą do Suchych Łanów i prawdopodobnie także należał do zamku[3].

Andrzej Renard podczas studiów w Anglii zachwycił się z modnymi wówczas parkami otaczającymi zamki i pałace magnatów. Zainspirowało go to do stworzenia parku w stylu angielskim również w swojej posiadłości, przy strzeleckim zamku. W tym celu wysłał do Anglii swojego ogrodnika o nazwisku Schmidt, aby zapoznał się z tamtejszymi parkami i zrobił odpowiednie plany. Ogrodnik ten miał duże doświadczenie w tej dziedzinie, uzyskał je m.in. u księcia Pücklera. Schmidt wrócił w 1832 r. i rozpoczął niemal trzydziestoletnią pracę nad tworzeniem parku. W późniejszym okresie radami przy projektowaniu parku służył też Eduard Petzold[4]. Koszt urządzenia parku wyniósł 200 tys. marek i brały w nim udział setki pracowników[5].

Przez park nie przepływał żaden strumyk, który byłby źródłem wody dla roślin[4]. Po uprzednim osuszeniu bagnistych terenów[6] na południe od zamku i bramy opolskiej przeprowadzonym jeszcze w latach 20. XIX w.[3], wykopano dwa podłużne stawy i połączono je kanałem. Zarybiono je licznymi gatunkami ryb, a z uzyskanej ziemi utworzono sztuczne wzniesienia. Górkę przy zamku wykorzystywano jako chłodnię[4].

Podczas opuszczania Strzelec w 1945 r. wojska radzieckie spaliły zamek, zniszczyły większość budowli parkowych, a drzewostan uległ dewastacji[1].

Roślinność parku[edytuj | edytuj kod]

Unikatowe, stare drzewa zwożono nie tylko z terenów powiatu strzeleckiego, ale i z okręgu lublinieckiego[5]. Przykładowo starą lipę z podwórza klasztoru z Jemielnicy musiało ciągnąć aż 16 wołów. Dzięki świetnym warunkom rośliny rosły w bardzo szybkim tempie, zadziwiającym samych ogrodników[4].

Do parku sprowadzono przede wszystkim rodzime drzewa liściaste z domieszką iglastych oraz niewielką liczbą aklimatyzowanych drzew egzotycznych jak tulipanowce amerykańskie, platany klonolistne i miłorząb[7][8]. Oprócz tych gatunków w parku rosną trzystuletnie cisy, topole białe, czarne, daglezje, klony (m.in. srebrzysty, jawor), choiny kanadyjskie, dęby błotne i inne gatunki, sosny wejmutki, limby, magnolie, forsycje, lilaki pospolite, kasztanowce, czerwonolistne buki, lipy szerokolistne, rokitniki, jodły, graby i jesiony[9][10]. Podmokłe tereny sprzyjają rozwojowi roślinności łęgowej[2].

Według publikacji Cezarego Pacyniaka z 1992 r. w parku rośnie jeden z najstarszych świerków pospolitych w Polsce, którego wiek wówczas obliczono na 337 lat, a obwód na wysokości pół metra od ziemi – na 490 cm. Poza tym w parku rośnie najwyższy wiąz pospolity w Polsce o wysokości 37,5 m[11].

W 2006 r. w parku wytyczono i oznakowano ścieżkę ekologiczno-edukacyjną „Szlak Hrabiego Renarda”[10].

Budowle i obiekty w parku[edytuj | edytuj kod]

Tablica znajdująca się w parku upamiętniająca kaplicę-mauzoleum rodziny Renard. Za nią widoczny kościół Bożego Ciała

W parku powstało wiele budowli i innych obiektów, które w większości już nie istnieją. Należy do nich oranżeria, ananasarnia, bażanciarnia, neoklasycystyczna świątynia nawiązująca architektonicznie do starożytnej Grecji, wieża Ischl, kaplica-mauzoleum, szkółka leśna, ogródek owocowy, pomnik rzymskiej bogini obfitości Ceres. W niedalekiej odległości od zamku hrabia Renard planował wybudować zamek myśliwski inspirowany architekturą średniowiecza, ale zamiaru tego nie zrealizował[12].

