Jakub Ludwik Sobieski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
→Książę oławski: drobne redakcyjne |
|||
| Linia 48: | Linia 48: | ||
Po ślubie królewicz podjął kolejną nieudaną próbę zdobycia tronu w Mołdawii. Po klęsce wyprawy powrócił do Rzeczpospolitej gdzie starał się stworzyć własne stronnictwo polityczne oparte na sojuszu z Habsburgami. Utrzymywał w tym czasie ożywione kontakty z dworem wiedeńskim i występował w roli nieoficjalnego cesarskiego ambasadora. Jego zachowanie poróżniło go w latach [[1693]]-[[1695]] z ojcem. |
Po ślubie królewicz podjął kolejną nieudaną próbę zdobycia tronu w Mołdawii. Po klęsce wyprawy powrócił do Rzeczpospolitej gdzie starał się stworzyć własne stronnictwo polityczne oparte na sojuszu z Habsburgami. Utrzymywał w tym czasie ożywione kontakty z dworem wiedeńskim i występował w roli nieoficjalnego cesarskiego ambasadora. Jego zachowanie poróżniło go w latach [[1693]]-[[1695]] z ojcem. |
||
Po śmierci Jana III Sobieskiego w [[1696]] roku odziedziczył po nim [[Złoczów]] |
Po śmierci Jana III Sobieskiego w [[1696]] roku odziedziczył po nim [[Złoczów]], [[Żółkiew]] i [[Olesko]] w [[Województwo ruskie|Województwie ruskim]]. Wdał się wtedy w gorszący opinię publiczną proces spadkowy o majątek z matką. W [[1697]] roku wystawił swoją kandydaturę do tronu polskiego. Podczas [[wolna elekcja|elekcji]] miał za sobą początkowo poparcie dworów ościennych: szwedzkiego i wiedeńskiego, a w kraju stronników w szlachcie wielkopolskiej i małopolskiej oraz jednego hierarchy duchownego w osobie [[Biskupi kujawscy|biskupa kujawskiego]], [[Stanisław Dąmbski|Stanisława Dąmbskiego]]. |
||
Po przegranej w głosowaniu i podwójnej elekcji zdecydował się wspierać obóz [[Biskupi gnieźnieńscy|prymasa]] [[Michał Stefan Radziejowski|Michała Radziejowskiego]] i elekta [[Franciszek Ludwik Burbon-Conti|Franciszka Ludwika Burbon-Conti]]. Po koronacji [[August II Mocny|Augusta II]] rozpoczął pertraktacje pojednawcze z nowym królem polskim. Podczas rozmów został posadzony o próbę zorganizowania [[rokosz]]u. Utracił przez to [[Ekonomia (dobra królewskie)|ekonomię]] [[Szawle|szawelską]] i [[Puck|starostwo puckie]]. Obrażony nie złożył hołdu monarsze i wyjechał na [[Śląsk]] do [[Oława|Oławy]]. |
Po przegranej w głosowaniu i podwójnej elekcji zdecydował się wspierać obóz [[Biskupi gnieźnieńscy|prymasa]] [[Michał Stefan Radziejowski|Michała Radziejowskiego]] i elekta [[Franciszek Ludwik Burbon-Conti|Franciszka Ludwika Burbon-Conti]]. Po koronacji [[August II Mocny|Augusta II]] rozpoczął pertraktacje pojednawcze z nowym królem polskim. Podczas rozmów został posadzony o próbę zorganizowania [[rokosz]]u. Utracił przez to [[Ekonomia (dobra królewskie)|ekonomię]] [[Szawle|szawelską]] i [[Puck|starostwo puckie]]. Obrażony nie złożył hołdu monarsze i wyjechał na [[Śląsk]] do [[Oława|Oławy]]. |
||
Wersja z 11:41, 21 sty 2011
| |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Dzieci |
Jan Sobieski |
| Odznaczenia | |
 
| |
Jakub Ludwik Sobieski, właściwie Ludwik Henryk Jakub Sobieski, zwany Fanfanikiem (ur. 2 listopada 1667 w Paryżu, zm. 19 grudnia 1737 w Żółkwi) - królewicz polski, książę oławski w latach 1691-1737, starosta pucki, pretendent do tronu polskiego
Życiorys
Młodość
Najstarszy syn Jana Sobieskiego i Marii Kazimiery d'Arquien.
