Odnawialne źródła energii: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
aktualizacja
Linia 5: Linia 5:
[[Plik:Alternative Energies.jpg|mały|[[Wiatr]], [[promieniowanie słoneczne]] i [[biomasa]] są przykładami odnawialnych źródeł energii]]
[[Plik:Alternative Energies.jpg|mały|[[Wiatr]], [[promieniowanie słoneczne]] i [[biomasa]] są przykładami odnawialnych źródeł energii]]
__SPIS__
__SPIS__
Odnawialne źródła energii zaspokajały w 2018 roku 17,9% zapotrzebowania ludzkości na energię (według REN21, w tym uwzględniono 6,9% zużycia przez tradycyjne opalanie drewnem i innego typu biomasą, oraz 11,0% – nowoczesne technologie OZE)<ref name=ren21>{{cytuj stronę |url = https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2020_full_report_en.pdf |tytuł = Renewables 2020 Global Status Report |opublikowany = Renewable Energy Policy Network for the 21st Century |język = en |data dostępu = 2020-06-19}}</ref>, podczas gdy zgodnie z metodologią [[BP (koncern)|BP]] w 2018 roku wskaźnik ten wyniósł 10,9%<ref name=bp19 /> (firma ta pomija tradycyjne opalanie drewnem i inną biomasą).
Odnawialne źródła energii zaspokajały w 2019 roku 17,7% zapotrzebowania ludzkości na energię (według REN21, w tym uwzględniono 6,5% zużycia przez tradycyjne opalanie drewnem i innego typu biomasą, oraz 11,2% – nowoczesne technologie OZE)<ref name=ren21>{{cytuj stronę |url = https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/GSR2021_Full_Report.pdf |tytuł = Renewables 2021 Global Status Report |opublikowany = Renewable Energy Policy Network for the 21st Century |język = en |data dostępu = 2021-06-27}}</ref>, podczas gdy zgodnie z metodologią [[BP (koncern)|BP]] w 2018 roku wskaźnik ten wyniósł 10,9%<ref name=bp19 /> (firma ta pomija tradycyjne opalanie drewnem i inną biomasą).


Na początku XXI wieku światowe inwestycje w odnawialne źródła energii [[wzrost wykładniczy|rosły w sposób wykładniczy]]. Było to spowodowane z jednej strony spadkiem ich cen, a z drugiej strony dopłatami wprowadzanymi przez wiele państw. Inwestycje te są przedmiotem toczącej się debaty. Zwolennicy odnawialnych źródeł energii wskazują na problemy związane ze spalaniem [[paliwa kopalne|paliw kopalnych]], stanowiących źródło około 80% energii dla ludzkości<ref group=uwaga>Według metodologii REN21 w 2018 roku 79,9%, według metodologii BP 84,7% w 2018 roku.</ref>: [[zanieczyszczenie środowiska]], [[globalne ocieplenie]] i [[Peak oil|wyczerpywanie się zasobów]]. Ich przeciwnicy wskazują na wysokie koszty, niestabilność produkowanej energii, dodatkowe koszty ekologiczne i wątpliwy wpływ na zużycie paliw kopalnych.
Na początku XXI wieku światowe inwestycje w odnawialne źródła energii [[wzrost wykładniczy|rosły w sposób wykładniczy]]. Było to spowodowane z jednej strony spadkiem ich cen, a z drugiej strony dopłatami wprowadzanymi przez wiele państw. Inwestycje te są przedmiotem toczącej się debaty. Zwolennicy odnawialnych źródeł energii wskazują na problemy związane ze spalaniem [[paliwa kopalne|paliw kopalnych]], stanowiących źródło około 80% energii dla ludzkości<ref group=uwaga>Według metodologii REN21 w 2019 roku 80,2%, według metodologii BP 84,7% w 2018 roku.</ref>: [[zanieczyszczenie środowiska]], [[globalne ocieplenie]] i [[Peak oil|wyczerpywanie się zasobów]]. Ich przeciwnicy wskazują na wysokie koszty, niestabilność produkowanej energii, dodatkowe koszty ekologiczne i wątpliwy wpływ na zużycie paliw kopalnych.


W [[Polska|Polsce]] w 2016 roku według [[Europejski Urząd Statystyczny|Eurostatu]] odnawialne źródła energii zaspokajały 11,3% zapotrzebowania na energię, a w roku 2017 było to 10,9%<ref>[https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/oze-w-polsce-dane-z-2017-r/3zw1nkp Eurostat podał dane o udziale OZE w Polsce]</ref>.
W [[Polska|Polsce]] w 2016 roku według [[Główny Urząd Statystyczny|GUS]] odnawialne źródła energii zaspokajały 11,40% zapotrzebowania na energię, w roku 2017 – 11,12%, w roku 2018 – 11,48%, a w roku 2019 – 12,16%<ref>{{Cytuj | autor = * [[Główny Urząd Statystyczny]]| tytuł = Energia ze źródeł odnawialnych w 2019 r. | url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/energia-ze-zrodel-odnawialnych-w-2019-roku,3,14.html | data = 2020-12-18| wydawca = Zakład Wydawnictw Statystycznych| miejsce = Warszawa| issn = 1898-4347| s = 58}}</ref>.


== Najważniejsze źródła ==
== Najważniejsze źródła ==
Linia 42: Linia 42:


