Operacja berlińska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Udział żołnierzy polskich w szturmie na Berlin: drobne merytoryczne i linki |
|||
| Linia 64: | Linia 64: | ||
'''2 Brygada Artylerii Haubic''' [[27 kwietnia]] rozpoczęła walki prowadząc ogień z dzielnicy Siemensstadt. Od 27 do 29 kwietnia stanowiska ogniowe BAH umieszczono w Volksgarden i między innymi walczyła na przecięciu Guerigestrasse i Cauerstrasse. W dniu 1 maja, BAH została podporządkowana [[1 Warszawska Dywizja Piechoty|1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki]] w rejonie Tiergarten na południe od [[Sprewa|Sprewy]]. |
'''2 Brygada Artylerii Haubic''' [[27 kwietnia]] rozpoczęła walki prowadząc ogień z dzielnicy Siemensstadt. Od 27 do 29 kwietnia stanowiska ogniowe BAH umieszczono w Volksgarden i między innymi walczyła na przecięciu Guerigestrasse i Cauerstrasse. W dniu 1 maja, BAH została podporządkowana [[1 Warszawska Dywizja Piechoty|1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki]] w rejonie Tiergarten na południe od [[Sprewa|Sprewy]]. |
||
'''1 Samodzielna Brygada Moździerzy''' od [[24 kwietnia]] do [[3 maja]] [[1945]] roku walczyła pod [[Spandau]], [[Pichelsdorf]] i miastem [[Poczdam]]. Z jej składu 5 i 8 pułk niszczył umocnienia na przesmykach pomiędzy jeziorami Sackower oraz Lekwitz oraz przy zamku w [[Poczdam]]ie a także zdobywały berlińskie przedmieścia [[Glienicke/Nordbahn|Glienicke]] i [[Bernau]]. 11 pułk walczył w dzielnicach Seeburg, Staaken i Klosterfelde. |
'''1 Samodzielna Brygada Moździerzy''' od [[24 kwietnia]] do [[3 maja]] [[1945]] roku walczyła pod [[Spandau]], [[Pichelsdorf]] i miastem [[Poczdam]]. Z jej składu 5 i 8 pułk niszczył umocnienia na przesmykach pomiędzy jeziorami Sackower oraz Lekwitz oraz przy zamku w [[Poczdam]]ie a także zdobywały berlińskie przedmieścia [[Glienicke/Nordbahn|Glienicke]] i [[Bernau bei Berlin|Bernau]]. 11 pułk walczył w dzielnicach Seeburg, Staaken i Klosterfelde. |
||
W parku Volkspark Friedrichshain w Berlinie w rejonie Virchowstraße i Werneuchener Straße istnieje cmentarz polskich żołnierzy poległych w 1945 r. podczas operacji berlińskiej. W północnej części parku w 1972 r. wzniesiono [[Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty]] projektu polsko-niemieckiego kolektywu, w skład którego weszli – Zofia Wolska, [[Tadeusz Łodziana]], Arnd Wittig i Günther Merkel, na którym umieszczono napis "Za naszą i waszą wolność – Für eure und unsere Freiheit". |
W parku [[Volkspark Friedrichshain]] w Berlinie w rejonie Virchowstraße i Werneuchener Straße istnieje cmentarz polskich żołnierzy poległych w 1945 r. podczas operacji berlińskiej. W północnej części parku w 1972 r. wzniesiono [[Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty]] projektu polsko-niemieckiego kolektywu, w skład którego weszli – Zofia Wolska, [[Tadeusz Łodziana]], Arnd Wittig i Günther Merkel, na którym umieszczono napis "Za naszą i waszą wolność – Für eure und unsere Freiheit". |
||
== Kalendarium == |
== Kalendarium == |
||
Wersja z 18:21, 10 maj 2010
| II wojna światowa, front wschodni | |||
| Ilustracja {{{opis grafiki}}} | |||
| Czas |
{{{czas}}} | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Berlin i okolice | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa radziecka 1945 r. | ||
| Wynik |
zwycięstwo ZSRR | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |||
Bitwa o Berlin – bitwa stoczona w dniach 16 kwietnia – 2 maja 1945 roku pomiędzy ZSRR, a III Rzeszą, w Berlinie i okolicach. jedna z ostatnich bitew II wojny światowej w Europie.
