Przejdź do zawartości

Stanisław Małek (generał)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Małek
Ilustracja
W mundurze podpułkownika dyplomowanego piechoty (1937)
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

20 czerwca 1895
Michałowice

Data i miejsce śmierci

30 października 1966
Poznań

Przebieg służby
Lata służby

1915–1948

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
ludowe Wojsko Polskie

Formacja

I Korpus Polski

Jednostki

22 Pułk Piechoty
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IX
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr I
11 Pułk Piechoty
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VII
56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej
Armia „Poznań”
60 Pułk Piechoty Wielkopolskiej
Poznański Okręg Wojskowy
Warszawski Okręg Wojskowy
Śląski Okręg Wojskowy

Stanowiska

dowódca kompanii
dowódca batalionu piechoty
kierownik referatu
szef sztabu okręgu
zastępca dowódcy pułku
dowódca pułku
szef oddziału

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
Obrona Warszawy (1939)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości

Stanisław Małek[a] (ur. 20 czerwca 1895 w Michałowicach, zm. 30 października 1966 w Poznaniu) – oficer Armii Imperium Rosyjskiego, oficer dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, generał brygady ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się Michałowicach k. Grójca, w rodzinie Antoniego i Antoniny z Besińskich. W 1908 ukończył Szkołę Powszechną następnie kształcił się w Seminarium Nauczycielskim, które ukończył w 1913. W latach 1913–1915 pracował jako nauczyciel. W 1915 roku został wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego. W 1916 roku ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Moskwie i został mianowany chorążym. W latach 1916–1917 służył w 75 Sewastopolskim pułku piechoty, a od jesieni 1917 roku, w stopniu podporucznika, w I Korpusie Polskim w Rosji. Po rozwiązaniu korpusu w czerwcu 1918 roku powrócił do kraju[2].

Od listopada 1918 służył w Wojsku Polskim. Awansowany do stopnia porucznika 1 grudnia 1918. Przydzielony został do 22 pułku piechoty w Siedlcach, w którego szeregach wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Za okazane męstwo w czasie walk został odznaczony przez generała Władysława Sikorskiego Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Awansowany do stopnia kapitana 1 grudnia 1920. Zweryfikowany w tym stopniu z starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W pułku piechoty pełnił kolejno funkcję dowódcy kompanii, potem baonu. We wrześniu 1924 roku został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu na stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Informacyjnego[3]. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 141. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. 5 stycznia 1931 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza dwuletniego Kursu 1930–1932[5]. 1 listopada 1932 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Pełni w nim służbę na stanowisku kierownika Referatu Bezpieczeństwa i szefa Referatu Mobilizacyjnego. W maju 1934 roku został przeniesiony do 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach na stanowisko dowódcy batalionu[6]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 roku i 28. lokatą w korpusie oficerów piechoty[1]. Od marca 1936 roku pełni funkcję szefa Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. W grudniu 1938 roku został przeniesiony do 56 pułku piechoty w Krotoszynie na stanowisko I zastępcy dowódcy pułku[7]. Po ogłoszeniu mobilizacji powszechnej, zgodnie z przydziałem udał się do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, gdzie mobilizowała się III część Kwatery Głównej Armii „Poznań”. Wspomniana część nie dołączyła do Kwatery Głównej Armii. Wziął udział w obronie Warszawy. Dowodził pozycją „Bielany”, która wchodziła w skład pododcinka „Północ” Odcinka „Warszawa-Zachód”. Obsadę tego odcinka stanowiły między innymi resztki 60 pułku piechoty, nad którymi od 21 września 1939 roku sprawował dowództwo[8].

Od 29 września 1939 roku, po kapitulacji Warszawy, przebywał w niewoli niemieckiej. Początkowo w Oflagu II A Prenzlau, a później w Oflagu II E Neubrandenburg i Oflagu II D Gross Born. Na początku stycznia 1945 roku został ewakuowany do Oflagu X A Sandbostel. W maju 1945 roku, po wyzwoleniu obozu, powrócił do kraju[2].

W lipcu 1945 roku został przyjęty do odrodzonego Wojska Polskiego i wyznaczony na stanowisko szefa Oddziału Ogólno-organizacyjnego Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr III w Poznaniu. 20 sierpnia 1945 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika. W październiku 1945 roku został szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr I w Warszawie. Od października 1946 roku do 13 października 1948 roku był szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr IV we Wrocławiu. 9 lipca 1947 roku został mianowany generałem brygady[2].

13 października 1948 roku został pod fałszywymi zarzutami aresztowany przez żołnierzy Informacji Wojskowej i uwięziony. Przeszedł ciężkie śledztwo. W czasie przesłuchań torturowany. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 9 listopada 1950 roku został skazany na karę 12 lat więzienia, utratę praw publicznych na lat 5, oraz przepadek mienia, zdegradowano go również do stopnia szeregowca. Więziony we Wrocławiu, w Warszawie, potem w Centralnym Więzieniu we Wronkach. Postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie ze względu na stan zdrowia udzielono mu przerwy w odbywaniu kary. Zwolniony z więzienia we Wronkach 4 marca 1954. Do więzienia już nie powrócił. Po zwolnieniu z więzienia mieszkał w Poznaniu, gdzie zmarł 30 października 1966 roku. Pochowany na cmentarzu Junikowo w Poznaniu[2] (pole 8 kwatera 6-2-17)[9].

19 kwietnia 1984 roku Naczelny Prokurator Wojskowy, na wniosek córki generała Krystyny, wniósł do Izby Wojskowej Sądu Najwyższego rewizję nadzwyczajną od wyroku z dnia 9 listopada 1950 roku. Postanowieniem tegoż sądu z dnia 31 maja 1984 roku został uniewinniony. Tym samym został w pełni zrehabilitowany. W 1985 roku Rada Państwa przywróciła mu pośmiertnie stopień generała brygady[2].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Był mężem Ireny ze Ślosarskich (1913–2011). Miał córkę Krystynę Barbarę i syna Stanisława[2][10]. W ostatnich latach życia mieszkał w Poznaniu.

Awanse

[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  1. W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stanisław III Małek”, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo imię i nazwisko[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 15.
  2. a b c d e f Łaszczewski 2011 ↓.
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 95 z 18 września 1924 roku, s. 530.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 46.
  5. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 33, 799.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 158.
  7. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 613.
  8. Głowacki 1985 ↓, s. 204, 243, 260, 294.
  9. Plan Poznania - Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2022-10-20].
  10. J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III: M–S, Toruń 2010, s. 438–440.
  11. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  12. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  13. M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]