{| style="font-size: 95%; text-align: right;" class="wikitable sortable" border="0"
{| style="font-size: 95%; text-align: right;" class="wikitable sortable" border="0"
|+Całkowita moc elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii w [[wat|GW]] oraz moc termiczną instalacji konwersji fototermicznej (głównie kolektory słoneczne)<ref name=ren21 />
|+Całkowita moc elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii w [[wat|GW]] oraz moc termiczna instalacji konwersji fototermicznej (głównie kolektory słoneczne)<ref name=ren21 />
|- bgcolor="#cccccc"
|- bgcolor="#cccccc"
! Typ<br />elektrowni<br />/ instalacji!! 2008 !! 2009 !! 2010 !! 2011 !! 2012 !! 2013 !! 2014 !! 2015 !! 2016 !! 2017 !! 2018 !! 2019
! Typ<br />elektrowni<br />/ instalacji!! 2010 !! 2011 !! 2012 !! 2013 !! 2014 !! 2015 !! 2016 !! 2017 !! 2018 !! 2019 !! 2020
|- style="background-color:LightBlue"
|- style="background-color:LightBlue"
|align=left| [[Energia wiatru|Wiatrowe]] || 121 || 159 || 198 || 238 || 283 || 319 || 370 || 433 || 487 || 540 || 591 || 651
|align=left| [[Energia wiatru|Wiatrowe]] || 198 || 238 || 283 || 319 || 370 || 433 || 488 || 540 || 591 || 650 || 743
|- style="background-color:Yellow"
|- style="background-color:Yellow"
|align=left| [[Energetyka słoneczna|Słoneczne<br />fotowoltaiczne]] (PV) || 15 || 23 || 40 || 71 || 101 || 138 || 178 || 228 || 306 || 409 || 512 || 627
|align=left| [[Energetyka słoneczna|Słoneczne<br />fotowoltaiczne]] (PV) || 39 || 70 || 100 || 138 || 178 || 228 || 305 || 407 || 512 || 621 || 760
|-style="background-color:LightSalmon"
|-style="background-color:LightSalmon"
|align=left| [[Energia geotermalna|Geotermalne]]<ref name=bp20>{{Cytuj |tytuł = BP Statistical World Energy Review |url = https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/xlsx/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2020-all-data.xlsx |wydawca = [[BP (koncern)|koncern British Petroleum]] |data = czerwiec 2020 |język = en |data dostępu = 2020-06-19}}</ref> || 9,3 || 9,8 || 10,0 || 10,1 || 10,5 || 10,7 || 11,2 || 11,8 || 12,3 || 12,7 || 13,3 || 13,9
|align=left| [[Energia geotermalna|Geotermalne]]<ref name=bp20>{{Cytuj |tytuł = BP Statistical World Energy Review |url = https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/xlsx/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2020-all-data.xlsx |wydawca = [[BP (koncern)|koncern British Petroleum]] |data = czerwiec 2020 |język = en |data dostępu = 2020-06-19}}</ref> || 10,0 || 10,1 || 10,5 || 10,7 || 11,2 || 11,8 || 12,3 || 12,7 || 13,3 || 13,9 || 14,1<ref name=ren21 />
|-style="background-color:Pink"
|-style="background-color:Pink"
|align=left| [[Energetyka słoneczna|Fototermiczne]]<br />(kolektory) || 170<ref name=ren21-19>{{cytuj stronę |url = https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2019_full_report_en.pdf |tytuł = Renewables 2019 Global Status Report |opublikowany = Renewable Energy Policy Network for the 21st Century |język = en |data dostępu = 2020-06-19}}</ref> || 203 || 242 || 285 || 330 || 374 || 409 || 435 || 456 || 472 || 482 || 479
|align=left| [[Energetyka słoneczna|Fototermiczne]]<br />(kolektory) || 242 || 285 || 330 || 374 || 409 || 435 || 456 || 472 || 482 || 478 || 501
|}
|}
[[Plik:Available Energy-pl.svg|mały|upright|Teoretycznie dostępna energia źródeł odnawialnych w porównaniu ze światowym zapotrzebowaniem sprzed kilku lat, gdy wynosiło 15 TW<ref name=gcep>{{cytuj stronę|url = http://gcep.stanford.edu/research/exergycharts.html|tytuł = Energy flow charts|opublikowany = Global Climate & Energy Project |język = en|data dostępu = 9 lutego 2012}}</ref>]]
[[Plik:Available Energy-pl.svg|mały|upright|Teoretycznie dostępna energia źródeł odnawialnych w porównaniu ze światowym zapotrzebowaniem sprzed kilku lat, gdy wynosiło 15 TW<ref name=gcep>{{cytuj stronę|url = http://gcep.stanford.edu/research/exergycharts.html|tytuł = Energy flow charts|opublikowany = Global Climate & Energy Project |język = en|data dostępu = 9 lutego 2012}}</ref>]]
Linia 65: Linia 65:
|+Inwestycje w odnawialne źródła energii (bez dużej energetyki wodnej) w wybranych regionach w miliardach dolarów rocznie<ref name=ren21 />
|+Inwestycje w odnawialne źródła energii (bez dużej energetyki wodnej) w wybranych regionach w miliardach dolarów rocznie<ref name=ren21 />
|- bgcolor="#cccccc"
|- bgcolor="#cccccc"
! Kraj/Region !! 2009 !! 2010 !! 2011 !! 2012 !! 2013 !! 2014 !! 2015 !! 2016 !! 2017 !! 2018 !! 2019
! Kraj/Region !! 2010 !! 2011 !! 2012 !! 2013 !! 2014 !! 2015 !! 2016 !! 2017 !! 2018 !! 2019 !! 2020
|-
|-
|align=left| [[Europa]] || 76,5 || 112,2 || 131,7 || 91,1 || 57,7 || 68,7 || 61,1 || 71,5 || 49,1 || 60,8 || 58,4
|align=left| [[Europa]] || 106,7 || 127,6 || 89,0 || 52,2 || 63,6 || 58,5 || 64,9 || 46,3 || 59,3 || 54,0 || 81,8
|-
|-
|align=left| {{państwo|USA}} || 23,0 || 34,6 || 50,3 || 40,7 || 36,1 || 38,4 || 46,9 || 44,4 || 48,6 || 47,1 || 59,0
|align=left| {{państwo|USA}} || 26,1 || 44,2 || 35,0 || 29,1 || 31,6 || 37,6 || 40,8 || 45,7 || 42,8 || 61,7 || 49,3
|-
|-
|align=left| {{państwo|Brazylia}} || 6,9 || 7,2 || 10,2 || 7,8 || 3,9 || 7,7 || 6,4 || 5,7 || 6,2 || 3,8 || 6,8
|align=left| {{państwo|Brazylia}} || 6,4 || 9,7 || 7,6 || 3,4 || 5,4 || 6,7 || 5,1 || 6,0 || 3,9 || 7,1 || 8,7
|-
|-
|align=left| Ameryka Pn i Pd<br />bez USA i Brazylii || 5,0 || 12,0 || 9,8 || 10,4 || 12,5 || 15,2 || 11,5 || 6,5 || 13,2 || 10,7 || 12,8
|align=left| Ameryka Pn i Pd<br />bez USA i Brazylii || 11,1 || 9,1 || 10,0 || 12,0 || 14,6 || 11,5 || 6,6 || 13,1 || 9,8 || 13,5 || 9,1
|-
|-
|align=left| {{państwo|Chiny}} || 36,7 || 42,4 || 45,7 || 56,6 || 63,4 || 88,7 || 121,1 || 105,6 || 148,4 || 95,9 || 90,1
|align=left| {{państwo|Chiny}} || 34,8 || 39,5 || 53,9 || 60,6 || 86,2 || 115,8 || 100,7 || 140,9 || 94,4 || 95,0 || 83,6
|-
|-
|align=left| {{państwo|Indie}} || 4,3 || 7,7 || 12,4 || 6,7 || 5,0 || 7,4 || 8,0 || 12,5 || 13,7 || 11,6 || 11,2
|align=left| {{państwo|Indie}} || 6,3 || 11,2 || 6,4 || 4,7 || 6,1 || 7,5 || 12,9 || 13,5 || 10,7 || 9,7 || 6,2
|-
|-
|align=left| Azja i Oceania<br />bez Chin i Indii || 13,9 || 18,5 || 23,5 || 30,4 || 45,8 || 53,7 || 50,6 || 40,7 || 41,6 || 49,6 || 48,2
|align=left| Azja i Oceania<br />bez Chin i Indii || 15,0 || 20,2 || 27,1 || 41,1 || 50,8 || 48,0 || 38,2 || 37,2 || 45,4 || 45,3 || 51,2
|-
|-
|align=left| Afryka i Bliski Wschód || 1,5 || 4,0 || 3,1 || 9,9 || 7,2 || 8,4 || 11,6 || 7,1 || 10,7 || 16,5 || 15,4
|align=left| Afryka Północna i Bliski Wschód || 2,2 || 2,1 || 3,3 || 2,2 || 5,6 || 6,0 || 5,2 || 8,3 || 10,0 || 8,9 || 10,9
|-
|-
|align=left| Afryka Subsacharyjska || 2,0 || 1,3 || 6,6 || 5,0 || 3,2 || 5,4 || 2,6 || 2,4 || 6,9 || 3,3 || 2,8
! {{państwo|świat}} !! 147 !! 213 !! 265 !! 240 !! 212 !! 265 !! 300 !! 280 !! 315 !! 280 !! 282
|-
! {{państwo|świat}} !! 213<ref name=ren21-20>{{cytuj stronę |url = https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2020_full_report_en.pdf |tytuł = Renewables 2020 Global Status Report |opublikowany = Renewable Energy Policy Network for the 21st Century |język = en |data dostępu = 2020-06-19}}</ref> !! 265{{r|ren21-20}} !! 240{{r|ren21-20}} !! 212{{r|ren21-20}} !! 265{{r|ren21-20}} !! 300{{r|ren21-20}} !! 280{{r|ren21-20}} !! 315{{r|ren21-20}} !! 280{{r|ren21-20}} !! 282 !! 304
|}
|}


