Radziejów (gmina wiejska)

Radziejów
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	radziejowski
TERC	0411062
Wójt	Arleta Brochocka; (od 2024)
Powierzchnia	92,6 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 4471
• gęstość	48,3 os./km²
Nr kierunkowy	54
Tablice rejestracyjne	CRA
	Adres urzędu:ul. Kościuszki 20/22; 88-200 Radziejów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	18
Liczba miejscowości	27
	Położenie na mapie Polski Radziejów
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Radziejów
	52°38′N 18°31′E/52,633333 18,516667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Radziejów – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie radziejowskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa włocławskiego.

Siedziba gminy znajduje się w Radziejowie.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwało 4386 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[3] gmina Radziejów ma obszar 92,6 km², w tym:

użytki rolne: 95%
użytki leśne: 0%

Gmina stanowi 15,26% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4386	100	2196	50,1	2190	49,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	47,4		23,7		23,7

Piramida wieku mieszkańców gminy Radziejów w 2014 roku^[1].

Historia

Historycznie obszar gminy Radziejów odpowiada dawnemu (sprzed 1875) obszarowi gminy Piotrków (Piotrkowo).

Gmina o nazwie Piotrkowo powstała 1 stycznia 1867 za Królestwa Polskiego, gdzie należała do powiatu radiejewskiego (od 1871 nieszawskiego) w guberni warszawskiej^[4]^[5]. Na południe od niej znajdowała się gmina Wymysłowo. Miasto Piotrków stanowiło oddzielną jednostkę administracyjną, położoną między gminami Piotrków (na północy) a Wymysłowo (na południu), natomiast miasto Radziejów stanowiło enklawę (również oddzielną jednostkę administracyjną) na obszarze gminy Piotrków.

31 maja 1870^[6] do gminy Piotrków przyłączono pozbawiony praw miejskich Radziejów^[7], natomiast pozbawiony praw miejskich 28 sierpnia 1870 Piotrków^[8] nie włączono do gminy Piotrkowo, lecz do gminy Wymysłowo, którą przemianowano na gminę Gradowo^[9].

Dopiero w 1874 roku uporządkowano zawiłą sytuację administracyjną, kiedy to gminę Gradowo (z Piotrkowem) przemianowano na gminę Piotrków, a istniejącą dotychczas gminę Piotrków (z Radziejowem) na gminę Radziejów^[10]^[11]^[11]. W 1919 Radziejów odzyskał prawa miejskie, i został wyłączony z gminy Radziejów^[12].

Poniższa tabela przedstawia tę złożoność, między innymi zmianę znaczenia odpowiednika gminy Piotrków:

Rok	Gmina północna	Gmina południowa
1867	gmina Piotrków^[13]	gmina Wymysłowo
1870	gmina Piotrków + zniesiono miasto Radziejów	gmina Gradowo + zniesiono miasto Piotrków
1874	gmina Radziejów z osadą Radziejów	gmina Piotrków z osadą Piotrków

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[14]:

zespół dworski z początku XX w. w Biskupicach, obejmujący: dwór; park, nr 153/A z 15.09.1984 roku
zespół kościelny parafii pod wezwaniem św. Wojciecha i Barbary w Broniewie, obejmujący: kościół z 1860 roku; dzwonnicę z 1857 roku; ogrodzenie, nr A/421/1-3 z 20.06.1988 roku
park dworski z drugiej połowy XIX w. w Broniewie, nr 154/A z 15.09.1984 roku
zespół dworski w Czołówku, obejmujący: dwór z lat 1923-1925; park z przełomu XIX/XX w., nr A/1161 z 17.09.1984 roku
zespół dworski w Płowcach, obejmujący: dwór z 1759 roku (50/391 z 29.09.1957); park z XVIII w. (nr 155/A z 15.09.1984)
zespół dworski z początku XX w. w Skibinie, obejmujący: dwór; park, nr 152/A z 15.09.1984 roku.

Wsie sołeckie

Bieganowo, Biskupice, Broniewo, Broniewek-Płowki, Czołowo, Czołówek, Kolonia Wąsewo, Kwilno-Kłonówek, Opatowice, Piołunowo, Płowce, Pruchnowo, Przemystka, Skibin, Stary Radziejów (kolonia), Stary Radziejów (wieś), Szostka Duża, Zagorzyce.

Pozostałe miejscowości

Leonowo, Opatowice (zniesiona kolonia), Plebanka, Tarnówka.

