Ulica Jana Karola Chodkiewicza w Bydgoszczy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Jana Karola Chodkiewicza
Ilustracja
Ulica Chodkiewicza przy skrzyżowaniu z ulicą Lelewela. W centrum widoczna willa Chodkiewicza 65 z 1934 roku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

1700 m[1]

Przebieg
światła ul. Gdańska, ul. Chocimska
ul. 20 Stycznia 1920r.
ul. I. Paderewskiego
ul. J. U. Niemcewicza
światła ul. J. Sułkowskiego, ul. Michała Kleofasa Ogińskiego
ul. Płocka
ul. ks. P. Wawrzyniaka
ul. ks. J. Poniatowskiego
ul. J. Kilińskiego, ul. Jastrzębia
ul. J. Lelewela
ul. E. Plater
ul. L. Mierosławskiego
ul. Powstańców Śląskich
ul. J. Wybickiego
Al. S. kard. Wyszyńskiego, ul. Cicha, ul. Głowackiego
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Jana Karola Chodkiewicza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Jana Karola Chodkiewicza”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Jana Karola Chodkiewicza”
53°07′53″N 18°01′28″E/53,131389 18,024444
Multimedia w Wikimedia Commons
Budynek Prewencji Policji odnowiony w 2020 roku
Budynek rektoratu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego z 1938

Ulica Jana Karola Chodkiewicza w Bydgoszczy – jedna z ważniejszych ulic w układzie komunikacyjnym centrum Bydgoszczy, umożliwiająca przejazd na osi wschód-zachód w północnej części Śródmieścia w kierunku dzielnicy Bielawy, wykorzystywana przez linię tramwajową.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W latach 70. XIX wieku zabudowa ulicy Gdańskiej sięgała obecnej ul. Chodkiewicza. Znajdujący się bardziej na wschód teren między obecną ul. Gdańską, Krasińskiego, Ogińskiego i Chodkiewicza, tzw. Hempelscher Felde, władze miejskie zakupiły w końcu XIX wieku, po czym przystąpiły do jego parcelacji i wytyczania siatki ulic. Pierwsze kamienice na zachodnim fragmencie ulicy zaczęły powstawać pod koniec I dekady XX wieku. Odcinek ten zabudowano niewysokimi kamienicami z przedogrodami. Na tym odcinku uwagę zwracają m.in. dworki w stylu Landhaus (ob. nr 2A i 4) z 1909, zaprojektowane przez Ericha Lindenburgera.

Znajdujący się przed 1920 poza granicami miasta wschodni odcinek obecnej ul. Chodkiewicza stanowił ośrodek zabudowy Bielaw, stanowiących wówczas oddzielną gminę wiejską. Według księgi adresowej z 1904 przy ulicy skupiała się cała istniejąca zabudowa. Stan ten zmienił się diametralnie w ciągu zaledwie 2 lat za przyczyną powstałego w 1902 roku niemieckiego Urzędniczego Towarzystwa Oszczędnościowego i Budowlanego (Beamten - Spar und Bauverein - spółdzielni oszczędnościowo-budowlanej urzędników bydgoskich instytucji), które korzystając z pożyczki rządu pruskiego na obszarze 6,5 ha na północ od ówczesnej Bleichfelder Strasse wzniosło kolonię piętrowych, murowanych domów jednorodzinnych z wysokimi, wielospadowymi dachami z czerwonej dachówki. Relokacja nowych mieszkańców wywołała w centrum Bydgoszczy poważny kryzys na rynku nieruchomosci, w rezultacie czego do 1920 miasto w ramach retorsji odmawiało przyłączenia Bielaw do miejskiej infrastruktury wodociągowej i energetycznej[2].

Po 2010, w związku z planami zlokalizowania w pobliżu nowej siedziby Akademii Muzycznej, przy ulicy rozpoczęto realizację nowych inwestycji mieszkaniowych, np. Botaniq pod nr 19[3]. Na jednym z planowanych budynków (w zespole mieszkaniowym Sens) powstał wertykalny ogród o wysokości 15 m i szerokości 4 m[4][5].