Linia 103: Linia 105:
[[Energia jądrowa]], ze względu na wykorzystanie nieodnawialnego paliwa jakim jest uran, co do zasady nie jest formalnie klasyfikowana jako źródło odnawialne. Wyjątkiem jest energia jądrowa produkowana w zamkniętym [[cykl paliwowy|cyklu paliwowym]] obejmującym recykling odpadów jądrowych w reaktorach typu [[FBR]] ([[reaktor prędki]] powielający)<ref>{{cytuj książkę |tytuł=Fast breeder reactors |rok=1981 |wydawca=Pergamon Press |autor=Waltar, A.E.; Reynolds, A.B |isbn=978-0-08-025983-3}}</ref>. Obecnie w cyklu zamkniętym produkowana jest m.in. energia jądrowa w Rosji (reaktory [[BN-600]] i [[BN-800]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.world-nuclear-news.org/NN-Russias-BN-800-unit-enters-commercial-operation-01111602.html | tytuł = Russia's BN-800 unit enters commercial operation | data = 2016-10-16 | data dostępu = 2020-02-07}}</ref>). Energia jądrowa nie jest formalnie zaliczana do odnawialnych źródeł energii przez instytucje publiczne, m.in. przez [[Międzynarodowa Agencja Energetyczna|Międzynarodową Agencję Energii]], [[Unia Europejska|Unię Europejską]]<ref name="nrel">{{cytuj stronę|url=http://www.nrel.gov/learning/re_basics.html|tytuł=Renewable Energy Basics|opublikowany=NREL|język=en|data dostępu=2013-06-28|archiwum=http://web.archive.org/web/20140330224415/http://www.nrel.gov/learning/re_basics.html|zarchiwizowano=2014-03-30}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52013DC0175:EN:NOT|tytuł=Report from the commission to the European parliament, the council, the European economic and social committee and the committee of the regions|język=en|opublikowany=EUR-Lex|data dostępu=2013-09-02}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.iea.org/topics/renewables|tytuł=Renewable energy|język=en|opublikowany=[[Międzynarodowa Agencja Energetyczna]]|data dostępu=2013-09-02}}</ref>. Wynika to z niewielkiego rozpowszechnienia technologii reaktorów powielających<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.rosatom.ru/en/press-centre/news/the-first-serial-batch-of-mox-fuel-loaded-into-bn-800-fast-reactor-at-beloyarsk-npp/|tytuł=The first serial batch of MOX fuel loaded into BN-800 fast reactor at Beloyarsk NPP|data=2020-01-28|opublikowany=Communications Department of TVEL JSC, Communications Department of Rosenergoatom|język=en|data dostępu=2020-02-07}}</ref>.
[[Energia jądrowa]], ze względu na wykorzystanie nieodnawialnego paliwa jakim jest uran, co do zasady nie jest formalnie klasyfikowana jako źródło odnawialne. Wyjątkiem jest energia jądrowa produkowana w zamkniętym [[cykl paliwowy|cyklu paliwowym]] obejmującym recykling odpadów jądrowych w reaktorach typu [[FBR]] ([[reaktor prędki]] powielający)<ref>{{cytuj książkę |tytuł=Fast breeder reactors |rok=1981 |wydawca=Pergamon Press |autor=Waltar, A.E.; Reynolds, A.B |isbn=978-0-08-025983-3}}</ref>. Obecnie w cyklu zamkniętym produkowana jest m.in. energia jądrowa w Rosji (reaktory [[BN-600]] i [[BN-800]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.world-nuclear-news.org/NN-Russias-BN-800-unit-enters-commercial-operation-01111602.html | tytuł = Russia's BN-800 unit enters commercial operation | data = 2016-10-16 | data dostępu = 2020-02-07}}</ref>). Energia jądrowa nie jest formalnie zaliczana do odnawialnych źródeł energii przez instytucje publiczne, m.in. przez [[Międzynarodowa Agencja Energetyczna|Międzynarodową Agencję Energii]], [[Unia Europejska|Unię Europejską]]<ref name="nrel">{{cytuj stronę|url=http://www.nrel.gov/learning/re_basics.html|tytuł=Renewable Energy Basics|opublikowany=NREL|język=en|data dostępu=2013-06-28|archiwum=http://web.archive.org/web/20140330224415/http://www.nrel.gov/learning/re_basics.html|zarchiwizowano=2014-03-30}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52013DC0175:EN:NOT|tytuł=Report from the commission to the European parliament, the council, the European economic and social committee and the committee of the regions|język=en|opublikowany=EUR-Lex|data dostępu=2013-09-02}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.iea.org/topics/renewables|tytuł=Renewable energy|język=en|opublikowany=[[Międzynarodowa Agencja Energetyczna]]|data dostępu=2013-09-02}}</ref>. Wynika to z niewielkiego rozpowszechnienia technologii reaktorów powielających<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.rosatom.ru/en/press-centre/news/the-first-serial-batch-of-mox-fuel-loaded-into-bn-800-fast-reactor-at-beloyarsk-npp/|tytuł=The first serial batch of MOX fuel loaded into BN-800 fast reactor at Beloyarsk NPP|data=2020-01-28|opublikowany=Communications Department of TVEL JSC, Communications Department of Rosenergoatom|język=en|data dostępu=2020-02-07}}</ref>.


Energia jądrowa jest równocześnie źródłem niskoemisyjnym ([[mediana]] 12 gCO2eq/kWh wg IPCC)<ref>{{Cytuj |tytuł = IPCC Working Group III – Mitigation of Climate Change, Annex III: Technology - specific cost and performance parameters - Table A.III.2 (Emissions of selected electricity supply technologies (gCO 2eq/kWh)) |url = https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_annex-iii.pdf#page=7}}</ref> i charakteryzuje się bardzo wysoką [[Gęstość energii|gęstością energetyczną]] co skutkuje niewielkim wykorzystaniem paliwa oraz powierzchni lądu. Opublikowany w 2021 roku raport ''Joint Research Centre'' [[Komisja Europejska|Komisji Europejskiej]] na temat możliwości włączenia energii jądrowej do europejskiej taksonomii odnawialnych źródeł energii stwierdził:<ref>{{Cytuj |tytuł = Technical assessment of nuclear energy with respect to the 'do no significant harm' criteria of Regulation (EU) 2020/852 ('Taxonomy Regulation') |url = https://www.politico.eu/wp-content/uploads/2021/03/26/JRC-report_March-2021-clean-Copy-printed.pdf}}</ref>
Energia jądrowa jest równocześnie źródłem niskoemisyjnym ([[mediana]] 12 gCO2eq/kWh wg IPCC)<ref>{{Cytuj |tytuł = IPCC Working Group III – Mitigation of Climate Change, Annex III: Technology - specific cost and performance parameters - Table A.III.2 (Emissions of selected electricity supply technologies (gCO 2eq/kWh)) |url = https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_annex-iii.pdf#page=7}}</ref> i charakteryzuje się bardzo wysoką [[Gęstość energii|gęstością energetyczną]], co skutkuje niewielkim wykorzystaniem paliwa oraz powierzchni lądu. Opublikowany w 2021 roku raport ''Joint Research Centre'' [[Komisja Europejska|Komisji Europejskiej]] na temat możliwości włączenia energii jądrowej do europejskiej taksonomii odnawialnych źródeł energii stwierdził:<ref>{{Cytuj |tytuł = Technical assessment of nuclear energy with respect to the 'do no significant harm' criteria of Regulation (EU) 2020/852 ('Taxonomy Regulation') |url = https://www.politico.eu/wp-content/uploads/2021/03/26/JRC-report_March-2021-clean-Copy-printed.pdf}}</ref>


