Północ-Południe (miniserial)

Północ Południe

'North and South'

Gatunek	dramat obyczajowy, historyczny, kostiumowy, wojenny
Kraj produkcji	USA
Oryginalny język	angielski
Główne role	Patrick Swayze James Read Lesley-Anne Down Wendy Kilbourne
Liczba odcinków	Księga I : 6 Księga II : 6 Księga III : 3
Nagrody	Emmy, Złote Globy
Produkcja
Produkcja	David L. Wolper i inni
Czas trwania odcinka	90 minut
Pierwsza emisja
Data premiery	3 listopada 1985
Stacja telewizyjna	ABC

Północ-Południe (ang. North and South (1985), North and South: Book II (1986), North and South: Book III (1994)) – amerykański miniserial telewizyjny, zrealizowany na podstawie trylogii Północ-Południe Johna Jakesa, różniący się jednak od niej w wielu aspektach.

Dziewiętnastowieczna historia wieloletniej przyjaźni dwóch rodzin – przemysłowców z amerykańskiej Północy i plantatorów z Południa – które po wybuchu wojny domowej postawione zostają po przeciwnych stronach barykady.

Fabuła

Księga 1

Akcja pierwszych sześciu odcinków rozgrywa się w latach 1842–1861. George Hazard i Orry Main poznają się w drodze do Akademii Wojskowej West Point. Wcześniej, Orry poznaje młodą Kreolkę; Madeline Fabray. George i Orry szybko się zaprzyjaźniają, spędzając większość czasu na uczelni razem, pomagając sobie w nauce itp. W międzyczasie Madeline wychodzi za mąż za okrutnego Justina LaMotte'a. Po ukończeniu Akademii, Orry i George trafiają na wojnę amerykańsko-meksykańską. Orry zostaje ciężko ranny. George poznaje i zakochuje się ze wzajemnością w Konstancji Flynn, z którą wkrótce bierze ślub. Przyjaciele rozjeżdżają się do swoich domów, ale kontynuują przyjaźń, która z czasem łączy także ich rodziny, które odwiedzają się nawzajem. George inwestuje w przędzalnię bawełny Orrego w Karolinie Południowej. Siostry Orry'ego podkochują się w młodszym bracie George’a; Billym, a ten ostatecznie wybiera młodszą z nich – Brett. Siostra George’a pomaga uciec Grade'mu – niewolnikowi sąsiada Mainów. Równolegle rośnie napięcie polityczne w kraju, co miewa niekiedy wpływ także na wzajemne relegacje dwojga głównych bohaterów. Gdy wybuch wojny wydaje się nieunikniony, Orry zwraca George’owi jego część udziałów w przędzalni. Przyjaciele żegnają się, z nadzieją na rychłe spotkanie. Wybucha wojna secesyjna.

