Sinti: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
link |
Emptywords (dyskusja | edycje) m lit. |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
* [[Jerzy Ficowski]], ''Cyganie na polskich drogach'', Kraków, Wrocław, Wydaw. Literackie, [[1986]]; |
* [[Jerzy Ficowski]], ''Cyganie na polskich drogach'', Kraków, Wrocław, Wydaw. Literackie, [[1986]]; |
||
* Angus M. Fraser, ''Dzieje Cyganów'', Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, [[2001]]; |
* Angus M. Fraser, ''Dzieje Cyganów'', Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, [[2001]]; |
||
* Vania de Gila - Jan Kochanowski, ''Mówimy po romsku. Historia, kultura i język narodu romskiego'', Szczecinek, |
* Vania de Gila - Jan Kochanowski, ''Mówimy po romsku. Historia, kultura i język narodu romskiego'', Szczecinek, Związek Romów Polskich, [[2005]]. |
||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
Wersja z 19:39, 29 gru 2014
Sinti lub Sinte (l.poj. r.m. Sinto, r.ż. Sintisa) – tradycyjnie wędrowna grupa etniczna, pochodząca z Półwyspu Indyjskiego, pokrewna Romom i wraz z nimi określana zbiorczym mianem Cyganów (niem. Zigeuner, wł. Zingari, w języku sintich – Romané Chavé / Romane Tschawe / Romane Čhave, dosłownie: „Synowie Ramy” lub „Romscy synowie / chłopcy”).
Brak jest jednoznacznych danych, mogących wyjaśnić genezę nazwy własnej Sinti. Być może ma ona związek z imieniem legendarnego przywódcy Sindolo, znanego ze średniowiecznych zapisków, odnoszących się do przybyłych w XV wieku do Europy Cyganów. Jej pokrewieństwo toponimowi Sindh (prowincja w dzisiejszym Pakistanie) jest również prawdopodobne, gdyż region ten leży w obszarze, na którym zachodził najwcześniejszy etap etnogenezy Romów. Dane językoznawcze zdają się jednakże wskazywać obcy charakter tego etnonimu, który w deklinacji zachowuje się jak inne słowa zapożyczone.
Większość Sintich posługuje się dialektem północno-zachodniej gałęzi języka romskiego, zwanym przez nich samych sintikanes, w którym można zaobserwować duży wpływ leksykalny i gramatyczny niemczyzny. Rozumienie zasad romanipen pozostało wśród nich najczęściej bardzo ortodoksyjne, co zdaje się być efektem długiej historii prześladowań. Wędrowny tryb życia, tradycyjnie wiązany z większością grup etnicznych określanych jako Cyganie (najprawdopodobniej będący również wynikiem represyjnej polityki państw europejskich), w przypadku Sintich zaczął zanikać w XIX wieku. Jednakże niektóre rodziny kontynuują tę tradycję do dziś, zarabiając na życie prowadzeniem wędrownego cyrku lub uprawianiem innych form rozrywki ulicznej (żonglerki, sztuki iluzji, akrobacji na linie, koniu itd.; patrz: Tradycyjne profesje Romów).
Według części opracowań naukowych, etnogeneza Sintich przebiegała odmiennie od etnogenezy Romów, jednakże dane językoznawcze zdają się nie potwierdzać tego twierdzenia. Europejski etap tego procesu związany był z obszarem historycznych Niemiec, Niderlandów, północnych regionów Francji i Włoch. W Niemczech i Austrii Sinti pojawili się w XV wieku, zaś z czasem uwidocznił się wśród nich podział na dwie grupy: Eftavagarja (dosłownie: „siedem wozów”) i Estraxarja (dosłownie: „z Austrii”). Eftavagarja wywędrowali do Francji, gdzie w wyniku kontaktu z innymi częściami etnosu romskiego doszło do utworzenia grupy Manuszy. Niektóre opracowania naukowe, opierając się na podobieństwie używanych przez nich dialektów romani, traktują Sintich i Manuszy jako jedną grupę etniczną, będącą częścią narodu romskiego. Estraxarja natomiast przemieścili się do Włoch i Chorwacji, na tereny historycznego Królestwa Węgier oraz do Czech.
W Polsce istnieje niewielka społeczność Sintich, których przodkowie zamieszkiwali w XIX wieku ziemie zaboru pruskiego lub zostali po 1945 roku włączeni w granice Polski wraz innymi mieszkańcami tzw. Ziem Odzyskanych. Wśród wierzących dominującym wyznaniem jest katolicyzm, jednak przodkowie polskich Sinti byli również wyznawcami luteranizmu, zapewne w wyniku oddziaływania kultury niemieckiej.
Znani przedstawiciele:
- Karol Parno Gierliński (ur. 1938) – artysta-plastyk (rzeźbiarz), pisarz i poeta (piszący w języku romskim oraz polskim), członek zarządu Związku Romów Polskich w Szczecinku;
- Bireli Lagrene (ur. 1966) – muzyk jazzowy;
- Django Reinhardt (1910-1953) – muzyk jazzowy;
- Franz Schnuckenack Reinhardt (1921-2006) – muzyk jazzowy;
- Titi Winterstein (współcześnie) – muzyk jazzowy;
- Josef Erich (Joe) Zawinul (1932-2007) – muzyk jazzowy.
Zobacz też
Bibliografia
- Jerzy Ficowski, Cyganie polscy, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1953;
- Jerzy Ficowski, Cyganie na polskich drogach, Kraków, Wrocław, Wydaw. Literackie, 1986;
- Angus M. Fraser, Dzieje Cyganów, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2001;
- Vania de Gila - Jan Kochanowski, Mówimy po romsku. Historia, kultura i język narodu romskiego, Szczecinek, Związek Romów Polskich, 2005.