{{Cytat|treść=Brak jest naukowych podstaw do twierdzenia, że energia jądrowa stwarza większe zagrożenie dla zdrowia ludzi lub środowiska niż inne metody wytwarzania energii włączone do Taksonomii jako wspierające zapobieganie zmianom klimatycznym.}}
{{Cytat|treść=Brak jest naukowych podstaw do twierdzenia, że energia jądrowa stwarza większe zagrożenie dla zdrowia ludzi lub środowiska, niż inne metody wytwarzania energii włączone do Taksonomii jako wspierające zapobieganie zmianom klimatycznym.}}


[[Amerykański Instytut Naftowy]] opisuje [[reaktor prędki|reaktory powielające]], które produkują więcej paliwa niż zużywają, jako uważane za odnawialne źródło energii<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.api.org/oil-and-natural-gas-overview/classroom-tools/classroom-curricula/key-characteristics-nonrenewable-energy-resources|tytuł=Key Characteristics of Nonrenewable Energy Resources|język=en}}</ref>. Podobnie [[Komisja Brundtland]] w raporcie opublikowanym w 1987 roku zaliczyła reaktory powielające oraz przyszłe [[kontrolowana synteza termojądrowa|reaktory fuzyjne]] do odnawialnych źródeł<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.un-documents.net/ocf-07.htm|tytuł=Chapter 7: Energy: Choices for Environment and Development|nazwisko=Brundtland|imię=Gro Harlem|data=1987-03-20|praca=Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development|język=en|data dostępu=2013-03-27}}</ref>. Zaliczenie to wynika z faktu, że podobnie jak przy innych odnawialnych źródłach energii, wykorzystywanie reaktorów powielających (takich jak działający od 1980 roku BN-600 w [[Elektrownia jądrowa Biełojarsk|elektrowni w Biełojarsku]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bellona.org/english_import_area/factsheet/international/russia/npps/beloyarsk/1140457575.32|tytuł=Beloyarsk Nuclear Power Plant|język=en|data=2006-02-23|data dostępu=2013-11-15|archiwum=http://web.archive.org/web/20130728182214/http://www.bellona.org/english_import_area/factsheet/international/russia/npps/beloyarsk/1140457575.32|zarchiwizowano=2013-07-28}}</ref>) nie spowodowałoby wyczerpania się zasobów nawet w ciągu milionów lat<ref name="cohen" />.
[[Amerykański Instytut Naftowy]] opisuje [[reaktor prędki|reaktory powielające]], które produkują więcej paliwa niż zużywają, jako uważane za odnawialne źródło energii<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.api.org/oil-and-natural-gas-overview/classroom-tools/classroom-curricula/key-characteristics-nonrenewable-energy-resources|tytuł=Key Characteristics of Nonrenewable Energy Resources|język=en}}</ref>. Podobnie [[Komisja Brundtland]] w raporcie opublikowanym w 1987 roku zaliczyła reaktory powielające oraz przyszłe [[kontrolowana synteza termojądrowa|reaktory fuzyjne]] do odnawialnych źródeł<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.un-documents.net/ocf-07.htm|tytuł=Chapter 7: Energy: Choices for Environment and Development|nazwisko=Brundtland|imię=Gro Harlem|data=1987-03-20|praca=Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development|język=en|data dostępu=2013-03-27}}</ref>. Zaliczenie to wynika z faktu, że podobnie jak przy innych odnawialnych źródłach energii, wykorzystywanie reaktorów powielających (takich jak działający od 1980 roku BN-600 w [[Elektrownia jądrowa Biełojarsk|elektrowni w Biełojarsku]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bellona.org/english_import_area/factsheet/international/russia/npps/beloyarsk/1140457575.32|tytuł=Beloyarsk Nuclear Power Plant|język=en|data=2006-02-23|data dostępu=2013-11-15|archiwum=http://web.archive.org/web/20130728182214/http://www.bellona.org/english_import_area/factsheet/international/russia/npps/beloyarsk/1140457575.32|zarchiwizowano=2013-07-28}}</ref>) nie spowodowałoby wyczerpania się zasobów nawet w ciągu milionów lat<ref name="cohen" />.


W odróżnieniu od [[Rozszczepienie jądra atomowego|rozszczepienia jądrowego]], które jest podstawą produkcji energii w konwencjonalnych reaktorach uranowych, [[kontrolowana synteza termojądrowa]] (fuzja) jest źródłem ''praktycznie'' odnawialnym ponieważ jako paliwo wykorzystuje powszechnie występujące pierwiastki, takie jak izotopy wodoru i litu.
W odróżnieniu od [[Rozszczepienie jądra atomowego|rozszczepienia jądrowego]], które jest podstawą produkcji energii w konwencjonalnych reaktorach uranowych, [[kontrolowana synteza termojądrowa]] (fuzja) jest źródłem ''praktycznie'' odnawialnym, ponieważ jako paliwo wykorzystuje powszechnie występujące pierwiastki, takie jak izotopy wodoru i litu.


== Odnawialne źródła energii w Polsce ==
== Odnawialne źródła energii w Polsce ==
Linia 115: Linia 117:
W ustawie [[Prawo energetyczne w Polsce|Prawo energetyczne]] odnawialne źródła energii zdefiniowano jako „źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych”.
W ustawie [[Prawo energetyczne w Polsce|Prawo energetyczne]] odnawialne źródła energii zdefiniowano jako „źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych”.


W Polsce nałożono obowiązek zakupu [[Energia elektryczna|energii]] z odnawialnych źródeł energii, o czym mówi [[rozporządzenie]] Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r.<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii'' ({{Dziennik Ustaw|2005|261|2187}}).</ref>. W rozporządzeniu podane zostały wielkości wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych w zakresie od 2,65% w 2003 r. do 9% w 2010 roku. W 2006 r. przyjęto [[nowelizacja|nowelizację]] ustawy, ustalając nowy poziom 10,4% w 2010&nbsp;r.<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii'' ({{Dziennik Ustaw|2006|205|1510}}).</ref>.
W Polsce nałożono obowiązek zakupu [[Energia elektryczna|energii elektrycznej]] z odnawialnych źródeł energii, o czym mówi [[rozporządzenie]] Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r.<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii'' ({{Dziennik Ustaw|2005|261|2187}}).</ref>. W rozporządzeniu podane zostały wielkości wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych w zakresie od 2,65% w 2003 r. do 9% w 2010 roku. W 2006 r. przyjęto [[nowelizacja|nowelizację]] ustawy, ustalając nowy poziom 10,4% w 2010&nbsp;r.<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii'' ({{Dziennik Ustaw|2006|205|1510}}).</ref>.


W 2010 r. przyjęto [[nowelizacja|nowelizację]] ustawy prawo energetyczne<ref>''Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw'' ({{Dziennik Ustaw|2010|21|104}}).</ref> oraz nowe rozporządzenie<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lutego 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii'' ({{Dziennik Ustaw|2010|34|182}}).</ref>.
W 2010 r. przyjęto nowelizację ustawy prawo energetyczne<ref>''Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw'' ({{Dziennik Ustaw|2010|21|104}}).</ref> oraz nowe rozporządzenie<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lutego 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii'' ({{Dziennik Ustaw|2010|34|182}}).</ref>.


