Jakub Ludwik Sobieski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Jakub Ludwik Sobieski
Ilustracja
Herb
Janina
Książę oławski
Dynastia Sobiescy herbu Janina
Rodzina Sobiescy
Data i miejsce urodzenia 2 listopada 1667
Paryż
Data i miejsce śmierci 19 grudnia 1737
Żółkiew
Ojciec Jan Sobieski
Matka Maria Kazimiera d’Arquien
Żona

Jadwiga Sobieska

Dzieci

Jan Sobieski
Jan Sobieski
Maria Leopoldyna Sobieska
Maria Kazimiera Sobieska
Maria Karolina Sobieska
Maria Klementyna Sobieska
Maria Magdalena Sobieska

Odznaczenia
Order Ducha Świętego (Francja) Order Złotego Runa (Hiszpania)
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Źródła Teksty w Wikiźródłach
Jan Tricius, Jakub Ludwik Sobieski z ojcem
Jan III Sobieski przekazujący Jakubowi prawo do korony (1697)
Portret Jakuba Ludwika Sobieskiego

Jakub Ludwik Sobieski, właściwie Ludwik Henryk Jakub Sobieski, zwany Fanfanikiem (ur. 2 listopada 1667 w Paryżu, zm. 19 grudnia 1737 w Żółkwi) – królewicz polski, książę oławski w latach 1691-1737, starosta pucki, pretendent do tronów: polskiego, pruskiego, mołdawskiego i węgierskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Młodość[edytuj | edytuj kod]

Najstarszy syn Jana Sobieskiego i Marii Kazimiery d’Arquien.

Urodził się w Paryżu w czasie gdy jego matka przebywała we Francji na dworze Burbonów, gdzie starała się w imieniu męża o poparcie dla tworzonego wówczas w Rzeczypospolitej stronnictwa profrancuskiego.

Na cześć rodziców chrzestnych, króla Francji Ludwika XIV i królowej angielskiej Henryki Marii otrzymał imiona Ludwik i Henryk. Trzecie imię odziedziczył po dziadku Jakubie Sobieskim. Po powrocie w 1668 roku Marii Kazimiery do Polski ojciec zmienił imię syna i nazywał go Jakubem Ludwikiem.

W młodości pozostawał wyłącznie pod opieką matki, gdyż ojciec zajęty był kampaniami wojennymi na Ukrainie.

Królewicz polski[edytuj | edytuj kod]

Po wyborze w 1674 roku Jana Sobieskiego na króla polskiego młody królewicz został wciągnięty w plany dynastyczne swoich rodziców. Matka bezskutecznie starała się wyswatać go z córką cesarza Leopolda I i zdobyć dla niego tron w którymś z państw Cesarstwa lub lenn cesarskich. Mimo zabiegów rodzicielki na dworze wiedeńskim Jakub Ludwik nie otrzymał w 1675 roku praw do księstwa brzesko-legnickiego po wymarciu Piastów.

Jan III Sobieski w tym czasie przygotowywał próbę zapewnienia swojemu pierworodnemu synowi władzy w Prusach Książęcych. Zawarł w tym celu układ z Francją w Jaworowie wymierzony przeciwko Habsburgom i Hohenzollernom. Niepowodzenie tego planu skłoniło króla do lansowania osoby królewicza poprzez jego udział w kampaniach wojennych przeciwko imperium osmańskiemu. Chciał w ten sposób przyzwyczajać opinię do zwiększonej roli królewicza i promować go jako drugą osobę w państwie po sobie.

W 1683 roku Jakub Ludwik Sobieski towarzyszył ojcu w odsieczy wiedeńskiej i w bitwie pod Parkanami. W późniejszych latach reprezentował ojca na radach senatu i przyjmował w jego imieniu zagranicznych posłów.

W sierpniu–listopadzie 1684 uczestniczył w mołdawskiej wyprawie ojca (wtedy zdobyli m.in. Jazłowiec). W 1684 podjęta została próba osadzenia Jakuba Sobieskiego na tronie jednego z lenn Turcji. Pierwotnie celem był Siedmiogród, później od 1686 roku starano się zapewnić mu władzę w Mołdawii. W 1687 roku królewicz w imieniu ojca poprowadził w tym celu wyprawę wojenną na Kamieniec Podolski.