Przebieg kampanii
Adolf Hitler ogłosił Berlin twierdzą już 1 lutego 1945 roku. Dowódcą garnizonu Berlin był Helmuth Weidling, a dzielnicy rządowej SS-Brigadeführer und Generalmajor der Waffen-SS Wilhelm Mohnke. Na kilka dni przed bitwą w mieście zupełnie nie wyczuwało się podekscytowania. Zupełnie inna sytuacja panowała kilka dni później. Ludność chroniła się w tunelach metra, piwnicach i schronach.
Niemcy zorganizowali trzy pierścienie obrony (zewnętrzny sięgał 20-40 km od centrum). Obszar podzielono na dziewięć sektorów obronnych: osiem na obwodzie i jeden centralny, w którym mieściły się m.in. Reichstag, Kancelaria Rzeszy i siedziba Gestapo. Mimo to, z wojskowego punktu widzenia, nie można było uznać, że Berlin dysponował silną obroną. W kotle o pow. 325 km² znalazła się jedna dywizja i to artylerii przeciwlotniczej, pułk "Grossdeutschland", po kilka batalionów policji i saperów oraz dwieście batalionów Volkssturmu, złożonego ze starców, młodzieży i inwalidów. Ogółem 300 tys. ludzi, 3000 dział, 60 czołgów i dział szturmowych[2]. W składzie niemieckich wojsk broniących Berlina było wielu obcokrajowców. Wynikało to z tego, że oddziały Wehrmachtu i Waffen SS, mające problemy z zaopatrzeniem i stanem osobowym wciągały do swych szeregów kolaborantów, jeńców wojennych lub cywilów z podbitych terytoriów. Berlina broniły również oddziały Hitlerjugend w których były dzieci i młodzież w wieku 11-18 lat.
Operacja berlińska rozpoczęła się 16 kwietnia 1945 nad Odrą Bitwą o wzgórza Seelow, a realizowana była przez 1 Front Ukraiński marszałka Iwana Koniewa, 2 Front Białoruski marszałka Konstantego Rokossowskiego i 1 Front Białoruski marszałka Gieorgija Żukowa. Fronty te liczyły razem 2,5 mln żołnierzy, dysponowały 6250 czołgami, 7500 samolotami i 41 tys. dział. Berlina broniła Grupa Armii Wisła, z Czech ściągano dodatkowo wojska generała Schörnera. 18/19 kwietnia niemiecka linia obrony nad Odrą została przerwana przez wojska Żukowa i Sowieci zaczęli okrążać Berlin. Pierścień okrążenia zamknięto 25 kwietnia w Poczdamie.
Podczas trwania bitwy sztab niemiecki o sukcesach Armii Czerwonej dowiadywał się z telefonów do określonych mieszkań w Berlinie. Niekiedy zdarzało się, że telefon odbierali już Sowieci[2]. Niemcy bronili zaciekle swojej stolicy. O determinacji obrońców Berlina świadczy fakt wykorzystywania do walki eksponatów muzealnych, np. czołgu Mark IV z okresu I wojny, o czym świadczą nieliczne fotografie[3]. Według świadków, jeden Mark został użyty w pobliżu Bramy Brandenburskiej, a drugi – pod Katedrą Berlińską, jako stanowisko ogniowe.
Hitler do końca swego życia żądał, aby składać mu meldunki z sytuacji na froncie. Wierzył, że dwie armie walczące w lasach spod Berlinem – 9 i 12 Armia Wehrmachtu, zorganizują odsiecz. Tak się nie stało, obie armie tocząc ciężkie boje z Sowietami wycofywali się na zachód, by 30 kwietnia, w dniu śmierci Hitlera, poddać się Amerykanom.
2 maja ok. godz. 6:55 (czasu moskiewskiego) na Bramie brandenburskiej załopotała radziecka i polska flaga. Tego też dnia w godzinach porannych skapitulował generał Helmuth Weidling. Opór stawiały już tylko niedobitki fanatyków z SS.