Księga 2

Akcja drugiej serii rozgrywa się w latach 1861–1865. Trwa wojna. Orry i George walczą po przeciwnych stronach. Obaj wkrótce trafiają do grup doradzających swoim prezydentom. W wojnie, udział biorą także kuzyn Orry'ego; Charles i brat George’a; Billy – również bliscy przyjaciele. Charles poznaje i zakochuje się w sanitariuszce z Wirginii; Auguście Barkley. W międzyczasie Orry poślubia Madeline. Starszy brat George’a; Stanley i jego żona Isabele prowadzą rodzinną hutę w imieniu George’a i chcąc zarobić więcej, produkują nieoficjalnie gorszy i tańszy sprzęt. Wszystko robią to pod przykrywką innej firmy, próbując zrzucić winę na Georga. Jednak pod koniec wojny wszystko się wydaje i dosięga ich sprawiedliwość. Siostra George’a; Virgilia, pracuje jako sanitariuszka na froncie gdzie między innemu spotyka rannego Orry'ego. Starsza siostra Orry'ego; Ashton poznaje Elkanaha Benta – dawnego wroga Maina i Hazarda z West Point – i wraz z nim przemyca towary luksusowe i broń z Europy. Staje się jego kochanką i wspólnie planują zemstę nad Orrym. Ich intryga skutkuje tym, że zastraszona ujawnieniem prawdy o sobie ciężarna Madeline (jej matka była prostytutką afroamerykańskiego pochodzenia) ucieka z Mont Royal nie chcąc zhańbić rodziny Mainów. Wojna trwa cztery lata. Pod koniec wojny Orry wraz z mężem Ashton odnajdują nielegalny skład broni Elkanaha. Elkanah ginie podczas wybuchu. Virgilia za zabójstwo przyszłego senatora zostaje powieszona. Po zakończeniu wojny do Mont Royal wraca Charles, Billy. George po odszukaniu rannego Orry'ego i wspólnie z nim odnajdują Madelaine wraz z dzieckiem. Wszyscy wracają do Mont Royal Niestety posiadłość zostaje doszczętnie spalona przez byłego zarządcę niewolników. Ginie seniorka rodu Mainów. George postanawia wznowić współpracę z Orrym i wspólnie odbudować posiadłość.

Księga 3

Akcja trzeciej części umieszczona jest w latach 1865–1866. Elkanah Bent morduje Orry'ego Maina i Konstancję Hazard oraz porywa synka Charlesa Maina. Charles i George ruszają za nim w pościg. Madeline walczy o utrzymanie i odbudowę zniszczonej plantacji. Zagraża jej również miejscowy Ku Klux Klan. Ashton Main prostytuuje się w Nowym Meksyku. Gdy poznaje bogatego producenta fortepianów, rozkochuje go w sobie i chce, by ten kupił dla niej Mont Royal.

Różnice między pierwowzorem literackim a ekranizacjami

Ekranizacje znacząco różnią się od pierwowzoru literackiego. Serialowy Orry, postać interesująca się nowoczesnymi technologiami, mająca wątpliwości co do instytucji niewolnictwa, jest połączeniem książkowego Orry'ego i jego starszego brata Coopera (który pojawia się dopiero w ekranizacji „Nieba i Piekła”). W powieści to Cooper wchodzi w spółkę z George’em i budują okręt. Na wojnie z Meksykiem literacki Orry traci rękę. W serialu z tego zrezygnowano, gdyż – jak mówi w materiałach bonusowych do wydania DVD John Jakes - producenci nie chcieli, by widzowie zamiast śledzić akcję filmu, zastanawiali się, gdzie Patrick Swayze ma schowaną rękę. Dodatkowo w wersji książkowej Orry nie dożywa końca wojny. Również filmowy Bent jest połączeniem dwóch postaci z powieści. W serialu nowym wątkiem jest ucieczka Madeline i jej zaangażowanie w pomoc głodującym mieszkańcom Charleston (aczkolwiek wspomniana pomoc jest inspirowana podobnymi wydarzeniami z książki). Do mniej istotnych różnic należą wygląd zewnętrzny George’a, Orry'ego i Elkanaha Benta oraz stan rodzinny (dzieci) poszczególnych bohaterów.