W 1687 roku Jakub Ludwik Sobieski starał się o rękę najbogatszej kobiety w Rzeczypospolitej, Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny. Doszło do oficjalnych zaręczyn pary, jednak na skutek intryg i zabiegów politycznych dworu cesarskiego zostały one zerwane. Oburzony sytuacją król polski doprowadził do tego, że w sprawę został wciągnięty Sejm. Parlament jednak uznał, że małżeństwo Jakuba Sobieskiego nie należy do kwestii racji stanu. Królewicz nie był bowiem w chwili narodzin synem monarchy, ale hetmana polnego koronnego, a więc zawarcie małżeństwa jest w jego przypadku prywatną sprawą.

Książę oławski[edytuj | edytuj kod]

W 1691 roku dzięki pomocy dworu wiedeńskiego Jakub Ludwik Sobieski ożenił się ostatecznie z księżniczką neuburską Jadwigą Elżbietą Amalią, córką palatyna Renu, Filipa Wilhelma. W posagu żona wniosła mężowi tytuł książęcy i księstwo oławskie.

Po ślubie królewicz podjął kolejną nieudaną próbę zdobycia tronu w Mołdawii. Po klęsce wyprawy powrócił do Rzeczypospolitej, gdzie starał się stworzyć własne stronnictwo polityczne oparte na sojuszu z Habsburgami. Utrzymywał w tym czasie ożywione kontakty z dworem wiedeńskim i występował w roli nieoficjalnego cesarskiego ambasadora. Jego zachowanie poróżniło go w latach 1693-1695 z ojcem.

Po śmierci Jana III Sobieskiego w 1696 roku odziedziczył po nim Złoczów, Żółkiew i Olesko w województwie ruskim. Wdał się wtedy w gorszący opinię publiczną proces spadkowy o majątek z matką. W 1697 roku wystawił swoją kandydaturę do tronu polskiego. Podczas elekcji miał za sobą początkowo poparcie dworów ościennych: szwedzkiego i wiedeńskiego, a w kraju stronników w szlachcie wielkopolskiej i małopolskiej oraz jednego hierarchy duchownego w osobie biskupa kujawskiego, Stanisława Dąmbskiego.

Po przegranej w głosowaniu i podwójnej elekcji zdecydował się wspierać obóz prymasa Michała Radziejowskiego i elekta Franciszka Ludwika Burbon-Conti. Po koronacji Augusta II rozpoczął pertraktacje pojednawcze z nowym królem polskim. Podczas rozmów został posądzony o próbę zorganizowania rokoszu. Utracił przez to ekonomię szawelską i starostwo puckie. Obrażony nie złożył hołdu monarsze i wyjechał na Śląsk do Oławy.

Podczas wojny północnej zgłosił swoje pretensje do tronu polskiego. W 1703 roku przystąpił do konfederacji wielkopolskiej. W 1704 roku opowiedział się za detronizacją Augusta II Mocnego. Został oficjalnie uznany przez królów Prus i Szwecji za kandydata do korony polskiej. Przyjazd do Rzeczypospolitej pokrzyżowały mu jednak wojska saskie. Książę oławski został pojmany pod Wrocławiem i uwięziony w Saksonii. W latach 1704-1706 przebywał jako więzień stanu w zamkach Plleissenburg i Königstein. W tym czasie konfederaci zdecydowali się na elekcji powierzyć tron pro tempore Stanisławowi Leszczyńskiemu.

Jakub Ludwik Sobieski został zwolniony z niewoli na mocy traktatu z Altranstädt. Podpisał wówczas deklarację rezygnacji z dalszego ubiegania się o koronę polską. W latach następnych pojawiały się przed nim jeszcze kilkakrotnie nadzieje na zdobycie tronu. Organizowały się bowiem wysuwające jego kandydaturę konfederacje szlacheckie. Były one jednak blokowane lub rozwiązywane w zalążku przez działania polityczne mocarstw europejskich.