Udział żołnierzy polskich w szturmie na Berlin
W szturmie Armii Czerwonej wspomagały ją oddziały złożone z polskich żołnierzy:
- 1 Warszawska Dywizja Piechoty z 1 Armii Wojska Polskiego
- 2 Pomorska Brygada Artylerii Haubic
- 6 samodzielny warszawski zmotoryzowany batalion pontonowo – mostowy
- 1 Samodzielna Brygada Moździerzy z odwodu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego będąca od marca 1945 r. w składzie 47 Armii Radzieckiej 1 Frontu Białoruskiego, razem około 12 tys. żołnierzy.
W czasie szturmu Polacy, w składzie 1 Frontu Białoruskiego, znajdowali się ok. 60 km na północ od miasta (Berlina). Naczelny Dowódca WP, gen. Michał Rola-Żymierski, 29 kwietnia wieczorem poprosił Gieorgija Żukowa "w imieniu Partii i Rządu Polskiego o wyrażenie zgody na udział jednostki Wojska Polskiego w "szturmie Berlina". Żukow odpowiedział, że "w tej sprawie zwróci się do Naczelnego Dowódcy". Za zgodą Józefa Stalina wydał rozkaz przewiezienia 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w rejon bezpośrednich walk i przydzielenia poszczególnych pułków do radzieckich jednostek pancernych. Polscy żołnierze zameldowali się 30 kwietnia o 7.00 rano i od tej chwili brali udział w walkach w ostatnim, najsilniej umocnionym rejonie, m.in. w zachodniej części Tiergarten, przebijając się w stronę Reichstagu, w rejonie Politechniki i przy bramie Brandenburskiej. Zdobyli 56 kwartałów miasta, 7 kompleksów fabrycznych, 4 stacje metra i większą część budynków Politechniki. Wzięli do niewoli 2550 jeńców.
W dniu 2 maja 1945 r. ok. godz. 6 rano, podczas rajdu przez park Tiergarten dokonanego przez 2 batalion, część 1 batalionu 3 pułku piechoty i batalion czołgów 66 Brygady Pancernej, żołnierze 7 baterii 3 dywizjonu 1 pułku artylerii lekkiej z 1 dywizji kościuszkowskiej, zatknęli na środku trzeciej kondygnacji Siegessäule (pruskiej kolumnie zwycięstwa) w parku Tiergarten biało-czerwony sztandar. Drugą flagę na balustradzie drugiej kondygnacji, na polecenie por. Piotra Potapskiego, powiesili żołnierze z 8 baterii 3 dywizjonu. Trzecią flagę powiesiło pięciu polskich żołnierzy z 1 Dywizji Piechoty (byli to ppor. Mikołaj Troicki, plut. Kazimierz Otap, kpr. Antoni Jabłoński oraz kanonierzy Aleksander Karpowicz i Eugeniusz Mierzejewski). Po kapitulacji, na Kolumnie Zwycięstwa i na Bramie Brandenburskiej zawisły biało-czerwone flagi. Tuż obok czerwone sztandary wieszali żołnierze radzieccy. Hitlerowskie Niemcy były pokonane.
1 Warszawska Dywizja Piechoty walki na terenie Berlina rozpoczęła na północno-zachodniej części dzielnicy Charlottenburg. 3 pułk piechoty (3 pp) rozpoczął natarcie z Franklinstrasse i po całym dniu walk dotarł w rejon Englischestrasse, a następnie w nocy po ciężkich walkach zdobył stację kolejową Tiergarten, gdzie wziął 450 jeńców. Następnie przeprowadził atak przez park Tiergarten i w dniu 2 maja około godz. 6.55 dotarł w rejon Bramy Brandenburskiej gdzie zetknął się z oddziałami radzieckiej 8 Armii gwardii.