27 lipca 2012 ogłoszona została trzecia wersja prawa o OZE, która całościowo ma regulować sprawy związane z energetyką odnawialną w Polsce. Ustawa wychodzi naprzeciw przepisom unijnym dotyczącym zielonej energetyki i obliguje Polskę do większego wsparcia tej gałęzi przemysłu. Planowano wejście w życie ustawy 1 stycznia 2013<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii'' ({{Dziennik Ustaw|2012|1229}}).</ref>. Termin ten nie został jednak dotrzymany.
27 lipca 2012 ogłoszona została trzecia wersja prawa o OZE, która całościowo ma regulować sprawy związane z energetyką odnawialną w Polsce. Ustawa wychodzi naprzeciw przepisom unijnym dotyczącym zielonej energetyki i obliguje Polskę do większego wsparcia tej gałęzi przemysłu. Planowano wejście w życie ustawy 1 stycznia 2013<ref>''Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii'' ({{Dziennik Ustaw|2012|1229}}).</ref>. Termin ten nie został jednak dotrzymany.
Linia 137: Linia 139:
W dniu 16 lipca 2020 [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji|sejm RP IX kadencji]] uchwalił kolejne poprawki wprowadzającą zmiany do ustawy o odnawialnych źródłach energii, m.in. nowe definicje: [[drewno energetyczne|drewna energetycznego]]<ref>''Ustawa z dnia 16 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw'' ({{Dziennik Ustaw|2020|1503}}).</ref>.
W dniu 16 lipca 2020 [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji|sejm RP IX kadencji]] uchwalił kolejne poprawki wprowadzającą zmiany do ustawy o odnawialnych źródłach energii, m.in. nowe definicje: [[drewno energetyczne|drewna energetycznego]]<ref>''Ustawa z dnia 16 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw'' ({{Dziennik Ustaw|2020|1503}}).</ref>.


; Struktura pozyskania energii ze źródeł odnawialnych w Polsce (2018)<ref>{{Cytuj | autor = * [[Główny Urząd Statystyczny]]| tytuł = Energia ze źródeł odnawialnych w 2018 r | url = https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5485/3/13/1/energia_ze_zrodel_odnawialnych_2018.pdf | data = 2019| wydawca = Zakład Wydawnictw Statystycznych| miejsce = Warszawa| issn = 1898-4347}}</ref>
; Struktura pozyskania energii ze źródeł odnawialnych w Polsce w roku 2019<ref>{{Cytuj | autor = * [[Główny Urząd Statystyczny]]| tytuł = Energia ze źródeł odnawialnych w 2019 r. | url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/energia-ze-zrodel-odnawialnych-w-2019-roku,3,14.html | data = 2020-12-18| wydawca = Zakład Wydawnictw Statystycznych| miejsce = Warszawa| issn = 1898-4347}}</ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
| Biopaliwa stałe || 69,26%
| Biopaliwa stałe || 65,56%
|-
|-
| Energia wiatru || 12,4%
| Energia wiatru || 13,72%
|-
|-
| Biopaliwa ciekłe || 10,2%
| Biopaliwa ciekłe || 10,36%
|-
|-
| Biogaz || 3,25%
| Biogaz || 3,15%
|-
|-
| Energia wody || 1,91%
| Pompy ciepła || 2,69%
|-
|-
| Odpady komunalne || 1,11%
| Energia wody || 1,78%
|-
|-
| Energia słoneczna || 0,93%
| Energia słoneczna || 1,40%
|-
|-
| Pompy ciepła || 0,67%
| Odpady komunalne || 1,08%
|-
|-
| Energia geotermalna || 0,27%
| Energia geotermalna || 0,26%
|}
|}


Wersja z 01:07, 27 cze 2021

Logo OZE zaproponowane przez Melanie Maecker-Tursun

Odnawialne źródła energii – źródła energii, których wykorzystywanie nie wiąże się z długotrwałym ich deficytem, ponieważ ich zasób odnawia się w relatywnie krótkim czasie (surowce odnawialne). Takimi źródłami są słońce, wiatr, woda (rzeki, pływy i fale morskie), a także energia jądrowa w zamkniętym cyklu paliwowym[1][2][3], biomasa, biogaz, biopłyny oraz biopaliwa [4]. Do energii odnawialnej zalicza się również ciepło pozyskane z ziemi (energia geotermalna), powietrza (energia aerotermalna), wody (energia hydrotermalna).

Przeciwieństwem źródeł odnawialnych są nieodnawialne źródła energii, czyli źródła, których zasoby odtwarzają się bardzo powoli bądź wcale: ropa naftowa, węgiel, gaz ziemny i uran pozyskiwany z kopalin[a]

Wiatr, promieniowanie słoneczne i biomasa są przykładami odnawialnych źródeł energii

Odnawialne źródła energii zaspokajały w 2019 roku 17,7% zapotrzebowania ludzkości na energię (według REN21, w tym uwzględniono 6,5% zużycia przez tradycyjne opalanie drewnem i innego typu biomasą, oraz 11,2% – nowoczesne technologie OZE)[5], podczas gdy zgodnie z metodologią BP w 2018 roku wskaźnik ten wyniósł 10,9%[6] (firma ta pomija tradycyjne opalanie drewnem i inną biomasą).

Na początku XXI wieku światowe inwestycje w odnawialne źródła energii rosły w sposób wykładniczy. Było to spowodowane z jednej strony spadkiem ich cen, a z drugiej strony dopłatami wprowadzanymi przez wiele państw. Inwestycje te są przedmiotem toczącej się debaty. Zwolennicy odnawialnych źródeł energii wskazują na problemy związane ze spalaniem paliw kopalnych, stanowiących źródło około 80% energii dla ludzkości[b]: zanieczyszczenie środowiska, globalne ocieplenie i wyczerpywanie się zasobów. Ich przeciwnicy wskazują na wysokie koszty, niestabilność produkowanej energii, dodatkowe koszty ekologiczne i wątpliwy wpływ na zużycie paliw kopalnych.

W Polsce w 2016 roku według GUS odnawialne źródła energii zaspokajały 11,40% zapotrzebowania na energię, w roku 2017 – 11,12%, w roku 2018 – 11,48%, a w roku 2019 – 12,16%[7].

Najważniejsze źródła

  • Energia i moc uzyskiwane ze źródeł odnawialnych
  • Legenda:     Ropa naftowa     Węgiel     Gaz ziemny     Hydroenergetyka     Energia jądrowa     Energia wiatrowa     Energia słoneczna     Inne odnawialne: biopaliwa, energia geotermalna i inne Energia (w Mtoe) uzyskana z różnych źródeł na świecie w latach 1970–2018[6]. Skala logarytmiczna
    Legenda:     Ropa naftowa     Węgiel     Gaz ziemny     Hydroenergetyka     Energia jądrowa     Energia wiatrowa     Energia słoneczna     Inne odnawialne: biopaliwa, energia geotermalna i inne
    Energia (w Mtoe) uzyskana z różnych źródeł na świecie w latach 1970–2018[6]. Skala logarytmiczna
  • Moc (w GW) elektrowni wiatrowych (niebieski), słonecznych (żółty) i geotermalnych (czerwony) na świecie w latach 1992–2018[6]. Skala logarytmiczna
    Moc (w GW) elektrowni wiatrowych (niebieski), słonecznych (żółty) i geotermalnych (czerwony) na świecie w latach 1992–2018[6]. Skala logarytmiczna

Według metodologii BP[c] najintensywniej wykorzystywanym odnawialnym źródłem energii jest energia grawitacyjna wody. W 2018 roku odpowiadała ona za 62,8% energii z odnawialnych źródeł. Kolejne źródła to energia wiatru (19,0%), energia słoneczna (8,8%), biopaliwa (6,3%) oraz energia geotermalna[6]. Według REN21 tradycyjne opalanie drewnem i innego typu biomasą dostarcza podobną ilość energii, co hydroenergetyka[5].