Obsada

Aktor	Postać
Patrick Swayze	Orry Main (w 1994, zdjęcia archiwalne, nazwisko nie pojawia się w czołówce )
James Read	George Hazard
Lesley-Anne Down	Madeline Fabray LaMotte Main
Wendy Kilbourne	Constance Flynn Hazard
Kirstie Alley	Virgilia Hazard (1985, 1986)
Jean Simmons	Clarissa Main (1985, 1986)
Temi Epstein Stephanie Allison Jobluck Terri Garber	Ashton Main (Księga I, odc.1) Ashton Main (Księga I, odc.2) Ashton Main Huntoon Fenway
Nikki Creswell Melissa Manley Genie Francis	Brett Main (Księga I, odc.1) Brett Main (Księga I, odc.2) Brett Main Hazard
Philip Casnoff	Elkanah Bent
Lewis Smith Kyle Chandler	Charles Main (1985, 1986) Charles Main (1994)
Cary Guffey John Stockwell Parker Stevenson	Billy Hazard (Księga I, odc.1) Billy Hazard (1985) Billy Hazard (1986)
David Carradine	Justin LaMotte (1985, 1986)
Inga Swenson	Maude Hazard (1985, 1986)
Jonathan Frakes	Stanley Hazard
Wendy Fulton Mary Crosby Deborah Rush	Isabel Truscott Hazard (1985) Isabel Truscott Hazard (1986) Isabel Truscott Hazard (1994)
Jim Metzler	James Huntoon (1985, 1986)
Olivia Cole	Maum Sally (1985)
Georg Stanford Brown	Grady (1985)
Tony Frank	Salem Jones
Erica Gimpel	Semiramis (1985, 1986)
Kate McNeil	Augusta Barclay (1986)
Robert Mitchum	Patrick Flynn (1985)
Hal Holbrook	Abraham Lincoln (1985, 1986)
Robert Guillaume	Frederick Douglass (1985)
Morgan Fairchild	Burdetta Halloran (1985, 1986)
Johnny Cash	John Brown (1985)
Gene Kelly	Senator Charles Edwards (1985)
David Ogden Stiers	Kongresmen Sam Greene (1985, 1986)
Elizabeth Taylor	Madame Conti (1985)
Forest Whitaker	Cuffey (1985, 1986)
Lloyd Bridges	Jefferson Davis (1986)
Olivia de Havilland	pani Neal (1986)
Linda Evans	Rose Sinclair (1986)
James Stewart	Miles Colbert (1986)
Mark Moses Anthony Zerbe Rutherford Cravens	Kadet Sam Grant (1985) Generał Ulysses S. Grant (1986) Prezydent Ulysses S. Grant (1994)
William Schallert	Generał Robert E. Lee (1986)
Michael Dudikoff	porucznik Rudy Bodford (1986)
William Preston Daly	Tom „Stonewall” Jackson (1985)
Robert Wagner	Cooper Main (1994)
Woody Watson	Jack Quinlan (1994)
Jennifer i Michele Steffin Mary Elizabeth McCae	Hope Hazard (1986) Hope Hazard (1994)
Cameron Finley	Gus Main (1994)
Cathy Lee Crosby	Judith Main (1994)
Billy Dee Williams	Francis Cardozo (1994)
Rip Torn	Adolphus (1994)
Peter O’Toole	Sam Trump (1994)
Ted Thin Elk	Uciekający Wilk (1994)

W epizodach wystąpili m.in. Kurtwood Smith, Billy Drago, Paul McCrane.

Ekipa techniczna

	Imię i nazwisko (rok)
Reżyseria	Richard T. Heffron (1985), Kevin Connor (1986), Larry Peerce (1994)
Scenariusz	Suzanne Clauser (1994), Paul F. Edwards (1985), Richard Fielder (1986), Patricia Green (1985), Douglas Heyes (1985, 1986), Kathleen A. Shelley (1985)
Produkcja	Stephanie Austin (1986), Paul Freeman (1985), Hal Galli (1994), Rob Harland (1985), Chuck McLain (1985), Robert Papazian (1986), David L. Wolper (1985, 1986), Mark Wolper (1986)
Muzyka	David Bell (1994), Bill Conti, Greig McRitchie (1985)
Zdjęcia	Don E. FauntLeRoy (1994), Stevan Larner (1985), Jacques R. Marquette (1986),

Nagrody

Zdobyte

• 1988: Aftonbladet TV Prize (Szwecja) dla Najlepszego Zagranicznego Programu Telewizyjnego (Księga 1)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepsze Kostiumy w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)