W 1717 roku podczas obrad Sejmu Niemego Jakub Ludwik Sobieski uzyskał korzystny wyrok, który umożliwił mu powrót do Rzeczypospolitej Obojga Narodów i odzyskanie utraconych dóbr rodowych skonfiskowanych przez króla. Przyjechał do Korony ze Śląska, pogodził się z Augustem II i zamieszkał w rodowym zamku w Żółkwi. W 1719 roku popadł w niełaskę cesarza Karola VI Habsburga. Za zgodę na ślub córki Marii Klementyny Sobieskiej z Jakubem Franciszkiem Stuartem utracił księstwo oławskie. Dobra śląskie odzyskał jednak w 1722 roku. Przebywał w nich później z przerwami w latach 1722-1734. Ostatnie lata życia spędził na załatwianiu spraw majątkowych, na podróżach między swoimi rezydencjami na Ukrainie i Śląsku oraz poświęcając się działalności fundatorskiej.

Zmarł w Żółkwi na skutek wylewu. Spadkobierczynią jego majątku, w którego skład wchodziło 11 miast i 140 wsi, została jedyna pozostająca przy życiu w chwili jego śmierci córka, Maria Karolina de Bouillon.

Jakub Ludwik Sobieski pochowany został w dawnej kolegiacie św. Wawrzyńca w Żółkwi - kościele farnym w mieście.

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

25 marca 1691 roku Jakub Ludwik Sobieski poślubił księżniczkę neuburską, Jadwigę Elżbietę Amalię z którą miał sześcioro dzieci:

O jego córkach mówiono "królewnisie".

Ordery[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jarosław Poraziński: Sobieski Jakub Ludwik. [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXXIX. Warszawa – Kraków, 2000, s. 490-496.
  • Edward Rudzki: Polskie królowe. Żony królów elekcyjnych. Warszawa: Novum, 1990.
  • Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego. Kraków: Zielona Sowa, 2004. ISBN 83-7389-189-7.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