Integralne części wsi

Chełmiczki, Kontrewers, Łany Wybranieckie, Płowce Pierwsze, Rokitki, Szostka Mała, Szybka

Wykaz miejscowości podstawowych w administracji gminy

0868081 Opatowice kolonia
0867940 Stara Kolonia kolonia
0868187 Stary Radziejów kolonia
0867934 Bieganowo wieś
0867957 Biskupice wieś
0867986 Broniewek wieś
0868000 Broniewo wieś
0868017 Czołowo wieś
0868030 Czołówek wieś
0868052 Kłonówek wieś
0868230 Kolonia Wąsewo wieś
0868069 Kwilno wieś
0868141 Leonowo wieś
0868075 Opatowice wieś
0868098 Piołunowo wieś
0868158 Plebanka wieś
0868106 Płowce wieś
0868129 Płowce Drugie wieś
0867992 Płowki wieś
0868135 Pruchnowo wieś
0867963 Przemystka wieś
0868164 Skibin wieś
0868170 Stary Radziejów wieś
0868193 Szostka wieś
0868218 Tarnówka wieś
0868247 Zagorzyce wieś

Sąsiednie gminy

Bytoń, Dobre, Kruszwica, Osięciny, Piotrków Kujawski, Radziejów (miasto).

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Radziejów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
↑ 19 maja 1870 według kalendarza juliańskiego
↑ Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 127)
↑ 16 sierpnia 1870 według kalendarza juliańskiego
↑ Postanowienie z 28 sierpnia (9 września) 1870, ogłoszone 1 (13) października 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 243, str. 369)
↑ Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2
↑ ^a ^b Powiat nieszawski (1867-71 radziejowski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 126 .
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
↑ miasto Piotrków stanowiło oddzielną jednostkę administracyjną, położoną między gminami Piotrków (na północy) a Wymysłowo (na południu), natomiast miasto Radziejów stanowiło eksklawę (również oddzielną jednostkę administracyjną) na obszarze gminy Piotrków
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 66. [dostęp 2012-02-23].

[populacja2016-1] Gmina Radziejów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa1-3] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[4] Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)

[5] Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)

[6] 19 maja 1870 według kalendarza juliańskiego

[7] Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 127)

[8] 16 sierpnia 1870 według kalendarza juliańskiego

[9] Postanowienie z 28 sierpnia (9 września) 1870, ogłoszone 1 (13) października 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 243, str. 369)

[10] Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2

[sgkp-11] Powiat nieszawski (1867-71 radziejowski), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 126 .

[12] Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140

[13] sto Piotrków stanowiło oddzielną jednostkę administracyjną, położoną między gminami Piotrków (na północy) a Wymysłowo (na południu), natomiast miasto Radziejów stanowiło eksklawę (również oddzielną jednostkę administracyjną) na obszarze gminy Piotrków

[14] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 66. [dostęp 2012-02-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Wsie	Bieganowo Biskupice Broniewek Broniewo Czołowo Czołówek Kłonówek Kolonia Wąsewo Kwilno Leonowo Opatowice Piołunowo Plebanka Płowce Płowce Drugie Płowki Pruchnowo Przemystka Skibin Stary Radziejów Szostka Tarnówka Zagorzyce
Kolonia	Stary Radziejów
Części wsi	Chełmiczki Kontrewers Łany Wybranieckie Płowce Pierwsze Rokitki Szybka
Kolonia wsi	Szostka Mała
Nazwy zniesione	Opatowice Stara Kolonia

Miasta	Radziejów Piotrków Kujawski
Gminy miejskie	Radziejów
Gminy miejsko-wiejskie	Piotrków Kujawski
Gminy wiejskie	Bytoń Dobre Osięciny Radziejów Topólka

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska (1871–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–38) woj. pomorskie (II RP) (1938–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–48)
Miasta (← 1871–1948 →)	Aleksandrów (Kujawski) (od 1919) Ciechocinek (od 1919) Nieszawa Radziejów (od 1919)
Gminy wiejskie (← 1871–1948 →)	Bądkowo Boguszyce Bytoń Czamanin Gradowo (1871–1874) Koneck (od 1930) Lubanie Osięciny Osięciny (191?–22) Piotrków (1871–1874) Piotrków (Kujawski) (od 1874) Piotrków (191?–22) Raciążek Radziejów (od 1874) Ruszkowo Sędzin Służewo Straszewo (do 1930) Wierzbie (do 1882)

