Księżpol: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Zmiana dotyczy daty najstarszej wzmianki o istnieniu Księżpola. Znaczniki: Wycofane VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Brak źródeł - twórczość własna ? Znacznik: Ręczne wycofanie zmian |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Księżpol powstał na początku XVI wieku pod nazwą Księżopole. Dokumenty podatkowe z 1507 roku wskazują na istnienie w Księżpolu prawosławnej cerkwi dla mieszkańców, którzy byli Rusinami. Miejscowość należała wtedy do starostwa krzeszowskiego w [[ziemia przemyska|ziemi przemyskiej]] ([[województwo ruskie]]). W 1588 Księżpol znalazł się w dobrach [[Jan Zamoyski|Jana Zamoyskiego]] a następnie [[Ordynacja Zamojska|Ordynacji Zamojskiej]], gdzie został w 1792 ośrodkiem [[klucz (majątek ziemski)|klucza]] skupiającego 13 miejscowości. W 1867 w nowo utworzonym [[powiat biłgorajski|powiecie biłgorajskim]] ([[gubernia lubelska]]) powstała [[Księżpol (gmina)|gmina Księżpol]] z siedzibą w Księżpolu. Księżpol posiadał w XIX wieku około 100 domostw oraz szkołę elementarną. |
|||
Najstarsza wzmianka o istnieniu Księżpola pochodzi z wpisu do Metryki Koronnej aktu lokacji wsi Łukowa na prawie niemieckim z roku 1394. Z tresci tego dokumentu można wnioskować, że Księżpol już wtedy funkcjonował według tego prawa. W tym dokumencie napisanym w języku łacińskim, nazwę miejscowości zapisano w jednej kopii jako '''Krzanzepole''', a w drugiej jako '''Kyassopolye'''. W 1465 roku nazwa ta występuje jako Kszassopole lub Kszanze Pole, 1515 roku jako Xazopolye, a w roku 1578 już jako Xiespol. |
|||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
Wersja z 08:43, 24 maj 2021
Artykuł |
50°25′23″N 22°44′7″E |
---|---|
- błąd |
39 m |
WD |
50°25'0.1"N, 22°43'59.9"E |
- błąd |
14 m |
Odległość |
764 m |
wieś | |
Urząd Gminy w Księżpolu | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) |
1210[1] |
Strefa numeracyjna |
84 |
Kod pocztowy |
23-415[2] |
Tablice rejestracyjne |
LBL |
SIMC |
0892228 |
Położenie na mapie gminy Księżpol | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego | |
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego | |
50°25′23″N 22°44′07″E/50,423056 22,735278 |
Księżpol (pierwotnie Księżopole, dawniej Kniaźpol, ukr. Княжпіль, ros. Княжполь) – wieś gminna w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Księżpol[3][4].
Miejscowość jest siedzibą wiejskiej gminy Księżpol i jej największą wsią. Liczyła według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) 1210 mieszkańców[1].
Wieś królewska Księzopol, położona była w 1589 roku w starostwie niegrodowym krzeszowskim w ziemi przemyskiej województwa ruskiego[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
Położenie
Księżpol leży w regionie typowo rolniczym, na pograniczu Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Równiny Biłgorajskiej, nad Tanwią (kąpielisko). Wieś leży pomiędzy Biłgorajem a Tarnogrodem, w bezpośrednim sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 835 w relacji Lublin – Przemyśl.
Infrastruktura
W Księżpolu działa m.in. Gminny Ośrodek Zdrowia, zespół szkół (szkoła podstawowa i gimnazjum), Gminny Ośrodek Kultury oraz Biblioteka Publiczna.
Historia
Księżpol powstał na początku XVI wieku pod nazwą Księżopole. Dokumenty podatkowe z 1507 roku wskazują na istnienie w Księżpolu prawosławnej cerkwi dla mieszkańców, którzy byli Rusinami. Miejscowość należała wtedy do starostwa krzeszowskiego w ziemi przemyskiej (województwo ruskie). W 1588 Księżpol znalazł się w dobrach Jana Zamoyskiego a następnie Ordynacji Zamojskiej, gdzie został w 1792 ośrodkiem klucza skupiającego 13 miejscowości. W 1867 w nowo utworzonym powiecie biłgorajskim (gubernia lubelska) powstała gmina Księżpol z siedzibą w Księżpolu. Księżpol posiadał w XIX wieku około 100 domostw oraz szkołę elementarną.
Zabytki
Głównym zabytkiem wsi jest kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Budynek ten powstał jako parafialna cerkiew unicka dla miejscowych Rusinów w 1858 i został ufundowany przez ordynata Konstantego Zamoyskiego w miejsce poprzedniej cerkwi z roku 1679 (zbudowanej także z fundacji Zamoyskich). Jednakże pierwszą świątynią w tej miejscowości była cerkiew prawosławna, której istnienie potwierdzają zapisy podatkowe z roku 1507[6]. W latach 1875–1917 (po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej) dotychczasowa parafia unicka należała do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1919 cerkiew została zrewindykowana na rzecz nowo powstałej w tej miejscowości parafii rzymskokatolickiej.
W 1937 roku wysiłkiem miejscowej społeczności prawosławnej w Księżpolu wzniesiono cerkiew drewnianą. Została ona zburzona w 1938 roku w ramach akcji niszczenia świątyń prawosławnych na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu[7]. W latach 1941–1944 murowana świątynia była ponownie użytkowana przez prawosławnych.
W Księżpolu, nieopodal kościoła, w kierunku północnym, znajduje się rzymskokatolicki cmentarz (dawniej unicki, powstały z kolei na miejscu prawosławnego) z najstarszym nagrobkiem sięgającym 1828. Na cmentarzu znajduje się 12 mogił żołnierzy z września 1939 oraz Kopiec Żołnierski z I wojny światowej. Około 1,5 km w kierunku północno-wschodnim od dzisiejszego kościoła, znajduje się wciąż czynny cmentarz prawosławny (wiele najstarszych kamiennych nagrobków zostało poddane aktom wandalizmu).
Urodzeni w Księżpolu
- Jan Teraszkiewicz - greckokatolicki duchowny, ordynariusz unickiej diecezji chełmskiej w latach 1851 - 1863
Galeria
-
Dzisiejszy widok na kościół
-
Cmentarz prawosławny, widok ogólny
-
Grób biskupa Jana Teraszkiewicza na cmentarzu rzymskokatolickim (dawniej unickim i prawosławnym)
-
Krzyż przydrożny
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 631 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 23.04.2015].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 23.04.2015].
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 24.
- ↑ Z. Budzyński: „Sieć parafialna prawosławnej diecezji Przemyskiej na przełomie XV i XVI wieku”. Polska – Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, Przemyśl, 1990. T.1, str. 144..
- ↑ Grzegorz Kuprianowicz: Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczczyźnie i południowym Podlasiu.. Redakcja serwisu internetowego cerkiew1938.pl. [dostęp 2019-07-12]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Zburzona w 1938 r.cerkiew we wsi Księżpol
- Księżpol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 830 .
- Księżpol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 187 .