Polniczek płowy
| Peucaea aestivalis[1] | |||
| (M.H.K. Lichtenstein, 1823) | |||
 Ptak sfotografowany w stanie Karolina Południowa | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
polniczek płowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym występuje przez cały rok | |||
Polniczek płowy[4] (Peucaea aestivalis) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Występuje w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Bliski zagrożenia wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Martin Lichtenstein w 1823 pod nazwę Fringilla aestivalis. Holotyp pochodził z Georgii[5]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza polniczka płowego w rodzaju Peucaea jako P. aestivalis[6]. Gatunek bywał umieszczany w rodzaju Aimophila, jednak było to błędne, gdyż czyniło ten rodzaj parafiletycznym. Polniczek płowy jest blisko spokrewniony z polniczkami: szarym (P. cassinii) i preriowym (P. botterii); przedstawiciele wszystkich tych gatunków w okresie lęgowym popisują się pieśnią w locie. Różnice między podgatunkami mają charakter klinowy[5]. IOC wyróżnia 3 podgatunki[6], akceptują je autorzy Handbook of the Birds of the World[5].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
IOC wyróżnia następujące podgatunki[6]:
- P. a. bachmani (Audubon, 1833) – gniazduje w południowo-wschodnim USA, od południowego Kentucky i południowej Wirginii na południe po południowe stany Missisipi, Alabama i Georgia; zimuje w południowej części zasięgu (od Missisipi na wschód po centralną Karolinę Północną) na południe po wybrzeże Zatoki Meksykańskiej i centralną Florydę[5]
- P. a. illinoensis Ridgway, 1879 – gniazduje w centralno-wschodniej części USA, od Arkansas, południowo-wschodniej Oklahomy i wschodniego Teksasu na wschód po południowe stany Kentucky i Luizjana; zimuje we wschodnim Teksasie i wzdłuż wybrzeża Zatoki Meksykańskiej po rzekę Missisipi na wschodzie[5]
- P. a. aestivalis (M.H.K. Lichtenstein, 1823) – gniazduje od wschodniej Karoliny Południowej i wschodniej Georgii na południe po południową Florydę; poza sezonem lęgowym przebywa w południowej Georgii i na Florydzie[5]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 12–16 cm; masa ciała 18,4–22,6 g[5]. Szczegółowe wymiary dotyczące przedstawicieli podgatunku nominatywnego, według Ridgwaya (w milimetrach)[7]:
| Długość skrzydła | D. ogona | D. dzioba (górna krawędź) |
D. skoku | D. środkowego palca | |
|---|---|---|---|---|---|
| Samce (n=11) |
57,15–62,23 | 61,47–64,77 | 10,92–12,7 | 13,97–15,75 | |
| Samice (n=4) |
56,64–58,42 | 58,42–61,47 | 11,43–12,19 | 18,29–19,81 | 13,97–15,24 |
Opis dotyczy podgatunku nominatywnego według Ridgwaya. Nie występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Wierzch ciała szary, pokryty szerokimi kasztanowobrązowymi pasami. Na piórach grzbietu można dostrzec czarne środki piór. Sterówki popielate, mają szerokie szare krawędzie. Środkowa para sterówek szara z popielatym pasem. Krawędź skrzydła jasnożółta. Boki głowy, w tym brew, oraz szyja szare, przy czym szyję pokrywają pasy kasztanowe lub ciemne, kasztanowobrązowe. Pasek oczny kasztanowy lub kasztanowobrązowy, cienki. Gardło i broda szarawe lub płowoszare, bardzo jasne. Na piersi, bokach i brzuchu pióra szaropłowe. Niekiedy dają się dostrzec brązowe paski na bokach. Górna szczęka szara, żuchwa jaśniejsza. Tęczówka brązowa. Nogi i stopy jasnobrązowe z żółtym odcieniem lub słomkowożółte[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia gatunku są nizinne lasy sosnowe[8][5]. Reprezentanci P. aestivalis żywią się głównie nasionami (głównie traw) i owadami. W lecie trzon diety stanowią bezkręgowce, w tym chrząszcze, gąsienice, prostoskrzydłe oraz pająki. Polniczki płowe przebywają niemal wyłącznie na ziemi[9]. Są to ptaki wędrowne, jednak zagadnienie wędrówek u tych polniczków jest słabo poznane, gdyż trudno je obserwować, z wyjątkiem momentu śpiewu[5].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy trwa od środka kwietnia do września[5]. Gniazdo niemal zawsze znajduje się na ziemi, zwykle u nasady krzewu lub kępy traw. Gniazdo budowane jest przez samicę. Ma ono formę otwartego kubeczka, a budulec stanowią trawy, zioła, korzenie, zaś wyściółkę delikatniejsze trawy i sierść. W zniesieniu zwykle od 3 do 4 jaj (niekiedy 2 lub 5)[9]. Mierzą blisko 19 na 15 mm, skorupka jest biała (oryginalne wymiary: 0,75 na 0,6 cala[10]). Inkubacja trwa 12–14 dni, wysiaduje jedynie samica. Młode pozostają w gnieździe przez 9–10 dni, przez ten okres są karmione przez oba ptaki z pary. 1 lub 2 lęgi w roku[9].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje polniczka płowego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) od 2000 roku (stan w 2021); wcześniej, w 1988 i 1994, został sklasyfikowany jako niższego ryzyka / najmniejszej troski[3]. Organizacja Partners in Flight szacuje (2019) liczebność populacji na około 170 tysięcy dorosłych osobników[3]. BirdLife International ocenia trend populacji jako spadkowy. Niegdyś polniczki płowe występowały również dalej na północ, aż po Pensylwanię, południowe Ohio, Illinois i Indianę. Zmniejszenie zasięgu i spadek populacji zostały wywołane wycinką starych lasów sosnowych[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Peucaea aestivalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ D. Lepage: Bachman's Sparrow Peucaea aestivalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2021-11-03]. (ang.).
- ↑ a b c Peucaea aestivalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Passerellidae Cabanis & Heine, 1850-51 - pasówki - New world sparrows and allies (wersja: 2021-01-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-10].
- ↑ a b c d e f g h i j Rising, J.: Bachman's Sparrow (Peucaea aestivalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (24 stycznia 2016)].
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World Sparrows, Bush Tanagers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-10]. (ang.).
- ↑ a b Robert Ridgway: The birds of North and Middle America. T. 1. 1901, s. 254–255.
- ↑ a b Species factsheet: Peucaea aestivalis. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-03]. (ang.).
- ↑ a b c Kenn Kaufman: Bachman's Sparrow. Guide to North American Birds. Adapted from Lives of North American Birds. [dostęp 2016-01-24].
- ↑ Chester A. Reed: North American birds eggs. 1904, s. 265.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).