Urodził się w Paryżu w czasie gdy jego matka przebywała we Francji na dworze Burbonów, gdzie starała się w imieniu męża o poparcie dla tworzonego wówczas w Rzeczpospolitej stronnictwa profrancuskiego.
Na cześć rodziców chrzestnych, króla Francji Ludwika XIV i królowej angielskiej Henryki Marii otrzymał imiona Ludwik i Henryk. Trzecie imię odziedziczył po dziadku Jakubie Sobieskim. Po powrocie w 1668 roku Marii Kazimiery do Polski ojciec zmienił imię syna i nazywał go Jakubem Ludwikiem.
W młodości pozostawał wyłącznie pod opieką matki, gdyż ojciec zajęty kampaniami wojennymi na Ukrainie nie interesował się zbytnio wychowaniem swoich dzieci.
Królewicz polski
Po wyborze w 1674 roku Jana Sobieskiego na króla polskiego młody królewicz został wciągnięty w plany dynastyczne swoich rodziców. Matka bezskutecznie starała się wyswatać go z córką cesarza Leopolda I i zdobyć dla niego tron w którymś z państw Rzeszy lub lenn cesarskich. Mimo zabiegów rodzicielki na dworze wiedeńskim Jakub Ludwik nie otrzymał w 1675 roku praw do księstwa brzesko-legnickiego po wymarciu Piastów.
Jan III Sobieski w tym czasie przygotowywał próbę zapewnienia swojemu pierworodnemu synowi władzy w Prusach Książęcych. Zawarł w tym celu układ z Francją w Jaworowie wymierzony przeciwko Habsburgom i Hohenzollernom. Niepowodzenie tego planu skłoniło króla do lansowania osoby królewicza poprzez jego udział w kampaniach wojennych przeciwko imperium osmańskiemu. Chciał w ten sposób przyzwyczajać opinię do zwiększonej roli królewicza i promować go jako drugą osobę w państwie po sobie.
W 1683 roku Jakub Ludwik Sobieski towarzyszył ojcu w odsieczy wiedeńskiej i w bitwie pod Parkanami. W późniejszych latach reprezentował ojca na radach senatu i przyjmował w jego imieniu zagranicznych posłów.
W 1684 podjęta została próba osadzenia Jakuba Sobieskiego na tronie jednego z lenn Turcji. Pierwotnie celem był Siedmiogród, później od 1686 roku starano się zapewnić mu władzę w Mołdawii. W 1687 roku królewicz w imieniu ojca poprowadził w tym celu wyprawę wojenną na Kamieniec Podolski.
W 1687 roku Jakub Ludwik Sobieski starał się o rękę najbogatszej kobiety w Rzeczpospolitej, Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny. Doszło do oficjalnych zaręczyn pary jednak na skutek intryg i zabiegów politycznych dworu cesarskiego zostały one zerwane. Oburzony sytuacją król polski doprowadził do tego, że w sprawę został wciągnięty Sejm. Parlament jednak uznał, że małżeństwo Jakuba Sobieskiego nie należy do kwestii racji stanu. Królewicz nie był bowiem w chwili narodzin synem monarchy, ale hetmana polnego koronnego, a więc zawarcie małżeństwa jest w jego przypadku prywatną sprawą.
Książę oławski
W 1691 roku dzięki pomocy dworu wiedeńskiego Jakub Ludwik Sobieski ożenił się ostatecznie z księżniczką neuburską Jadwigą Elżbietą Amalią, córką palatyna Renu, Filipa Wilhelma. W wianie żona wniosła mężowi tytuł książęcy i księstwo oławskie.
Po ślubie królewicz podjął kolejną nieudaną próbę zdobycia tronu w Mołdawii. Po klęsce wyprawy powrócił do Rzeczpospolitej gdzie starał się stworzyć własne stronnictwo polityczne oparte na sojuszu z Habsburgami. Utrzymywał w tym czasie ożywione kontakty z dworem wiedeńskim i występował w roli nieoficjalnego cesarskiego ambasadora. Jego zachowanie poróżniło go w latach 1693-1695 z ojcem.
