49°37′10″N 21°45′45″E/49,619444 21,762500Rogi (województwo podkarpackie)
| ||
| ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo | podkarpackie | |
| Powiat | krośnieński | |
| Gmina | Miejsce Piastowe | |
| Liczba ludności (2011) | 2460[1][2] | |
| Strefa numeracyjna | 13 | |
| Kod pocztowy | 38-430 | |
| Tablice rejestracyjne | RKR | |
| SIMC | 0356671 | |
Położenie na mapie gminy Miejsce Piastowe   Rogi | ||
Położenie na mapie Polski  Rogi | ||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  Rogi | ||
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego  Rogi | ||
| 49°37′10″N 21°45′45″E/49,619444 21,762500
| ||
Rogi – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Miejsce Piastowe[3][4]. Przez wieś przepływa rzeka Lubatówka.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.
Wieś graniczy z sołectwami: Miejsce Piastowe, Iwonicz, Równe, Lubatówka i Wrocanka.
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osada Rogi według wykopalisk archeologicznych istniała w okresie rzymskim (I - IV wiek) i w czasach wczesnego średniowiecza. Potwierdzeniem tego są wykopaliska zaliczane do kultury Kurhanów Podkarpackich. W 1340 r. Kazimierz Wielki z powrotem włączył tereny Rusi Halickiej do Polski, przesuwając południowo-wschodnią granicę Państwa z rzeki Jasiołki na rzekę Dniestr. Ten władca w 1345 roku przez Rogi, Miejsce Piastowe i Targowiska wyznaczył kupcom drogę.
Najstarszym dokumentem pisanym jest wydany w czasie Oktawy św. Trójcy, czyli 3 czerwca 1358 przez króla Kazimierza Wielkiego w Wiślicy dokument sprzedaży sołectwa we wsi Rogy,rządzącej się prawem magdeburskim, Piotrowi – wójtowi z Kołaczyc: "W tejże wiosce Rogy dajemy wyżej wzmiankowanemu Piotrowi sołtysowi nad wymienioną rzeczką Lubatową po obu jej stronach, zaczynając od "Meszcza" w górę 110 łanów frankońskich naprawie magdeburskim w pełne władanie"[5].
W 1425 r. zastawiona przez króla Władysława Jagiełłę część Rogów, posiadali szlacheccy bracia z Dębowca: Jan, Mikołaj Czarnoccy, którzy przy podziale 25 sierpnia 1425 r. sprzedali swojemu bratu Piotrowi Czarnockiemu kanonikowi krakowskiemu, piszącemu się w 1431 r. Marcinowi z Wrocimowic de Rogi, chorążemu krakowskiemu, wsie Rogi i Lubatówkę z sołectwami. W 1444 r. powstał spór między sanockimi a Czarnockimi, którzy nie chcieli naprawić przęseł w parkanie zamku sanockiego i ustanowiono w 1445 r., że będą one stawiane przez Rogi między Lubatówką a Miejscem, co zatwierdzono w 1448 r.
22 sierpnia 1462 r. podzielono wsie między Piotra, Jana, Mikołaja, Marcina i Stanisława Czarnockich. Właścicielami Rogów oprócz Czarnockich, kolejno byli; Kobylańscy, Bobowscy, Kurdwanowscy oraz Dembińscy. Za Jana Długosza wieś Rogi należała do Jana Kandziorki.
W 1471 r. dzierżawcą Rogów był Jan Kobylański. Z tego dokumentu wynika, że wieś miała zamek z wieżami dużą i małą oraz stawy, kościół i plebanię. W 1495 r. Hieronim z Kobylan, w 1505 r. wykupił wieś z rąk Czarnockich. W 1524 r. król Zygmunt Stary potwierdził fundację parafii Rogi, wspomnianą w aktach biskupich z 1536 r. W 1539 r. właścicielem Rogów był Jan Tarło. Od ok. 1550 r. w ramach ruchu egzekucyjnego powróciły Rogi do dóbr królewskich.W 1565 r. władał dobrami Mikołaj Tarło – chorąży przemyski, dworzanin i sekretarz królewski. Stanowiły one wiano Jadwigi Tarłówny (córki wspomnianego Mikołaja i Jadwigi ze Stadnickich), wydanej ok. r. 1592 za Jerzego Mniszcha, wojewodę sandomierskiego. Od końca XVI w. wieś dzierżawiła Tarłowa. Mniszchowie odsprzedali Wojciechowi Boboli w dożywocie wieś Rogi.
Kościół powstał tu w 1358 r ., wzmiankowany w 1462 r. i konsekrowany w 1464 r. po zniszczeniach najazdów wojsk tatarskich i węgierskich. Około 1598 r. przystąpiono do budowy nowej świątyni, Istniejący kościół pochodzi z 1600 roku. Poświęcił go 28 września 1603 r. biskup Maciej Pstrokoński . W 1639 r. stary, drewniany kościółek pw. św. Anny nad rzeką, z czasem zaczął pełnić funkcje kaplicy dworskiej. Wieś była często niszczona na skutek wrogich najazdów. 1474 r. – Węgrzy, 1624 r. – Tatarzy, 1655 r. – Szwedzi i Kozacy, a w 1657 r. Jerzy II Rakoczy. Z powodu zniszczeń dzierżawca wsi Wojciech Krzycki, stolnik ziemi czerskiej, dworzanin i sekretarz króla Jana Kazimierza, został w późniejszym czasie zwolniony od płacenia podatków (za okres od 1657 do 1665 r.). W 1665 r. posesorem tej wsi jest Wojciech Krzycki stolnik ziemi czerskiej, sekretarz królewski Jana Kazimierza. W 1707-1708 r. trwały we wsi spory pomiędzy Cieciszewskimi a Karczewskimi. Na mocy przywilejuAugusta III Sasa z 10 listopada 1760 roku wieś posiadał Ignacy Oraczewski – starosta rogowski, konfederat (zm. w 1779 roku), a żona jego Anna (zm. w 1768). Druga żona starostowa rogowska Krystyna Oraczewska odziedziczyła te dobra po roku 1779 i zarządzała nimi przez dwa lata.
