Feliks Janiewicz

Feliks Janiewicz, także Yaniewicz (ur. 1762 w Wilnie, zm. 21 maja 1848 w Edynburgu) – polski skrzypek, dyrygent, kompozytor, nauczyciel muzyki, organizator życia muzycznego.

Wysoki poziom gry na skrzypcach osiągnął Janiewicz już we wczesnej młodości. W latach 1777-1784 był członkiem kapeli królewskiej w Warszawie; brał tu udział w koncertach, przedstawieniach operowych i baletach, balach i przyjęciach. W 1784 uzyskał prawdopodobnie stypendium królewskie i udał się do Europy Zachodniej. Domniemany jest jego pobyt 1784 w Nancy. W 1785 przebywał w Wiedniu, gdzie kontaktował się z Josephem Haydnem i Mozartem. U pierwszego z nich przypuszczalnie pobierał lekcje kompozycji, drugi zadedykował mu swoje Andante na skrzypce i orkiestrę (KV 470, druga wersja część II Koncertu skrzypcowego D-dur KV 218). Otrzymawszy stypendium od bliżej nie określonej osoby arystokratycznego pochodzenia, Janiewicz przebywał we Włoszech w latach 1785-1786(?)-1787. We Florencji poznał P. Nardiniego, w Turynie Gaetano Pugnaniego. We Włoszech miały miejsce pierwsze estradowe występy Janiewicza i tu powstały jego pierwsze kompozycje (koncerty). W dniach 23 i 25 grudnia 1787 oraz 9, 21, 24 i 28 marca 1788 występował w Paryżu w Concert Spirituel. Do 1790 był członkiem orkiestry księcia orleańskiego w Paryżu. Być może w 1791 Janiewicz przebywał w Mediolanie, a przed 1792 także w Polsce. W 1792 prawdopodobnie na zaproszenie Johanna Petera Salomona Janiewicz przybył do Wielkiej Brytanii. Po raz pierwszy publicznie wystąpił w Londynie 9 lutego 1792 na benefisie Vojtěcha Jíroveca pod dyrekcją Salomona. W sezonie 1792 występował jako główny skrzypek-solista na koncertach subskrypcyjnych Salomona w Hanover Square Room; w następnym sezonie, kiedy jego miejsce zajął Giovanni Battista Viotti, Janiewicz występował na koncertach oratoryjnych w King’s Theatre Haymarket; na koncertach Salomona pojawił się ponownie 1796. Oprócz występów na regularnych koncertach brał udział w wielu benefisach czołowych muzyków (m.in. Josepha Haydna 3 maja 1792). Od początku swego pobytu w Anglii Janiewicz odbywał wiele podróży jako koncertujący skrzypek i kierownik orkiestry, m.in. 1792-1793 występował w Bath, 1796, 1797 i 1799 w Irlandii, od około 1788 regularnie występował w Manchesterze i Liverpoolu, a w 1803 po raz pierwszy w Edynburgu. 12 października 1799 ożenił się z Elizą Breeze (zm. 27 maja 1862) i zamieszkał w Liverpoolu, gdzie około 1803 założył sklep z nutami i instrumentami muzycznymi, prowadząc również w niewielkim zakresie działalność wydawniczą. Około 1810-1813 jego wspólnikiem był J. Green, a od około 1816 W.D.G. Weiss, który przejął interes po rezygnacji Janiewicza około roku 1829. W Liverpoolu Janiewicz prowadził aktywną działalność muzyczną, m.in. w 1799, 1808 i 1813 był kierownikiem orkiestry na festiwalach, przez wiele sezonów do około 1814 był kierownikiem orkiestry koncertów subskrypcyjnych, a 1819, 1820 i 1822 organizował własne cykle koncertów muzyki instrumentalnej. W 1813 był jednym z trzydziestu współzałożycieli Philharmonic Society w Londynie, z którym współpracował do 1815 jako jeden z kierowników orkiestry. W 1815 przeniósł się do Edynburga, gdzie rozwinął działalność koncertową, m.in. brał udział w festiwalach (1815, 1819 i 1824), prowadził orkiestry koncertów subskrypcyjnych oraz organizował (od 1816) własne cykle koncertowe. W tym czasie występował też w innych miastach Szkocji (m.in. Glasgow, Aberdeen, Dundee) i Irlandii. W 1831 Janiewicz wycofał się z działalności koncertowej. Na temat ostatniego okresu jego życia brak informacji. Pochowany został na Warriston Cemetery w Edynburgu. Janiewicz miał dwie córki — starsza, Felicja, była pianistką i śpiewaczką, młodsza, Paulina — harfistką; syn Janiewicza, Felix, był znanym dentystą chirurgiem.

Dzieła

• Pięć koncertów skrzypcowych:
  • I Koncert F-dur (ok.1788?)
  • II Koncert E-dur (ok.1788?)
  • III Koncert A-dur (ok.1791?)
  • IV Koncert A-dur (ok.1797?)
  • V Koncert e-moll (ok.1803?)
• Koncert fortepianowy (ok.1800?)
• Sześć triów na dwoje skrzypiec i wiolonczelę
• Sześć divertimenti na dwoje skrzypiec
• inne utwory kameralne, utwory fortepianowe i pieśni

Bibliografia

• Andrzej Sitarz: Janiewicz, Yaniewicz, Feliks. W: Elżbieta Dziębowska: Encyklopedia muzyczna PWM. T. 4: hij część biograficzna. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 421-422. ISBN 83-224-0453-0. OCLC 180641615. (pol.).Sprawdź autora:1.Sprawdź autora rozdziału:1.

{{Kontrola autorytatywna}} Nieznane pola: "LCCN", "VIAF" oraz "TYP".