Po śmierci Jana III Sobieskiego w 1696 roku odziedziczył po nim Złoczów, Żółkiew i Olesko w Województwie ruskim. Wdał się wtedy w gorszący opinię publiczną proces spadkowy o majątek z matką. W 1697 roku wystawił swoją kandydaturę do tronu polskiego. Podczas elekcji miał za sobą początkowo poparcie dworów ościennych: szwedzkiego i wiedeńskiego, a w kraju stronników w szlachcie wielkopolskiej i małopolskiej oraz jednego hierarchy duchownego w osobie biskupa kujawskiego, Stanisława Dąmbskiego.
Po przegranej w głosowaniu i podwójnej elekcji zdecydował się wspierać obóz prymasa Michała Radziejowskiego i elekta Franciszka Ludwika Burbon-Conti. Po koronacji Augusta II rozpoczął pertraktacje pojednawcze z nowym królem polskim. Podczas rozmów został posadzony o próbę zorganizowania rokoszu. Utracił przez to ekonomię szawelską i starostwo puckie. Obrażony nie złożył hołdu monarsze i wyjechał na Śląsk do Oławy.
Podczas wojny północnej zgłosił swoje pretensje do tronu polskiego. W 1703 roku przystąpił do konfederacji wielkopolskiej. W 1704 roku opowiedział się za detronizacją Augusta II Mocnego. Został oficjalnie uznany przez królów Prus i Szwecji za kandydata do korony polskiej. Przyjazd do Rzeczpospolitej pokrzyżowały mu jednak wojska saskie. Książę oławski został pojmany pod Wrocławiem i uwięziony w Saksonii. W latach 1704-1706 przebywał jako wiezień stanu w zamkach Plleissenburg i Königstein. W tym czasie konfederaci zdecydowali się na elekcji powierzyć tron pro tempore Stanisławowi Leszczyńskiemu.
Jakub Ludwik Sobieski został zwolniony z niewoli na mocy traktatu z Altranstädt. Podpisał wówczas deklarację rezygnacji z dalszego ubiegania się o koronę polską. W latach następnych pojawiały się przed nim jeszcze kilkakrotnie nadzieje na zdobycie tronu, powstawały bowiem wysuwające jego kandydaturę konfederacje szlacheckie. Były one jednak blokowane w zalążku przez władców mocarstw europejskich.
W 1717 roku na Sejmie Niemym Jakub Ludwik Sobieski uzyskał dla siebie korzystny wyrok, który pozwolił mu na powrót do Rzeczpospolitej i odzyskanie utraconych dóbr. Przyjechał wówczas do Korony ze Śląska, pogodził się z Augustem II i zamieszkał w rodowym zamku w Żółkwi. Za zgodę na ślub córki Marii Klementyny Sobieskiej z Jakubem Franciszkiem Stuartem popadł jednak w latach 1719-1722 w niełaskę cesarza i utracił księstwo oławskie. Dobra śląskie po kilku latach jednak odzyskał. Przebywał w nich później z przerwami w latach 1722-1734. Ostatnie lata życia spędził na załatwianiu spraw majątkowych, na podróżach między swoimi rezydencjami na Ukrainie i Śląsku oraz poświęcając się działalności fundatorskiej.
Zmarł w Żółkwi na skutek wylewu. Spadkobierczynią jego majątku, w którego skład wchodziło 11 miast i 140 wsi została jedyna żyjąca córka, Maria Karolina de Bouillon.
Jakub Ludwik Sobieski pochowany został w kościele farnym w Żółkwi.
Życie prywatne
25 marca 1691 roku Jakub Ludwik Sobieski poślubił księżniczkę neuburską, Jadwigę Elżbietę Amalię. Ze związku tego urodziło się dwóch synów i pięć córek zwanych pieszczotliwie królewnisiami.
Z dzieci Jakuba Ludwika Sobieskiego do historii przeszła Maria Klementyna, która była żoną pretendenta do tronu Anglii, Jakuba Franciszka Stuarta.
Ordery
Bibliografia
- Edward Rudzki: Polskie królowe. Żony królów elekcyjnych. Warszawa: Novum, 1990.
- Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego. Kraków: Zielona Sowa, 2004. ISBN 83-7389-189-7.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Jakub Augustyn Maciejewski: Niedoszły następca czyli o najstarszym synu Jana Sobieskiego. www.wielkisobieski.pl, 1 sierpnia 2008. [dostęp 21 lipca 2009]. (pol.).