Stara Wieś (województwo podkarpackie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stara Wieś
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

brzozowski

Gmina

Brzozów

Liczba ludności (2021)

3536[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

36-200[3]

Tablice rejestracyjne

RBR

SIMC

0346046

Położenie na mapie gminy Brzozów
Mapa konturowa gminy Brzozów, u góry znajduje się punkt z opisem „Stara Wieś”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Stara Wieś”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Stara Wieś”
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego
Mapa konturowa powiatu brzozowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Stara Wieś”
Ziemia49°43′24″N 22°00′30″E/49,723333 22,008333[1]
Bazylika
Budynek szkoły w Starej Wsi powstałej w 1911
Klasztor Sióstr Służebniczek NMP (1874)

Stara Wieświeś w Polsce, w gminie Brzozów, powiecie brzozowskim, województwie podkarpackim[4][5]. Leży nad rzeką Stobnicą na Pogórzu Dynowskim.

Na przełomie XVI i XVII wieku położona była w ziemi sanockiej województwa ruskiego[6]. Wieś klucza brzozowskiego biskupów przemyskich[7]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim. Sąsiaduje z Bliznem na północy, na wschodzie z Przysietnicą, na południu z miastem Brzozów, na zachodzie z Orzechówką i Malinówką.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Stara Wieś[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0346052 Budy część wsi
0346069 Dół część wsi
0346075 Folwark część wsi
0346112 Gołaszówka przysiółek
0346081 Góra część wsi
0346098 Skokówka część wsi
0346106 Zagroda część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki miejscowości sięgają 1359, kiedy to król Kazimierz Wielki nadał akt lokacyjny dla osady leżącej nad rzeką Stobnica. Historiografowie wskazują pierwotną nazwę wsi jako Brzozów. W 1384 wieś ta oraz pobliski Domaradz przekazano jako ofiarę biskupom przemyskim. W tym samym czasie na południe od wsi założono miasto, które posiadało taką samą nazwę. Do lokalizacji miasta przyczyniły się częste wylewy rzeki, dlatego wybrano wzgórze posiadające również lepsze warunki obronne. Wkrótce miasto stało się siedzibą tzw. klucza biskupiego, a dla określania wsi zaczęto używać nazwy Stara Wieś. Pierwszy dokument potwierdzający zmianę nazwy jest datowany na 1460.

W 1896 poeta Mirandola Pik wraz z matką zakontraktował w okolicy teren pod eksploatacji ropy naftowej, ale do realizacji wydobycia nie doszło. Na położonym na wschód od wsi wzgórzu Parnas znajdują się zaczopowane odwierty, z dwóch wydobywa się gaz, który spala się od razu po ujściu z czopa. W północnej części Starej Wsi znajduje się dom generalny Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. W południowej części Starej Wsi znajduje się Kolegium Ojców Jezuitów i Nowicjat Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej. W 2016 nowicjat Towarzystwa Jezusowego został zawieszony. W przeszłości znajdowało się tu też zgromadzenie zakonne Sióstr Wielkiego Zawierzenia.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Mogiła konfederatów barskich na granicy Starej Wsi i Brzozowa

Bazylika[edytuj | edytuj kod]

Późnobarokowa bazylika, konsekrowana w 1760 przez biskupa przemyskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego, pw. Wniebowzięcia NMP. Budowniczymi bazyliki i przyległego do niej klasztoru byli ojcowie paulini. Obecnie opiekują się nią ojcowie jezuici, którzy mają w kolegium starowiejskim swój nowicjat (zawieszony od 2016).

Mogiła[edytuj | edytuj kod]

W Starej Wsi wznosi się mogiła konfederatów barskich – usypana w formie wysokiego ziemnego kurhanu, zwieńczonego klasycystyczną, kolumnową kapliczką.

Muzeum Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej[edytuj | edytuj kod]

Założone przez jezuitów muzeum głównie sztuki sakralnej z około 4000 eksponatów z różnych części świata.

Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]

Połączenia z miastami[edytuj | edytuj kod]

Stara Wieś znajduje się przy drogi wojewódzkiej nr 886. We wsi znajduje się 5 przystanków autobusowych, z których największe znaczenie posiada położony obok bazyliki. Połączenia autobusowe łączą Starą Wieś z Brzozowem, Sanokiem, Krakowem, Wrocławem, Warszawą, Iwoniczem oraz z Rzeszowem. We wsi znajduje się lądowisko Stara Wieś.

Oświata[edytuj | edytuj kod]

W Starej Wsi znajduje się Przedszkole Samorządowe, Szkoła Podstawowa im. Najświętszego Serca Jezusa[8] oraz Prywatna Szkoła Muzyczna I st.

Podział wsi[edytuj | edytuj kod]

Stara Wieś zwyczajowo dzieli się na dwie części „Małą stronę” (zachodnia część) i „Dużą stronę” (wschodnia część położona przy DW886 Rzeszów-Sanok).

Obiekty sportowe[edytuj | edytuj kod]

W Starej Wsi znajduje się kompleks boisk sportowo-rekreacyjnych, należący do Zespołu Szkół w Starej Wsi:

Związani ze Starą Wsią[edytuj | edytuj kod]

Urodzili się
Przebywali
Zmarli
Odbywali nowicjat
Otrzymali święcenia kapłańskie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128620
  2. Raport o stanie gminy za 2021 rok, Biuletyn Informacji Publicznej, Urząd miejski w Brzozowie, 8 czerwca 2022, s. 16 [dostęp 2022-07-24] (pol.).
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1193 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej , Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
  7. Maciej Dalecki: Akta dóbr biskupów przemyskich obrządku łacińskiego 1652–1883. Inwentarz archiwalny zespołu, w: Rocznik Historyczno-Archiwalny. T. XI, Przemyśl 1996, s. 102.
  8. Szkoła Podstawowa im. Najświętszego Serca Jezusa w Starej Wski. oficjalna strona [dostęp 2021-05-05]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Chwalcie z nami Panią Świata, 1986 (historia Kościoła rzymskokatolickiego na ziemi brzozowskiej)
  • Stanisław Dydek, Stara Wieś. Z dziejów wsi i sanktuarium (1996)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]