p • d • e
Władcy Śląska (księstwo legnickie)
Henryk III Biały (1248) • Bolesław II Rogatka (1248–1278) • Konrad I głogowski (1248–1251) • Henryk V Brzuchaty (1278–1290)
Książęta
jaworscy
Henryk V Brzuchaty (1273–1278) • Henryk III głogowski (1290–1297) • Bernard, Henryk I (1301–1312) • Herman Brandenburski (1301–1305)
Bernard Zwinny (1278–1286) • Bolko I Surowy (1278–1301)
Henryk I (1312–1346) • Bolko II Mały (1346–1368) • Agnieszka Habsburska (1368–1392) • Władysław Opolczyk (1370–1401) • do korony czeskiej (1392)
Bernard (1312–1326) • Bolko II Mały (1326–1368) • Henryk II (ok. 1334–1343/5) • Agnieszka Habsburska (1368–1392) • do korony czeskiej (1392)
Bernard (1312–1322) • Bolko II (1322–1341) • Mikołaj Mały (1341–1358) • Agnieszka z Lichtenburka (1358–ok. 1360) • Bolko III (1358–1410) • Henryk I (1358–1366/85) • Jan (1410–1428) • Henryk II (1410–1420) • Puta z Častolovic (1429–1435) • Eufemia (1435–1443) • Wilhelm Opawski (1443–1454) • Ernest Opawski (1454–1456) • Jerzy z Podiebradów (1456–1462) • Wiktoryn z Podiebradów, Henryk I Starszy i Boček z Kunštátu (1462–1498) • Albrecht Podiebradowicz i Karol I Podiebradowicz (1498–1511) • Karol I Podiebradowicz (1511–1536) • Joachim Podiebradowicz, Henryk II Podiebradowicz, Jerzy II Podiebradowicz, Jan Podiebradowicz (1536–1542) • Fryderyk II Legnicki (1542–1547) • Fryderyk III Legnicki (1547–1551) • Jan Podiebradowicz (1551–1552) • Izabela Jagiellonka (1552–1559) • Jan Podiebradowicz (1559–1565) • Karol Krzysztof (1565–1569) • własność korony czeskiej (1569–1654) • Johann Weikhard von Auersperg (1654–1677) • Franz Ferdinand von Auersperg (1677–1706) • Franz Karl von Auersperg, (1706–1713) • Heinrich Josef Johann von Auersperg (1713–1783) • Karl Josef von Auersperg (1783–1791) • sprzedaż księstwa królowi pruskiemu (1791) • powstanie wolnego mniejszego państwa stanowego ziębicko-ząbkowickiego, które zakupił od korony Ludwig Wilhelm von Schlabrendorf (1795)
Kłodzko
Henryk IV Prawy (1273–1290) • Henryk VI Dobry (1327–1335) • Bolko II Ziębicki (1336–1341) • Jodok z Moraw (1380–1411) • Jerzy z Podiebradów (1458–1459) • Henryk I Starszy z Podiebradów, Wiktoryn z Podiebradów (1459–1486) • Boczek z Podiebradów (1459–1496) • Henryk I Starszy z Podiebradów (1459–1498) • Albrecht Podiebradowicz, Jerzy Podiebradowicz, Karol I Podiebradowicz (1498–1501) • Ulryk von Hardeck (od 1501) • Johann von Hardeck (do 1534) • Jan z Pernštejnu (od 1537) • Ernest Bawarski (od 1549) • do Czech (od 1561/7)
Książęta
legnicko-
brzescy
Henryk V Brzuchaty (1290–1296) • Bolesław III Rozrzutny (1296–1311) • Bolko I Surowy (1296–1301) • Henryk z Wierzbna (1301–1302) • Wacław II z dynastii Przemyślidów (regent) (1302–1305)
Władysław I (1311–1312) • Bolesław III Rozrzutny (1312–1342) • Wacław I i Ludwik I Odnowiciel (1342–1345) • Ludwik I Odnowiciel (1345–1346) • Wacław I i Ludwik I Odnowiciel (1346–1349) • Wacław I (1349–1364) • Ludwik I Odnowiciel (1364–1373) • Ruprecht I (1364–1409) • Wacław II (1373–1413) • Bolesław IV (1373–1394) • Henryk VIII (1373–1398) • Ludwik II (1413–1436) • Elżbieta Hohenzollern (1436–1449) • bunt patrycjatu, Legnica do korony czeskiej (1449–1454) • Fryderyk I (1454–1488) • Jadwiga legnicka (1454–1466) • Ludmiła z Podiebradów (1488–1498) • Jan II, Fryderyk II i Jerzy I (1488–1495) • Fryderyk II i Jerzy I (1495–1505) • Fryderyk II (1505–1547) • Fryderyk III (1547–1551) • Henryk XI (1551–1556) • Jerzy II (1551–1556) • Fryderyk III (1556–1559) • Henryk XI (1559–1571) • Henryk XI i Fryderyk IV (1571–1576) • Fryderyk IV (1576–1580) • Henryk XI (1580–1581) • Fryderyk IV (1581–1596) • Joachim Fryderyk (1596–1602) • Jerzy Rudolf i Jan Chrystian (1602–1612) • Anna Maria Anhalcka (1602–1605) • Karol II z Podiebradów (1605–1609) • Jerzy Rudolf (1612–1653) • okupacja wojsk cesarskich (1633–1648) • Jerzy III, Ludwik IV i Chrystian (1653–1654) • Ludwik IV (1654–1663) • Jerzy III i Chrystian (1663–1664) • Chrystian (1664–1672) • Jerzy IV Wilhelm (1672–1675) • Ludwika Anhalcka (1672–1675) • połączenie z domeną cesarską (1675)