Światowe zużycie energii z różnych źródeł w Mtoe z pominięciem tradycyjnego opalania drewnem i podobnych (metodologia BP)[6]. Odnawialne źródła energii wyróżniono zielonym tłem
Źródło energii 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Udział
w 2019 r.
Ropa naftowa 4201,9 4245,7 4297,8 4350,3 4385,3 4465,8 4548,3 4607,0 4662,1 4610,5 33,1%
Węgiel 3610,1 3782,5 3797,2 3867,0 3864,2 3769,0 3710,0 3718,4 3772,1 3770,0 27,0%
Gaz ziemny 2714,3 2780,1 2852,6 2897,5 2917,1 2980,6 3052,6 3141,9 3309,4 3378,5 24,0%
Energia jądrowa 626,2 600,0 559,5 563,8 574,9 582,8 591,8 597,1 611,3 595,3 4,3%
Energia wodna 776,8 791,8 829,7 858,3 878,7 878,9 909,1 919,9 948,8 899,4 6,4%
Pozostałe odnawialne 170,6 203,6 238,8 282,5 319,5 368,5 416,8 490,2 561,3 692,1 5,0%
Całkowite zużycie 12099,9 12403,7 12575,5 12819,4 12939,8 13045,6 13228,6 13474,6 13864,9 13946,0 100%


Całkowita moc elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii w GW oraz moc termiczna instalacji konwersji fototermicznej (głównie kolektory słoneczne)[5]
Typ
elektrowni
/ instalacji		 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Wiatrowe 198 238 283 319 370 433 488 540 591 650 743
Słoneczne
fotowoltaiczne (PV)		 39 70 100 138 178 228 305 407 512 621 760
Geotermalne[8] 10,0 10,1 10,5 10,7 11,2 11,8 12,3 12,7 13,3 13,9 14,1[5]
Fototermiczne
(kolektory)		 242 285 330 374 409 435 456 472 482 478 501
Teoretycznie dostępna energia źródeł odnawialnych w porównaniu ze światowym zapotrzebowaniem sprzed kilku lat, gdy wynosiło 15 TW[9]

Dostępność

Najobfitszym źródłem energii odnawialnej jest energia słoneczna. Do powierzchni Ziemi dociera 86 petawatów mocy, czyli około 5000 razy więcej, niż wynosi zapotrzebowanie ludzkości (około 18 terawatów [575 EJ/rok] w 2015 roku według U.S. Energy Information Administration[10]). Około 1% tej mocy zamienia się w moc wiatrów, co oznacza, że sumaryczna moc wiatrów wynosi około 870 terawatów (prawie 50 razy więcej niż zapotrzebowanie ludzkości). Część mocy wywołuje parowanie wody, która następnie spada na Ziemię w postaci opadów i tworzy rzeki. Moc rzek, którą można wykorzystać do generowania energii, jest szacowana na 7,2 terawata (około 40% światowego zapotrzebowania). Energia geotermalna ma inne źródło – jest generowana przez rozpad radioaktywnych izotopów we wnętrzu Ziemi. Jej moc szacowana jest na około 32 TW[9].

Duży wpływ na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii ma ich koncentracja. Choć najobfitszym źródłem energii jest energia słoneczna, jest ona też najbardziej rozproszona. 1 m² oświetlony słońcem w zenicie może otrzymać maksymalnie około 1 kilowata. Energia wiatru może być bardziej skoncentrowana: pojedyncza turbina wiatrowa może mieć moc kilku megawatów. Elektrownie wodne, wykorzystujące wodę spływającą z dużego obszaru, mogą wytwarzać moc rzędu gigawatów.

Inwestycje

Inwestycje w odnawialne źródła energii (bez dużej energetyki wodnej) w wybranych regionach w miliardach dolarów rocznie[5]
Kraj/Region 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Europa 106,7 127,6 89,0 52,2 63,6 58,5 64,9 46,3 59,3 54,0 81,8
 Stany Zjednoczone 26,1 44,2 35,0 29,1 31,6 37,6 40,8 45,7 42,8 61,7 49,3
 Brazylia 6,4 9,7 7,6 3,4 5,4 6,7 5,1 6,0 3,9 7,1 8,7
Ameryka Pn i Pd
bez USA i Brazylii		 11,1 9,1 10,0 12,0 14,6 11,5 6,6 13,1 9,8 13,5 9,1
 Chiny 34,8 39,5 53,9 60,6 86,2 115,8 100,7 140,9 94,4 95,0 83,6
 Indie 6,3 11,2 6,4 4,7 6,1 7,5 12,9 13,5 10,7 9,7 6,2
Azja i Oceania
bez Chin i Indii		 15,0 20,2 27,1 41,1 50,8 48,0 38,2 37,2 45,4 45,3 51,2
Afryka Północna i Bliski Wschód 2,2 2,1 3,3 2,2 5,6 6,0 5,2 8,3 10,0 8,9 10,9
Afryka Subsacharyjska 2,0 1,3 6,6 5,0 3,2 5,4 2,6 2,4 6,9 3,3 2,8
 świat 213[11] 265[11] 240[11] 212[11] 265[11] 300[11] 280[11] 315[11] 280[11] 282 304

Koszty

Mimo że odnawialne źródła energii takie, jak woda, wiatr czy słońce, są dostępne do wykorzystania za darmo, do końca XX wieku wykorzystanie ich było znacznie droższe od spalania paliw kopalnych. Rozwój technologii i zwiększenie skali ich wykorzystania spowodowało jednak stopniowy spadek cen[12]. Od początku XXI wieku wiele państw zaczęło wprowadzać subwencje na energetykę odnawialną, co przyczyniło się do gwałtownego rozwoju tej branży i dalszego spadku cen[13].

Określenie opłacalności energetyki odnawialnej oraz energetyki opartej na nieodnawialnych źródłach jest skomplikowane, ponieważ każdy typ energii jest obecnie dotowany na różne sposoby. Dopłaty do energetyki paliw kopalnych na świecie w 2010 roku były 6 razy wyższe od dopłat do energii odnawialnej[14], jednak te drugie dostarczały 15-krotnie mniej energii[15]. Zwolennicy odnawialnych źródeł wskazują, że przy analizie kosztów energii odnawialnej należy także uwzględniać korzyści środowiskowe i zdrowotne wynikające z ich zastosowania (np. w postaci ograniczenia emisji zanieczyszczeń) w stosunku do pozyskiwania energii z paliw kopalnych.

W 2013 roku w Niemczech dotacje dla energetyki odnawialnej miały wynieść ok. 20 mld euro. Obciążenie gospodarstwa domowego z tego tytułu to ok. 15–20 euro miesięcznie, przy czym z tej kwoty 6,5 euro/mies. to koszty wsparcia producentów „zielonej” energii. Kwoty te są wielokrotnie wyższe od uprzednio prognozowanych przez rząd, co wynika z bardziej dynamicznego rozwoju energetyki solarnej w tym kraju, a ten wynika m.in. ze spadku cen paneli słonecznych (więcej paneli=więcej dopłat)[16][17]. Konsekwencją jest m.in. wzrost wykorzystania kominków do ogrzewania domów[18]. Oficjalne wyliczenia m.in. rządowej Agencji ds. Energii Odnawialnych RFN wskazują, że poziom publicznego wsparcia dla OZE jest znacząco niższy od korzyści (finansowych czy zdrowotnych i ekologicznych) dzięki nim uzyskanych. W sensie ekonomicznym publiczny program wsparcia OZE nie jest zatem jego subwencjonowaniem, ale inwestycją publiczną w produkcję czystej energii, poprawiającą stan zdrowia ludzi i stan środowiska[19]. Wynika to z faktu, że każda wyprodukowana kilowatogodzina czy kilodżul energii z OZE zastępująca energię z nieodnawialnych źródeł energii poprawia m.in. stan zdrowia społeczeństwa oraz zmniejsza poziom kosztownych zanieczyszczeń środowiska.

Kontrowersje

 Zobacz też: Kontrowersje związane z elektrowniami wiatrowymi i Kontrowersje związane z elektrowniami wodnymi.