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (PRL) (1948–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta	Aleksandrów Kujawski Ciechocinek Nieszawa Radziejów (do 1955 →)
Gminy wiejskie (1948–54 i 1973–75)	Bądkowo Boguszyce (do 1954) Bytoń (do 1954) Czamanin (do 1954) Koneck Lubanie Nieszawa (od 1973) Osięciny (do 1954) Piotrków (Kujawski) (do 1954) Raciążek Radziejów (do 1954) Ruszkowo (do 1954) Sędzin (do 1954) Służewo Zakrzewo (od 1973)
Gromady (1954–72)	Bądkowo (1954–72) Biskupice (1954–55 →) Boguszyce (1954–55 →) Bronisław (1954–55 →) Budzisław (1954–55 →) Bycz (1954–55 →) Byczyna (1954–55 →) Dąbrowa Biskupia (← 1956–57 →) Dobre I (1954–55 →) Janowice (1954–59) Kamieniec (1954–55 →) Koneck (1954–72) Kościelna Wieś (1954–55 →) Krzywosądz (1954–55 →) Lubanie (1954–72) Lubsin (1954–55 →) Łowiczek (1954–71) Mąkoszyn (1954–55 →) Morzyczyn (1954–55 →) Niszczewy (1954–61) Nowy Ciechocinek (1954–61) Nowy Dwór (1954–55 →) Opoki (← 1956–71) Osięciny (1954–55 →) Ossówka (1954–58) Ostrowąs (1954–59) Ośno (1959–71) Ośno Górne (1954–55 →) Paniewo (1954–55 →) Pilichowo (1954–55 →) Piotrków Kujawski (1954–55 →) Płowce I (1954–55 →) Pocierzyn (1954–55 →) Połajewo (1954–55 →) Powałkowice (1954–55 →) Przewóz (1954–55 →) Raciążek (1954–72) Sadlno (1954–55 →) Sędzin (1954–61) Siniarzewo (1954–61) Służewo (1954–72) Stawki (1954–59) Straszewo (1954–68) Szewce (1954–55 →) Świątniki (1954–55 →) Tomisławice (1954–55 →) Topólka (1954–55 →) Witowo Nowe (1954–55 →) Wołuszewo (1961–68) Wysocin (1954–59) Zagajewice (1954–57 →) Zakrzewek (1954–55 →) Zakrzewo (1954–72) Zbrachlin (1954–72)

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska (1867–71) woj. bydgoskie (1956–75)
Miasta (1867–71 → i ← 1956–75)	Nieszawa (do 1871) Osięciny (do 1870) Piotrków (do 1870) Raciążek (do 1870) Radziejów (do 1870 i od 1956) Służewo (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–71 → i 1973–75)	Bądkowo (do 1871) Boguszyce (do 1871) Bytoń (do 1871) Ciechocinek (do 1870) Czamanin (do 1871) Dobre (od 1973) Gradowo (1870–71) Lubanie (do 1871) Nowy Dwór (od 1973) Osięciny Piotrków (do 1871) Raciążek (od 1870) Ruszkowo (do 1871) Sędzin (do 1871) Służewo (do 1871) Straszewo (do 1871) Topólka (od 1973) Wierzbie (do 1871) Wierzbinek (od 1973) Wymysłowo (do 1870)
Gromady (1956–72)	Biskupice (← 1956–59) Boguszyce (← 1956–61) Bronisław (← 1956–59) Budzisław (← 1956–59) Bycz (← 1956–71) Byczyna (← 1956–61) Dobre (I) (← 1956–72) Kamieniec (← 1956–68) Kościelna Wieś (← 1956–71) Krzywosądz (← 1956–71) Lubsin (← 1956–61) Mąkoszyn (← 1956–68) Morzyczyn (← 1956–71) Nowy Dwór (← 1956–72) Osięciny (← 1956–72) Ośno Górne (← 1956–72) Paniewo (← 1956–59) Pilichowo (← 1956–59) Piotrków Kujawski (← 1956–72) Płowce (I) (← 1956–71) Pocierzyn (← 1956–61) Połajewo (← 1956–61) Powałkowice (← 1956–61) Przewóz (← 1956–72) Radziejów (1959–72) Sadlno (← 1956–61) Szewce (← 1956–58) Świątniki (← 1956–61) Tomisławice (← 1956–68) Topólka (← 1956–72) Wierzbinek (1961–72) Witowo Nowe (Nowe Witowo / Witowo) (← 1956–71) Zagajewice (← 1958–59) Zakrzewek (← 1956–61)