Nominacje

• 1995: Nagroda ASC (American Society of Cinematographers) za Najlepsze Zdjęcia w Miniserialu (Księga 3)
• 1987: Eddie (American Cinema Editors) za Najlepiej Zrealizowany Odcinek (Księga 2)
• 1986: Eddie (American Cinema Editors) za Najlepiej Zrealizowany Odcinek (Księga 1)
• 1986: Artios (Casting Society of America) za Najlepszą Obsadę (Księga 1)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepsze Fryzury w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 2)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepsze Kostiumy w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 2)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepszą Edycję Dźwięku w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 2)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepsze Fryzury w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepszy Makijaż w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepszą Ścieżkę Dźwiękową w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepsze Zdjęcia w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepszą Edycję Obrazu w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)
• 1986: Nagroda Emmy za Najlepszą Edycję Dźwięku w Miniserialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)
• 1986: Złoty Glob dla Davida Carradina – Najlepszego Aktora Drugoplanowego w Miniserialu, Serialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)
• 1986: Złoty Glob dla Leslie-Anne Down – Najlepszej Aktorki Drugoplanowej w Miniserialu, Serialu lub Filmie Telewizyjnym (Księga 1)

Kulisy

Zrealizowana z olbrzymim rozmachem ekranizacja ta stała się momentem przełomowym w karierze wielu aktorów, a na jej planie pojawiło się wiele niekwestionowanych gwiazd, takich jak Elizabeth Taylor czy Olivia de Havilland. W sumie przez plan przewinęło się ponad 140 aktorów (nie licząc statystów). Na jego potrzeby uszyto około 8700 kostiumów z epoki, z czego 3300 damskich (każda z głównych aktorek miała ich około 30).

Realizacja dwóch pierwszych Ksiąg zajęła ponad dwa lata. Scenariusz składał się z 940 scen na 540 stronach. Budżet serialu pochłonął 25 mln dolarów, co czyniło go w momencie emisji, najdroższym serialem w historii telewizji. Pierwsza seria cyklu zdobyła pierwsze miejsce w rankingu najpopularniejszych seriali roku 1985 w USA, a serial jako całość, pozostaje siódmym najpopularniejszym w historii telewizji.

Sukces cyklu, spowodował, iż twórcy postanowili wrócić do niego w roku 1994. Ekranizacja Nieba i Piekła nie osiągnęła już takiego sukcesu. Zarzucano jej pośpiech i brak konsekwencji w porównaniu do wcześniejszych produkcji. Budżet przeznaczony na Księgę 3 był znacząco niższy, a w obsadzie nie pojawia się postać Orrego Maina, co również zniechęciło część widzów.

Latem 2013 roku stacja Discovery zapowiedziała realizację nowej wersji serialu, współprodukowanej przez Johna Jakesa.

Serial w Polsce

Serial był wielokrotnie – przez różne stacje – emitowany w Polsce (polska premiera – TVP, wiosna 1990), z czego najrzadziej – Księga Trzecia. Jako jedyna jednak ukazała się ona również na kasetach VHS, nakładem Warner Bros. Poland, w styczniu 1995. Dnia 26 kwietnia 2006, w półtora roku po pełnym amerykańskim wydaniu, na polski rynek weszły płyty DVD z odcinkami części 1 i 2. Natomiast, 27 listopada 2009, ukazał się wspólny box dla Księgi I i II.

Wydanie DVD

Sezon	Liczba nośników	Data polskiej premiery
Księga 1	3	26 kwietnia 2006
Księga 2	3	26 kwietnia 2006
Księga 3	–	nie wydano
Księga 1+2	6	27 listopada 2009

Linki zewnętrzne

• Okładka wydania DVD
• Strona oficjalna wydania DVD
• Północ Południe (1985) w bazie IMDb (ang.)
• Północ Południe (1986) w bazie IMDb (ang.)
• Północ Południe (1994) w bazie IMDb (ang.)
• Północ Południe (1985) na filmweb
• Północ Południe (1986) na filmweb
• Północ Południe (1994) na filmweb