Rozwój energetyki odnawialnej wzbudza szereg kontrowersji. Krytycy wskazują na wysokie koszty inwestycji, konieczność wspierania elektrowni wiatrowych i słonecznych przez tradycyjne elektrownie, zagrożenia ekologiczne i zdrowotne oraz wątpliwy wpływ na całkowitą emisję CO2[20][18][21]. Jednak analizy CBA wskazują na liczne korzyści przewyższające koszty początkowego wsparcia rozwoju OZE[22] (stopniowo obniżanego w przeliczeniu na jednostkę wyprodukowanej energii), np. zdrowotne czy ekologiczne (m.in. ograniczenie zanieczyszczeń)[23] oraz ekonomiczne (m.in. ograniczenie importu surowców energetycznych, tworzenie milionów nowych miejsc pracy)[24][25][26] oraz ograniczanie emisji gazów cieplarnianych[27].

Współspalanie – drewno jako biomasa

W Unii Europejskiej najintensywniej wykorzystywanym biopaliwem jest drewno dodawane do węgla w elektrowniach węglowych, należących głównie do największych koncernów energetycznych: w niektórych krajach (Polska, Finlandia) stanowi ponad 80% energii odnawialnej. Współspalanie jest intensywnie krytykowane przez sektor OZE[28], organizacje ekologiczne[29][30] oraz partie: Zielonych i Twój Ruch[31][32]. Biomasa do współspalania jest w większości importowana spoza Europy, co budzi krytykę ze względu na wysokie koszty oraz emisje CO2[21].

Energia jądrowa a odnawialne źródła energii

Energia jądrowa, ze względu na wykorzystanie nieodnawialnego paliwa jakim jest uran, co do zasady nie jest formalnie klasyfikowana jako źródło odnawialne. Wyjątkiem jest energia jądrowa produkowana w zamkniętym cyklu paliwowym obejmującym recykling odpadów jądrowych w reaktorach typu FBR (reaktor prędki powielający)[33]. Obecnie w cyklu zamkniętym produkowana jest m.in. energia jądrowa w Rosji (reaktory BN-600 i BN-800[34]). Energia jądrowa nie jest formalnie zaliczana do odnawialnych źródeł energii przez instytucje publiczne, m.in. przez Międzynarodową Agencję Energii, Unię Europejską[35][36][37]. Wynika to z niewielkiego rozpowszechnienia technologii reaktorów powielających[38].

Energia jądrowa jest równocześnie źródłem niskoemisyjnym (mediana 12 gCO2eq/kWh wg IPCC)[39] i charakteryzuje się bardzo wysoką gęstością energetyczną, co skutkuje niewielkim wykorzystaniem paliwa oraz powierzchni lądu. Opublikowany w 2021 roku raport Joint Research Centre Komisji Europejskiej na temat możliwości włączenia energii jądrowej do europejskiej taksonomii odnawialnych źródeł energii stwierdził:[40]

Brak jest naukowych podstaw do twierdzenia, że energia jądrowa stwarza większe zagrożenie dla zdrowia ludzi lub środowiska, niż inne metody wytwarzania energii włączone do Taksonomii jako wspierające zapobieganie zmianom klimatycznym.

Amerykański Instytut Naftowy opisuje reaktory powielające, które produkują więcej paliwa niż zużywają, jako uważane za odnawialne źródło energii[41]. Podobnie Komisja Brundtland w raporcie opublikowanym w 1987 roku zaliczyła reaktory powielające oraz przyszłe reaktory fuzyjne do odnawialnych źródeł[42]. Zaliczenie to wynika z faktu, że podobnie jak przy innych odnawialnych źródłach energii, wykorzystywanie reaktorów powielających (takich jak działający od 1980 roku BN-600 w elektrowni w Biełojarsku[43]) nie spowodowałoby wyczerpania się zasobów nawet w ciągu milionów lat[1].

W odróżnieniu od rozszczepienia jądrowego, które jest podstawą produkcji energii w konwencjonalnych reaktorach uranowych, kontrolowana synteza termojądrowa (fuzja) jest źródłem praktycznie odnawialnym, ponieważ jako paliwo wykorzystuje powszechnie występujące pierwiastki, takie jak izotopy wodoru i litu.

Odnawialne źródła energii w Polsce

W 2018 OZE wyprodukowały w Polsce 22,6 TWh (12,7%) energii elektrycznej

W ustawie Prawo energetyczne odnawialne źródła energii zdefiniowano jako „źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych”.

W Polsce nałożono obowiązek zakupu energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, o czym mówi rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r.[44]. W rozporządzeniu podane zostały wielkości wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych w zakresie od 2,65% w 2003 r. do 9% w 2010 roku. W 2006 r. przyjęto nowelizację ustawy, ustalając nowy poziom 10,4% w 2010 r.[45].

W 2010 r. przyjęto nowelizację ustawy prawo energetyczne[46] oraz nowe rozporządzenie[47].

27 lipca 2012 ogłoszona została trzecia wersja prawa o OZE, która całościowo ma regulować sprawy związane z energetyką odnawialną w Polsce. Ustawa wychodzi naprzeciw przepisom unijnym dotyczącym zielonej energetyki i obliguje Polskę do większego wsparcia tej gałęzi przemysłu. Planowano wejście w życie ustawy 1 stycznia 2013[48]. Termin ten nie został jednak dotrzymany.

26 listopada 2012 w Sejmie odbyło się wysłuchanie obywatelskie na temat wdrożenia dyrektywy UE dotyczącej odnawialnych źródeł energii[49]. Udział wzięli parlamentarzyści, eksperci i przedsiębiorcy związani z sektorem OZE[50].

Od połowy 2013 roku prowadzone były prace nad kolejną wersją ustawy o odnawialnych źródłach energii, która zawierać miała nowy system wsparcia w postaci aukcji OZE (przetargów w formie aukcji holenderskich, w których wyłaniany jest inwestor otrzymujący wsparcie)[51].

Ustawa z 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii (OZE)[52] miała pozwolić na uzyskanie do 2020 r. 15% udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii[53].

W 2015 r. nastąpiła zmiana ustawy zapewniająca wsparcie dla prosumentów, czyli jednoczesnych producentów i konsumentów energii z małych źródeł odnawialnych. Możliwe stało się wykorzystanie wyprodukowanej energii na własne potrzeby oraz na rozliczanie nadwyżek[54][55].

W dniu 22 czerwca 2016 dodano zmiany do ustawy, m.in. definicję klastra energii[56]

W dniu 14 lipca 2018 weszła w życie ustawa wprowadzająca zmiany do ustawy o odnawialnych źródłach energii, m.in. nowe definicje: biomasy pochodzenia rolniczego, biowęgla, toryfikatu, hybrydowej instalacji odnawialnego źródła energii oraz modernizacji, umożliwiając wytwórcom uzyskanie pomocy publicznej dla istniejącej instalacji OZE[57].

W dniu 19 lipca 2019 sejm RP VIII kadencji uchwalił nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii[58].

W dniu 16 lipca 2020 sejm RP IX kadencji uchwalił kolejne poprawki wprowadzającą zmiany do ustawy o odnawialnych źródłach energii, m.in. nowe definicje: drewna energetycznego[59].

Struktura pozyskania energii ze źródeł odnawialnych w Polsce w roku 2019[60]
Biopaliwa stałe 65,56%
Energia wiatru 13,72%
Biopaliwa ciekłe 10,36%
Biogaz 3,15%
Pompy ciepła 2,69%
Energia wody 1,78%
Energia słoneczna 1,40%
Odpady komunalne 1,08%
Energia geotermalna 0,26%

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W opracowaniu są metody pozyskiwania uranu z wody morskiej, co w połączeniu z cyklem uzupełniania uranu w tejże wodzie ze skał może spełniać kryteria odnawialności.
  2. ↑ Według metodologii REN21 w 2019 roku 80,2%, według metodologii BP 84,7% w 2018 roku.
  3. ↑ BP pomija tradycyjne opalanie drewnem i inną biomasą.