W 2016 ulica przeszła kapitalny remont, który wiązał się z usunięciem z niej wielu starych kasztanowców[6].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[7]:

  • kamienica, ul. Chodkiewicza 14, 1907, nr rej.: A/1384 z 16.09.2008
  • budynek d. Związku Rolniczego, ul. Chodkiewicza 21, 1903, nr rej.: A/1575 z 30.11.2010
  • sierociniec, ob. Komenda Wojewódzka Policji, ul. Chodkiewicza 32, 1914, nr rej.: A/484/1 z 18.03.1997

Inne ważne obiekty[edytuj | edytuj kod]

  • Rektorat Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego z 1938, ul. Chodkiewicza 30
  • Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. Józefa Brudzińskiego w Bydgoszczy, ul. Chodkiewicza 44
  • Kamienica z 1925, dawne biuro paszportowe, a następnie Zakład Ochrony Środowiska Wydziału Nauk Przyrodniczych UKW, w 2020 rozbudowana o nowoczesne skrzydło wschodnie[8], ul. Chodkiewicza 51
  • kamienica, ul. Chodkiewicza 5, z 1900 roku. Budynek 4-kondygnacyjny, wewnątrz charakterystyczne dla Bydgoszczy malowane tapety, na klatce schodowej mozaika, na zewnątrz oryginalna metaloplastyka. Od 2018 poddawana remontowi kapitalnemu[9].
  • budynek dawnej Policyjnej Izby Dziecka, ul. Chodkiewicza 8, z 1910 - pierwotnie należał do bydgoskiego chirurga i dyrektora szpitala św. Floriana, zamordowanego w pierwszych dniach II wojny przez gestapo, które przywłaszczyło willę. W 1945 budynek zajęło NKWD, a potem Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (z przeznaczeniem na biura)[10] i następnie UB, które urządziło w nim mieszkania dla prominentnych funkcjonariuszy. Potem, na przełomie l. 70. i 80., powstała tu Izba Dziecka[11], funkcjonująca do 2010. W styczniu 2017 władze miejskie postanowiły sprzedać obiekt, jednakże z powodu zgłoszonego wniosku o zwrot obiektu, do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez starostę sępoleńskiego, obiekt posiadał niewyjaśniony stan prawny[12][13]. Obiekt wpisany do gminnej ewidencji zabytków[14].
  • dawna cegielnia z ok. połowy XIX w., ul. Chodkiewicza 13, rozebrana wraz z piecem w listopadzie 2018[15] w celu zwolnienia gruntu pod zabudowę mieszkaniową[16].
  • kamienica ul. Chodkiewicza 18, w tzw. stylu eleganckim, wzniesiona w 1911-1912, odrestaurowana w 2007
  • kamienica, ul. Chodkiewicza 27, wyróżniająca się wieżyczkami
  • willa w stylu modernistycznym, ul. Chodkiewicza 65 z 1934 (proj. Józef Trojański); interesująca ze względu na rozplanowanie bryły i wnętrza - budynek ma kształt zbliżony w rzucie do trójkąta o zaokrąglonym narożu południowo-zachodnim; przenikające się bryły różnej wysokości tworzą budynek, w którym ważną rolę odgrywa światłocień[17]

Nazwy[edytuj | edytuj kod]

Obecna ulica Chodkiewicza składała się pierwotnie z dwóch oddzielnych ulic, przedzielonych obecną ul. Ogińskiego, co wiązało się ze znajdującą się tutaj do 1920 granicą miasta. Odcinek miejski, biegnący od ul. Gdańskiej do ul. Ogińskiego, w czasach pruskich (do 1920) nosił nazwy Bleichfelderstrasse, Bleichfelderwegstrasse, Bleichfelder Weg (1905), a w niepodległej Rzeczypospolitej został przemianowany na ul. Chodkiewicza. Z kolei odcinek znajdujący się w granicach włączonej do miasta w r. 1920 gminy Bielawy, nosił początkowo nazwę Hauptweg (1905, pol. Główna Droga), przemianowaną następnie na Kurfürstenstrasse (pol. Elektorska). Po 1920 odcinek ten nazwano ulicą Senatorską, którą w 1935 przemianowano na Bronisława Pierackiego.