W tym czasie w Rogach określanych mianem miasteczka, posiadającego starostwo, odbywały się targi i huczne jarmarki.
6 kwietnia 1769 r. na polach między Rogami a Miejscem oraz Iwoniczem, w północno-wschodniej części, rozegrała się bitwa pomiędzy konfederatami barskimi kroczącymi od Dukli a Rosjanami nacierającymi od Iwonicza. W czasie wycofywania wojsk swoich w kierunku Głowienki i Krosna, został ranny gen. Kazimierz Pułaski. Poległych żołnierzy pochowano w dwóch zbiorowych mogiłach na terenie Rogów i w Miejscu, obok dworu przy kapliczce konfederackiej. W ramach traktatu I rozbioru Polski królewszczyzna Rogi została zajęta przez wojska austriackie 12 czerwca 1772 r., a następnie "prawnie"" 11 września 1775 r. i 15 stycznia 1781 sprzedana Józefowi Bobowskiemu, a potem Dębowskim, którzy uruchomili tu warsztaty sukiennicze. W 1841 r. córka właściciela Rogów – Wanda z Bobowskich h. Gryf wyszła za mąż za dziedzica Nienadowej – hr. Eustachego Dembińskiego, h. Rawicz (1802-1878), i dała początek rogowskiej linii Dembińskich (umarła w 1866 r.). W połowie XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej w Rogach była Wanda Dembińska[6].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, (Tom IV. s 709) wymienia Rogi jako miasteczko należące do powiatu krośnieńskiego. W 1849 roku Rogi zostały obrabowane przez wojska rosyjskie cara Mikołaja, idącego tędy na Węgry.
W drugiej połowie XIX wieku następuje rozwój miejscowości związany z tworzeniem tu i w okolicy przemysłu naftowego. We wsi Rogi wywiercono pierwszy otwór w 1888 roku. W 1933 roku ułożono nowy rurociąg ropny na przestrzeni Równe-Krosno.
Stąd pochodził (i tu spoczywa na cmentarzu) oficer dywersyjny krośnieńskiego obwodu AK OP-15 - Franciszek Kochan organizujący różne akcje przeciw okupantowi. Po wkroczeniu we wrześniu 1944 r. AR, NKWD dokonało aresztowań członków AK, szczególnie zasłużonych dla wsi, m.in. byłego wójta F. Matusiewicza.
Wieś słynęła z licznych rzemieślników i jarmarków odbywających się na św. Annę (26 VII), św. Bartłomieja (24 VIII), św. Mikołaja (6 XII).
Zamek obronny w Rogach[edytuj | edytuj kod]
W Rogach istniał zamek obronny, po którym pozostały ślady w terenie, w kształcie majdanów i fos dawniej zalanych wodą.
Istnienie zamku wynika z dokumentu z 22 sierpnia 1462 r. dotyczącego podziału wsi pomiędzy braci Czarnockich a nawet określenie, że warownia ta miała dwie wieże: dużą i małą.
Po napadzie Tatarów 1672 r. i Szwedów w 1702 r., na początku XVIII w., na miejscu zrujnowanego zamku, wybudowano kamienny dwór, który stał się siedzibą, wójtostwa Rogi i starostwa rogowskiego. Mieszkał w nim Ignacy Oraczewski, starosta rogowski (zm. w 1779 roku} wraz z żoną Krystyną. Stanisław Oraczewski też był starostą rogowskim i mieszkał w dworku z żoną Anną, zm. w 1768 roku. Świadczy o tym epitafium w kościele pod wezwaniem Św. Piotra i Pawła {wzniesionym w latach 1771-1786} w Sędziszowie.
Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Turyści mogą skorzystać z trasy rowerowej, pooglądać wieś, podziwiając drewniane nadrzewne kapliczki. Można odwiedzić również Zagrodę Etnograficzną [7][8]
- We wsi znajduje się zabytkowy drewniany kościół pw. św. Bartłomieja, obok którego jest źródełko św. Anny.
- Można też dostrzec budowlę nowego kościoła pw. Miłosierdzia Bożego, konsekrowanego 9 października 2016 r., przez abp Adama Szala.
- Wieś rozbudowuje się i unowocześnia. Od 7 listopada 2006 r. można korzystać z bardzo dobrze wyposażonej hali sportowej oraz "orlika" sportowego.
- W Rogach zobaczyć można mogiłę Konfederacji Barskiej.
Ludzie związani z Rogami[edytuj | edytuj kod]
- Ignacy Oraczewski z Sędziszowa, starosta rogowski, konfederat (zm. w 1779 roku),
- Stanisław Wdowiarz (1911-1987 w Krakowie), ur. w Rogach, geolog złóż ropy, tektoniki i stratygrafii Karpat.
- Franciszek Kochan, oficer dywersyjny krośnieńskiego obwodu AK OP-15 -
- Piotr Feliks Bogaczyk (1864-1910), urodzony w Rogach franciszkanin
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Portal polskawliczbach.pl
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].
- ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Kodeks Dyplomatyczny Małopolski, tom III, s. 117
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 181.
- ↑ Strona beskidzkiewedrowanie.pl
- ↑ Strona rogi.prg.pl
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rogi 3(1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IX: Pożajście – Ruksze. Warszawa 1888.
- Strona Stowarzyszenia Miłośników Wsi Rogi
| |||||||||||