2 pułk piechoty (2 pp) rozpoczął natarcie 30 kwietnia z Sophienstrasse, przekroczył Franklinstrasse i dotarł do północnych zabudowań Berlinerstrasse. W nocy 2 pp zdobył silnie bronione gmachy politechniki. Rano przeprowadzono atak na płd-wsch przez stadion sportowy i w okolicach Fasanenstrasse, stacji kolejowej Zoologische Garten i Hardenbergerstrasse nawiązano styczność z radziecką 1 Armią Pancerną Gwardii. Z innymi jednostkami radzieckimi nawiązano na lewym skrzydle styczność w rejonie mostu kolejowego na kanale Landwehry w rejonie Ufergartenstrasse.
1 pułk piechoty (1 pp) nacierał od 1 maja wzdłuż ulic Bismarckstrasse, Schillerstrasse, Goethestrasse w kierunku stadionu i zoo, opanowując także budynki przy Pestalozzistrasse i zdobywając barykady przy zachodniej stronie Kaiser-Friedrichstrasse. Następnie przekroczył Wilhelmsdorferstrasse i dotarł do Karl Augustplatz gdzie nawiązał styczność z 1 pp. Następnie walczył w rejonie Krummestrasse przy Karl Augustplatz, przekroczył Leibnizstrasse i opanował stację kolejki przy Bismarckstrasse. 2 maja o świcie pułk przekroczył Grolmanstrasse i dotarł do Hardenbergstrasse.
2 Brygada Artylerii Haubic 27 kwietnia rozpoczęła walki prowadząc ogień z dzielnicy Siemensstadt. Od 27 do 29 kwietnia stanowiska ogniowe BAH umieszczono w Volksgarden i między innymi walczyła na przecięciu Guerigestrasse i Cauerstrasse. W dniu 1 maja, BAH została podporządkowana 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w rejonie Tiergarten na południe od Sprewy.
1 Samodzielna Brygada Moździerzy od 24 kwietnia do 3 maja 1945 roku walczyła pod Spandau, Pichelsdorf i miastem Poczdam. Z jej składu 5 i 8 pułk niszczył umocnienia na przesmykach pomiędzy jeziorami Sackower oraz Lekwitz oraz przy zamku w Poczdamie a także zdobywały berlińskie przedmieścia Glienicke i Bernau. 11 pułk walczył w dzielnicach Seeburg, Staaken i Klosterfelde.
W parku Volkspark Friedrichshain w Berlinie w rejonie Virchowstraße i Werneuchener Straße istnieje cmentarz polskich żołnierzy poległych w 1945 r. podczas operacji berlińskiej. W północnej części parku w 1972 r. wzniesiono Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty projektu polsko-niemieckiego kolektywu, w skład którego weszli – Zofia Wolska, Tadeusz Łodziana, Arnd Wittig i Günther Merkel, na którym umieszczono napis "Za naszą i waszą wolność – Für eure und unsere Freiheit".
Kalendarium
- 16 kwietnia – początek ofensywy na Berlin
- 18 kwietnia – Armia Czerwona (w tym Ludowe Wojsko Polskie) przełamują linie Odry i Nysy
- 24 kwietnia – pierwsze oddziały radzieckie docierają do rogatek stolicy Rzeszy
- 25 kwietnia – zamknięto pierścień okrążenia miasta
- 26 kwietnia – początek szturmu Berlina
- 30 kwietnia – walki w centrum, tzw. Bitwa o Reichstag
- 2 maja – ostatnie walki i kapitulacja Berlina
Zobacz też
- ↑ Sławomir Gowin, Berlin 1945, Wydawnictwo Edipresse, Warszawa 2005, ISBN 83-60160-11-2
- ↑ a b Anthony Beevor: Berlin 1945 Upadek
- ↑ Captured vehicles thread
Bibliografia
- Anthony Beevor: Berlin 1945 Upadek. Kraków: Znak, 2009. ISBN 978-83-240-1184-1.
- Oblicza Wojny, 24 – Bitwa o Berlin. Warszawa: Marshall Cavendish Polska, 1999. ISBN ISSN 1505-7321.
- Joachim Fest: Hitler i upadek Trzeciej Rzeszy. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN ISBN 83-7311-882-9.
- Maciej Rosalak, Zbigniew Wawer, Michał Fackiewicz, Robert Przybylski i inni. dodatek Batelie największej z wojen. „Rzeczpospolita”. Na Berlin! (nr 41), 19 grudnia 2009.