III Rzesza potraktowała obydwa odcinki jako jedną całość nadając jej nazwę Albrecht Dürer Strasse, co stanowiło wyraźne nawiązanie do znajdującego się przy ulicy w okresie międzywojennym niemieckiego gimnazjum o nazwie Albrecht Dürer Schule. Po 1945 Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej VIII/45 usankcjonowano połączenie ulicy, która od tego czasu nosi nazwisko jednego z najwybitniejszych polskich hetmanów.

  • 1905 Bleichfelder Weg (część zachodnia) + Hauptweg (część wschodnia)
  • do 1920 Bleichfelderstrasse + Kurfürstenstrasse
  • 1920-1935 Chodkiewicza + Senatorska
  • 1935-1939 Chodkiewicza + Bronisława Pierackiego
  • 1939–1945 Albrecht Dürer Strasse
  • od 1945 Chodkiewicza[18]

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Przez ulicę Chodkiewicza kursują obecnie linie tramwajowe nr 4, 6 i 11. W przeszłości funkcjonowały tutaj również linie tramwajowe nr 2, 8 i 10 oraz linie nocne 4N, 6N i 8N. Z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, związanych np. z remontami ulicy, na ul. Chodkiewicza nie uruchamiano zasadniczo linii autobusowych.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wyznaczona za pomocą przyrządu do pomiaru w programie Google Earth. Podana w przybliżeniu.
  2. ↑ Iwona Jastrzębska-Puzowska: Od miasteczka do metropolii. Mado, 2006. ISBN 83-89886-71-5.
  3. ↑ mc: Kolejny apartamentowiec stanie w Dzielnicy Muzycznej. Pięć pięter. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-04-10.
  4. ↑ geo: Bydgoski ogród będzie piął się na 15 metrów. Rekordzista. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-06-18.
  5. ↑ is: Najwyższy ogród wertykalny. Można podziwiać go w Bydgoszczy na osiedlu Sens. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-09-07.
  6. ↑ Aleksandra Lewińska: MO dla drzew. Przypilnują, żeby za szybko nie znikały z Bydgoszczy. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-06-21.
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. kujawsko-pomorskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 21. [dostęp 2017-11-17].
  8. ↑ Wyjątkowa architektura
  9. ↑ Grażyna Marks, dss: Rusztowania oplotły piękny dom przy ul. Chodkiewicza. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-02-19.
  10. ↑ Nie widać końca sporu o budynek przy ul. Chodkiewicza w Bydgoszczy
  11. ↑ Małgorzata Czajkowska: Bezpański pałacyk. Miasto chce go sprzedać, walczą o niego spadkobiercy. 2019-01-04. [dostęp 2019-01-11].
  12. ↑ Małgorzata Czajkowska: Pałacyk w Śródmieściu wciąż niszczeje. W maju ma być decyzja w tej sprawie. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-04-10.
  13. ↑ Walczą o budynek w Bydgoszczy, w którym działała policyjna izba dziecka. Drugi raz usłyszeli: "nie"
  14. ↑ Małgorzata Czajkowska: Spadkobiercy powalczą o pałacyk na Bielawach. Byliśmy w środku. 2017-01-20. [dostęp 2019-12-01].
  15. ↑ Rozbiórka starej cegielni przy ul. Chodkiewicza. Pod mieszkania. 2018-11-07. [dostęp 2019-01-11].
  16. ↑ ml: Sens pobudza zmysły. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-01-26.
  17. ↑ Dzielnica Arystokratów, czyli Bielawy. [dostęp 2019-01-11].
  18. ↑ Słownik toponimów miejskich Bydgoszczy
Główne ulice i place w Bydgoszczy
Główne arterie komunikacyjne
Główne place
Główne ulice w centrum i okolicach
Ulice i place według osiedli
Zobacz też

Herb Bydgoszczy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Jana_Karola_Chodkiewicza_w_Bydgoszczy&oldid=71544951”