Przypisy

  1. ↑ a b Bernard L. Cohen, Breeder reactors: A renewable energy source, „American Journal of Physics”, 51 (1), 1983, s. 75–76, DOI: 10.1119/1.13440, Bibcode: 1983AmJPh..51...75C (ang.).
  2. ↑ Marcin Buchowiecki: Cykl paliwowy reaktorów jądrowych lekkowodnych. [w:] Cykl paliwowy reaktorów jądrowych lekkowodnych [on-line]. Zakład Fizyki Molekularnej, Uniwersytet Szczeciński, 2012. [dostęp 2020-02-07]. (pol.).
  3. ↑ Pierwsza seryjna partia paliwa MOX załadowana do reaktora prędkiego BN-800. Centrum Informacji o Rynku Energii, 2020-01-30. [dostęp 2020-02-07].
  4. ↑ Ustawa o odnawialnych źródłach energii. isap.sejm.gov.pl. [dostęp 2020-01-23]. (pol.).
  5. ↑ a b c d e Renewables 2021 Global Status Report. Renewable Energy Policy Network for the 21st Century. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e BP Statistical World Energy Review, koncern British Petroleum, czerwiec 2019 [dostęp 2019-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-16] (ang.).
  7. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Energia ze źródeł odnawialnych w 2019 r., Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 18 grudnia 2020, s. 58, ISSN 1898-4347.
  8. ↑ BP Statistical World Energy Review, koncern British Petroleum, czerwiec 2020 [dostęp 2020-06-19] (ang.).
  9. ↑ a b Energy flow charts. Global Climate & Energy Project. [dostęp 9 lutego 2012]. (ang.).
  10. ↑ EIA – International Energy Outlook 2017. 2017-09-14. [dostęp 2018-02-06]. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g h i Renewables 2020 Global Status Report. Renewable Energy Policy Network for the 21st Century. [dostęp 2020-06-19]. (ang.).
  12. ↑ Ciepła woda z OZE. Czy to się opłaca? [online], Ogrzewam Dom, 10 stycznia 2019 [dostęp 2019-02-21] (pol.).
  13. ↑ Bartłomiej Derski: Energia będzie tanieć. ok. 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-23)].
  14. ↑ Dopłaty do ropy wyższe niż do wiatraków.
  15. ↑ World Consumption of Primary Energy by Energy Type and Selected Country Groups, EIA [zarchiwizowane z adresu 2011-05-23] (ang.).
  16. ↑ Ile Niemcy rzeczywiście dopłacą do OZE w 2013 r.?
  17. ↑ Szok w Niemczech w związku z kosztami zielonej energii. WNP.pl, 2012.
  18. ↑ a b Niemcy: zielona rewolucja okazała się za droga. Forsal, 2013.
  19. ↑ Volkswirtschaftlicher Nutzen, Deutschlands Informationsportal zu Erneuerbaren Energien. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-15)]. (niem.).
  20. ↑ Lea Ruth: Electricity Costs: The folly of wind-power. Civitas, styczeń 2012. [dostęp 15 lutego 2012]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)]. (ang.).
  21. ↑ a b Drewno – paliwo przyszłości, naprawdę?. The Economist, 2013.
  22. ↑ Increasing Renewables: Costs and Benefits.
  23. ↑ Renewable energies are good business. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-15)]. (ang.).
  24. ↑ Green jobs and social impacts. (ang.).
  25. ↑ Renewable Energies: 378,000 Jobs in 2012. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-15)]. (ang.).
  26. ↑ Stromerzeugung aus Solar- und Windenergie im Jahr 2013. (niem.).
  27. ↑ Climate protection by means of clean power. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-15)]. (ang.).
  28. ↑ G. Wiśniewski, IEO: współspalanie zniszczyło system wsparcia OZE.
  29. ↑ Powiedz premierom Donaldowi Tuskowi i Waldemarowi Pawlakowi żeby przerwali oszustwo jakim jest współspalanie biomasy z węglem.
  30. ↑ Współspalanie, czyli pomieszanie z poplątaniem za nasze (BARDZO DUŻE) pieniądze.
  31. ↑ Zieloni i Ruch Palikota: Stop współspalaniu, rządowa ustawa o OZE do kosza!
  32. ↑ Maciej Jarkowiec. Nabici w biomasę. „Przekrój”, 2012-03-18. 
  33. ↑ Waltar, A.E.; Reynolds, A.B: Fast breeder reactors. Pergamon Press, 1981. ISBN 978-0-08-025983-3.
  34. ↑ Russia's BN-800 unit enters commercial operation. 2016-10-16. [dostęp 2020-02-07].
  35. ↑ Renewable Energy Basics. NREL. [dostęp 2013-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-30)]. (ang.).
  36. ↑ Report from the commission to the European parliament, the council, the European economic and social committee and the committee of the regions. EUR-Lex. [dostęp 2013-09-02]. (ang.).
  37. ↑ Renewable energy. Międzynarodowa Agencja Energetyczna. [dostęp 2013-09-02]. (ang.).
  38. ↑ The first serial batch of MOX fuel loaded into BN-800 fast reactor at Beloyarsk NPP. Communications Department of TVEL JSC, Communications Department of Rosenergoatom, 2020-01-28. [dostęp 2020-02-07]. (ang.).
  39. ↑ IPCC Working Group III – Mitigation of Climate Change, Annex III: Technology - specific cost and performance parameters - Table A.III.2 (Emissions of selected electricity supply technologies (gCO 2eq/kWh)) [online].
  40. ↑ Technical assessment of nuclear energy with respect to the 'do no significant harm' criteria of Regulation (EU) 2020/852 ('Taxonomy Regulation') [online].
  41. ↑ Key Characteristics of Nonrenewable Energy Resources. (ang.).
  42. ↑ Gro Harlem Brundtland: Chapter 7: Energy: Choices for Environment and Development. [w:] Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development [on-line]. 1987-03-20. [dostęp 2013-03-27]. (ang.).
  43. ↑ Beloyarsk Nuclear Power Plant. 2006-02-23. [dostęp 2013-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-28)]. (ang.).
  44. ↑ Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2005 r. nr 261, poz. 2187).
  45. ↑ Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2006 r. nr 205, poz. 1510).
  46. ↑ Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. nr 21, poz. 104).
  47. ↑ Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lutego 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. z 2010 r. nr 34, poz. 182).
  48. ↑ Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. z 2012 r. poz. 1229).
  49. ↑ Dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych 2009/28/WE (pl).
  50. ↑ Evenea: Wdrożenie dyrektywy UE dot. odnawialnych źródeł energii w Polsce. [dostęp 2013-09-02].
  51. ↑ Rząd przycina wsparcie „zielonej” energetyki.
  52. ↑ Ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2021 r. poz. 610).
  53. ↑ Prezydent podpisał ustawę o Odnawialnych Źródłach Energii.
  54. ↑ Ustawa z dnia 29 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz ustawy – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2015 r. poz. 2365).
  55. ↑ System opustów i bilansowanie energii. pvge.pl. [dostęp 2020-01-13].
  56. ↑ Ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 925).
  57. ↑ Ustawa z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1276).
  58. ↑ Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1524).
  59. ↑ Ustawa z dnia 16 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1503).
  60. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Energia ze źródeł odnawialnych w 2019 r., Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 18 grudnia 2020, ISSN 1898-4347.

Bibliografia

  • Joanna Krzeminska. Are Support Schemes for Renewable Energies Compatible with Competition Objectives? An Assessment of National and Community Rules. „Yearbook of European Environmental Law”. Volume VII, s. 125, listopad 2007. Oxford University Press. 

Linki zewnętrzne

Globalne ocieplenie i zmiana klimatu
badanie
przyczyny
opinie i reakcje
polityka
Energia odnawialna
Turbina wiatrowa
Turbina wiatrowa
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Odnawialne_źródła_energii&oldid=63823676”