Około roku 1837 dzięki inicjatywie żony Andrzeja Renarda – Eufemii rozpoczęto budowę kaplicy-mauzoleum według projektu Hermanna Friedricha Wäsemanna. W kaplicy odprawiano msze dla rodziny hrabiego i mieszkańców zamku, a podziemia były miejscem pochówku członków rodziny Renarda. W latach 60. XX w. decyzją władz mocno zniszczoną kaplicę zdecydowano rozebrać, a podziemia zasypać. Zwłoki rodziny zostały przeniesione na miejski cmentarz obok kościoła św. Barbary[13]. W parku znajduje się natomiast grób zmarłego w 1940 r. właściciela zamku Wolfganga zu Castell-Castell[14].

Pomnik Ceres przedstawiał boginię trzymającą w lewej ręce róg obfitości, w prawej sierp, a u jej stóp leżał snopek zboża[15]. Związana jest z nim legenda. Córka Alberta strzeleckiego, Elżbieta, poślubiła w 1359 r. Władysława Białego, Piasta kujawskiego. Po roku jednak księżniczka zmarła w tajemniczych okolicznościach. Z miłości do ojcowizny Elżbieta wróciła do zamku strzeleckiego jako duch[16][17]. Chcąc ukoić zbłąkaną duszę księżniczki, żona Andrzeja Renarda – Eufemia poleciła zbudować jej pomnik. Ponieważ nie znała jej wizerunku, postanowiła nadać jej postać rzymskiej bogini Ceres[16]. Posąg został umyślnie uszkodzony przez radzieckich żołnierzy, którzy dla zabawy do niego strzelali[18]. Decyzją władz został w latach 60. XX w. rozebrany, ponieważ rzekomo miał przeszkadzać w obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego w parku[15].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Strzelecki Park Miejski. Historia odkryta na nowo 2008 ↓, s. 39–40.
  2. ↑ a b c Strzelecki Park Miejski. Historia odkryta na nowo 2008 ↓, s. 8–9.
  3. ↑ a b Strzelecki Park Miejski. Historia odkryta na nowo 2008 ↓, s. 26–28.
  4. ↑ a b c d Gaworski 2007 ↓, s. 79–80.
  5. ↑ a b Smoleń 2008 ↓, s. 35.
  6. ↑ Gaworski 2004 ↓, s. 25.
  7. ↑ Strzelecki Park Miejski. Historia odkryta na nowo 2008 ↓, s. 32.
  8. ↑ Gaworski 2004 ↓, s. 56.
  9. ↑ Strzelecki Park Miejski. Historia odkryta na nowo 2008 ↓, s. 35–36.
  10. ↑ a b Sabina Knopik, Danuta Mielcarz, Henryk Mielcarz, Szlakiem Hrabiego Renarda. Edukacja ekologiczna na ścieżkach parku miejskiego w Strzelcach Opolskich, Strzelce Opolskie: Urząd Miejski w Strzelcach Opolskich, 2006, s. 1.
  11. ↑ Cezary Pacyniak, Najstarsze drzewa w Polsce. Przewodnik, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 58, 176, ISBN 83-7005-199-5.
  12. ↑ Gaworski 2007 ↓, s. 82–89.
  13. ↑ Gaworski 2007 ↓, s. 76–89.
  14. ↑ Gaworski 2007 ↓, s. 149.
  15. ↑ a b Smoleń 2008 ↓, s. 61–62.
  16. ↑ a b E. Morawiec-Bartczak, Śladami zasłyszanych historii, 2016, s. 53–60.
  17. ↑ Witold Vargas, Paweł Zych, Duchy polskich miast i zamków, Bosz, 2013, ISBN 978-83-7576-205-1.
  18. ↑ Radosław Dmitrow, Pomnik bogini Ceres powróci do parku miejskiego [online], Nowa Trybuna Opolska, 2011 [dostęp 2019-04-01].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Marek Gaworski, Zamek w Strzelcach Opolskich, Opole: Wydawnictwo MS, 2004, ISBN 83-88945-46-7.
  • Marek Gaworski, 700 lat właścicieli strzeleckiego zamku, Strzelce Opolskie: Wydawnictwo Matiang, 2007, ISBN 978-83-922266-7-3.
  • Teresa Smoleń, Strzelce Opolskie. Miasto i kościół na przełomie wieków, Strzelce Opolskie: Wydawnictwo Matiang, 2008, ISBN 978-83-926883-2-7.
  • Strzelecki Park Miejski. Historia odkryta na nowo, Strzelce Opolskie: Urząd Miejski w Strzelcach Opolskich, 2008.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Park_w_Strzelcach_Opolskich&oldid=72172473”