książęta legniccy (do 1345) • Wacław I (1345–1364) • książęta legniccy (1364–1436) • Elżbieta Hohenzollern (1436–1449) • Jan I (1449–1453) • Henryk X (1449–1452) • Fryderyk I (1453–1488) • Jadwiga legnicka (1453–1466) • książęta legniccy (1488–1562) • Jerzy II (1562–1586)
Ludwik I Odnowiciel (1348–1398) • Henryk VII z Blizną (1398–1399) • Henryk IX i Ludwik II (1399–1400) • Henryk IX (1400–1419/20) • Rupert II (1420–1431) • Ludwik III (1431–1441) • Jan (1441–1453) • Henryk X (1441–1452) • Fryderyk I (1482–1488) • książęta legniccy (1488–1505) • Jerzy I (1505–1521) • Anna pomorska (1521–1550) • książęta legniccy (od 1550)
książęta legniccy (do 1290) • Henryk III głogowski (1290–1297) • Bolko I Surowy (1297–1301) • książęta legniccy (1301–1345) • Wacław I (1345–1359) • Ludwik I Odnowiciel (1359–1398) • książęta lubińscy (1398–1453) • Fryderyk I (1453–1488) • Jadwiga legnicka (1453–1466) • książęta legniccy (od 1488)
Bolesław III Rozrzutny (1311–1352) • Katarzyna Chorwacka (1352–1358) • Wacław I (1358) • Ludwik I Odnowiciel (1358–1398) • Bolko II Mały (1358–1368) • Henryk VII z Blizną (1398–1399) • Henryk IX i Ludwik II (1399–1400) • Ludwik II (1400–1436) • Henryk IX (1404–1405) • Elżbieta Hohenzollern (1436–1443) • Jan i Henryk X (1443–1450) • Mikołaj I (1450–1476) • Ludwik (1466–1476) • Jan II Dobry (1476–1481) • Fryderyk I (1481–1488) • Ludmiła Podiebrad (1488–1503) • Fryderyk II i Jerzy I (1503–1505) • Jerzy I (1488–1521) • Fryderyk II (1521–1547) • Jerzy II (1547–1586) • Barbara Brandenburska (1586–1595) • Joachim Fryderyk (1595–1602) • Jan Chrystian i Jerzy Rudolf (1602–1612) • Anna Maria Anhalcka (1602–1605) • Karol II z Podiebradów (1605–1609) • Jan Chrystian (1612–1639) • pod zarządem wojsk cesarskich (1633–1635) • Jerzy III, Ludwik IV i Chrystian (1639–1654) • Jerzy III (1654–1664) • Chrystian (1664–1672) • Jerzy IV Wilhelm (1672–1675) • Ludwika Anhalcka (1672–1675) • połączenie z domeną cesarską (1675)
książęta brzescy (do 1400) • Henryk IX (1400–1419/20) • Wacław (1420–1423) • Ludwik III (1420–1441) • Małgorzata opolska (1441–1454) • Fryderyk I (1454–1488) • Elżbieta Hohenzollern (1454–1466) • książęta brzescy (1488–1586) • Joachim Fryderyk i Jan Jerzy (1586–1592) • Anna Wirtemberska (1592–1594) • Joachim Fryderyk (1594–1602) • książęta brzescy (1602–1654) • Chrystian (1654–1672) • Ludwika Anhalcka (1672–1680) • do korony czeskiej (1680–1691) • Jakub Ludwik Sobieski (1691–1737)
Ludwik I Odnowiciel (1392–1395) • Henryk VII z Blizną (1395–1399) • do Oławy (od 1399)
książęta ziębiccy (do 1385) • Przemysław I Noszak (1385–1410) • Bolesław I (1410–1416) • Kazimierz I (1410–1427) • Ludwik II (1427–1436) • Fryderyk I (1436–1488) • jak Niemcza (1488–1547) • Jerzy II (1547–1586) • Joachim Fryderyk i Jan Jerzy (1586–1592) • Joachim Fryderyk (1592–1602) • jak Niemcza (od 1602)
Bolesław III Rozrzutny (1323–1338) • Wacław I (1338–1341) • Kazimierz III Wielki (1341–1348) • Bolesław III Rozrzutny (1348–1352) • Ludwik I Odnowiciel (1353–1398) • Henryk VII z Blizną (1398–1399)
do Namysłowa (do 1356) • Bolko II Mały (1356–1368) • Władysław Opolczyk (1368–1372) • Ludwik I Odnowiciel (1373–1396) • Henryk IX (1396–1400) • Ludwik II (1400–1413) • Henryk IX (1404–1405) • Konrad VII Biały (1413–1420) • Ludwik II (1420–1434) • Bernard Niemodliński (1434–1450) • Mikołaj I (1450–1476) • Ludwik (1466–1476) • Jan II Dobry i Mikołaj II (1476–1488) • Fryderyk I (1488) • Ludmiła z Podiebradów (1488–1503) • Fryderyk II i Jerzy I (1503–1505) • Jerzy I (1505–1506) • Jan II Dobry (1506–1532) • Ferdynand I Habsburg (1532–1536) • Fryderyk II (1536–1547) • Jerzy II (1547–1586) • Joachim Fryderyk i Jan Jerzy (1586–1592) • Joachim Fryderyk (1592–1602) • książęta brzescy (1602)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jakub_Ludwik_Sobieski&oldid=54460784”