Pałac Zbaraskich w Krakowie

Pałac Zbaraskich

nr rej. A-40 z 23 maja 1932 (28 marca 1974)
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków,
Adres	Rynek Główny 20 ul. Bracka 2
Ukończenie budowy	XIV w., XVII w.
Ważniejsze przebudowy	1778–1783, 1910–1912
Położenie na mapie Polski Pałac Zbaraskich
Położenie na mapie województwa małopolskiego Pałac Zbaraskich
Położenie na mapie Krakowa Pałac Zbaraskich
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Pałac Zbaraskich
50°03′39″N 19°56′12″E

Pałac Zbaraskich (Potockich) – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto przy Rynku Głównym 20, na rogu z ulicą Bracką 2, na Starym Mieście.

Pałac powstał w 1540, kiedy to połączono i przebudowano na magnacką rezydencję dwie sąsiednie gotyckie kamienice z XIV w. Właścicielami nowego pałacu była wówczas można rodzina Firlejów. W XVII w., gdy obiekt był w posiadaniu Zbaraskich, dokonano gruntownej jego przebudowy w celu nadania budynkowi modnych wówczas cech stylowych oraz przekształcenia go w reprezentacyjną rezydencję miejską magnackiego rodu. Pracami budowlanymi kierował architekt flamandzki Henryk van Peene, który został sprowadzony do Polski przez Jerzego Zbaraskiego. Powstał wtedy barokowy, dwukondygnacyjny, arkadowy dziedziniec z krużgankami oraz sień wjazdowa od strony Rynku Głównego.

Kolejna przebudowa rezydencji miała miejsce w latach 1778–1783 i dokonana została z polecenia ówczesnego właściciela, hr. Eliasza Wodzickiego. Architekt Ferdynand Nax nadał wtedy pałacowi cechy stylu wczesnoklasycystycznego. W następnych dziesięcioleciach często zmieniali się jego właściciele. Mieszkali w nim m.in. Potuliccy herbu Grzymała, Rostworowscy herbu Nałęcz, Wiśniowieccy herbu Korybut, Jabłonowscy herbu Prus III i Radziwiłłowie herbu Trąby. W końcu XIX w. budynek stał się własnością Potockich herbu Pilawa. Z ich polecenia w latach 1896–1898 dokonano restauracji rezydencji, przekształcając wnętrza pomieszczeń na parterze oraz częściowo przebudowując dziedziniec wewnętrzny. Autorem tych zmian był architekt Karol Zaremba.

Dalsze prace prowadzono w pałacu w latach 1910–1912. Ich projektodawcami byli architekci Ludwik Wojtyczko i Kazimierz Wyczyński. Założono wtedy nowe klatki schodowe i przebudowano wnętrza drugiego, mieszkalnego piętra. Pierwsze piętro zachowało w dalszym ciągu charakter reprezentacyjny, podkreślony elementami dekoracyjnymi salonów. Po II wojnie światowej pałac był odnawiany i zrekonstruowany. Do naszych czasów zachowały się korynckie pilastry w elewacjach, kamienny portal i bogata dekoracja rzeźbiarska wieńcząca szczyt budowli (m.in. kartusze herbowe).

Mieścił się w niej Instytut Goethego.

• 
  Dziedziniec
• 
  Tympanon i kartusze z herbami Prus III i Starykoń oraz rzeźby Marsa i Bellony