Ceres (mitologia)
| ||||
| ||||
 Giorgione – Ceres | ||||
| Inne imiona | Cerera | |||
| Występowanie | mitologia rzymska | |||
| Atrybuty | kosz z owocami | |||
| Siedziba | Olimp | |||
| Teren kultu | starożytny Rzym | |||
| Nazwa święta | Cerialia (12 kwietnia) | |||
| Odpowiednik | Demeter (grecki) | |||
| Rodzina | ||||
| Ojciec | Saturn | |||
| Matka | Ops | |||
| Rodzeństwo | Jupiter, Junona, Westa, Neptun, Pluton | |||
| Dzieci | Prozerpina, Dmia | |||
Ceres, Cerera – w mitologii rzymskiej bogini wegetacji i urodzajów. Zaczęła być utożsamiana z grecką Demeter prawdopodobnie w V wieku p.n.e.
Córka Saturna i Ops. Była siostrą i kochanką Jowisza, matką Prozerpiny (ojcem Prozerpiny był Jowisz). Jej pozostałe rodzeństwo to: Junona, Westa, Neptun i Pluton. Była jedną z najstarszych autentycznie rzymskich bogiń; według tradycji miała swojego kapłana już w okresie królewskim.
Na początku V wieku p.n.e. zbudowano w Rzymie ku czci Ceres świątynię u podnóża Awentynu. Świątynia była poświęcona także boskim małżonkom Liberowi i Liberze. Zbudowana została pierwotnie w stylu etruskim, a po pożarze w 31 roku p.n.e. odnowiona w stylu korynckim. W czasie republiki przechowywano w niej uchwały senatu.
Z pozostałych świątyń poświęconych Ceres najbardziej znana była świątynia w Ostii. Wzniesiono ją na planie koła i zachowały się jej spore pozostałości.
To, czy poświęcono jej dorycką świątynię w Paestum, powstałą pod koniec VI wieku p.n.e., nazywaną obecnie jej imieniem, jest rzeczą co najmniej dyskusyjną.
Kult Ceres był popularny wśród plebejuszy. Jej święto, Cerealia (Ceriales), obchodzono 12 kwietnia. W trakcie uroczystości ofiarowano bogini pierwsze snopki zbóż[1]. Ludzie przebierali się w białe szaty, a biedni dostawali poczęstunek na koszt państwa. Jej kult, szerzący się zwłaszcza wśród kobiet, zyskał potem pewne rysy mistyczne, chociaż nie w takiej mierze, jak np. misteria eleuzyjskie.
Antycznych rzeźb i obrazów Ceres zachowało się mało i w dodatku niezbyt wysokiej klasy artystycznej; do wyjątków należy Ceres w Museo Nazionale Romano w rzymskich Termach (prawdopodobnie z początku naszej ery).
Nowożytni artyści też rzadko ją przedstawiają. Z obrazów do najlepszych[według kogo?] należy Ceres i Pan P. P. Rubensa z około 1626 (w madryckim Museo del Prado), Ceres A. Watteau z 1712 (w National Gallery of Art w Waszyngtonie) i duży obraz Ceres z urodzajem S. Voueta z około 1640 (w National Gallery w Londynie).
Czasem jednak jej posągi można napotkać w pałacowych i zamkowych parkach z okresu późnego feudalizmu.
Symboliczna postać Cerery pojawia się w groteskach z herbami Polski i Litwy w XVII-wiecznej serii arrasów herbowych, a także na bordiurze Bachus i Cerera z XVIII-wiecznego arrasu flamandzkiego Wejście zwierząt do arki.
Bursztynową szkatułę M. Redlina z około 1680 wieńczy figurka Cerery (Muzeum Zamkowe w Malborku).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Musiał 2009 ↓, s. 94 Inskrypcja w języku faliskijskim datowana na początek VI w. p.n.e. podaje, że Cererze należy się ziarno.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Danuta Musiał: Dionizos w Rzymie. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2009, seria: Mediterraneum. ISBN 978-83-88737-89-3.
| ||||||||||||||||
