Wacław Gąsiorowski
|
||
 Fotografia portretowa pochodząca z archiwum Koncernu Ilustrowanego Kuriera Codziennego |
||
| Pseudonim | Wiesław Sclavus | |
| Data i miejsce urodzenia | 27 czerwca 1869 Warszawa |
|
| Data i miejsce śmierci | 30 października 1939 Konstancin-Jeziorna |
|
| Zawód | powieściopisarz, dziennikarz, publicysta, scenarzysta, działacz polonijny i niepodległościowy | |
| Gatunki | powieść | |
| Odznaczenia | ||
 |
||
Wacław Gąsiorowski, pseudonim Wiesław Sclavus (ur. 27 czerwca 1869 w Warszawie, zm. 30 października 1939 w Konstancinie) – polski powieściopisarz, dziennikarz, publicysta, a także scenarzysta[1], działacz polonijny i niepodległościowy. W roku 1900 wydawca i redaktor periodyku „Strumień”, w latach 1921-1930 redaktor czasopism polonijnych w Stanach Zjednoczonych, autor powieści historycznych nawiązujących głównie do Epopei Napoleońskiej i powstania listopadowego i o akcentach publicystycznych, dramatów i licznych reportaży.
Spis treści
Młodość[edytuj]
Po skończeniu nauki w gimnazjum, w wieku 15 lat rozpoczął pracę zarobkową, by móc sam się utrzymać po śmierci rodziców. Dalszą wiedzę zdobywał samodzielnie. Pracował jako pomocnik aptekarza. Czasy te opisał w wydanej w 1900 roku powieści zatytułowanej „Pigularz”. Wcielony do armii carskiej odbył niespełna 2-letnią służbę wojskową. Napisał wówczas pierwszą sztukę teatralną „Szare życie”, nagrodzoną w konkursie „Kuriera Warszawskiego” i wystawioną w teatrze „Rozmaitości” w 1892 roku. Gdy wyszedł z wojska, pracował jako księgowy. Dał się poznać jako organizator konspiracji niepodległościowej w zaborze rosyjskim, m.in. organizował tajne czytelnie w Rawie i Warszawie. Był redaktorem „Przeglądu tygodniowego” i korespondentem „Słowa Polskiego”. W roku 1901, na łamach warszawskiego „Dziennika dla Wszystkich”, zaczęła ukazywać się w odcinkach powieść „Huragan”. I o ile krytycy przyjęli ją niechętnie, to uznanie czytelników zdobyła sobie natychmiast[2].
Emigracja[edytuj]
Ścigany przez rosyjską Ochranę za publikację Ugodowców (książki o wizycie w Warszawie cara Mikołaja II), zmuszony był emigrować z Królestwa. Przez jakiś czas mieszkał we Lwowie, a potem wyjechał na Zachód. W Paryżu (od 1904) zajął się pisarstwem, był założycielem tygodnika „Polonia” i struktur organizacyjnych „Sokoła”[3].
Studiował zbiory poloniców w Muzeum w Rapperswilu, po czym wędrował po Europie szlakami kampanii napoleońskich. Był na Elbie i Korsyce, zwiedzał pola bitew pod Marengo, Somosierrą i Wagram zbierając dokumentację do „Szwoleżerów Gwardii”.
Gdy wybuchła I wojna światowa czynnie włączył się w działalność na rzecz odrodzenia państwa polskiego i uczestniczył w organizacji armii polskiej. Przebywając w Ameryce Północnej (1918-1919 i 1921-1930) wykładał literaturę i historię cywilizacji kierując kolegium polskim w Cambridge Springs[4], a także pracował dla kilku czasopism polonijnych, jak „Kurier Nowojorski”, „Górnik” i „Gwiazda Polarna”. Po powrocie do kraju (1930) został prezesem Stowarzyszenia Pisarzy i Publicystów Emigracyjnych.
W kraju[edytuj]
Do Polski na stałe wrócił w roku 1930 i osiadł w willi „Ukrainka” w Konstancinie. Jego powieści historyczne cieszyły się niezmiennym powodzeniem czytelników (zwłaszcza młodych). Za całokształt działalności literackiej, w 1938 roku odznaczony został nagrodą im. Elizy Orzeszkowej[5].
Od roku 1936 był sołtysem Konstancina. Traktował tę funkcję jako honorową (nie pobierał wynagrodzenia). W 1938 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury[6]. Zmarł nagle 30 października 1939. Pochowany został na cmentarzu w Skolimowie. Kondukt pogrzebowy z willi „Ukrainka” w Konstancinie na cmentarz w Skolimowie stał się wielką patriotyczną manifestacją[7]. Już krótko po jego śmierci przyjęło się określenie, jakoby pisarz „zmarł ze zgryzoty po klęsce wrześniowej”.
Twórczość[edytuj]
- Zginęła głupota! Powieść z niedalekiej przyszłości (1899)
- Pigularz (1900)
- Ugodowcy (1901)
- Huragan (1902)
- Rok 1809 (1903)
- Pani Walewska (1904)
- Czarny Generał (1904)
- Pamietniki wojskowe Jozefa Grabowskiego oficera sztabu cesarza Napoleona I, 1812--1813--1814 (1905)
- Finis Poloniae (1906)
- Anarchiści (1906)
- Księżna Łowicka (1908)
- Tragic Russia (1908)
- Szwoleżerowie gwardii (1910)
- Emilia Plater (1910)
- Bem (1911)
- Babilon (1912)
- Miłość królewicza (1931)
- Thalitha Kumi
- Królobójcy
- Kajetan Stuart.
W niezwykle poczytnych powieściach dla młodzieży, które nawiązywały do lat Epopei Napoleońskiej, barwnie opisał wiele autentycznych postaci z tamtych czasów, czym zainspirował nawet tak wybitnych pisarzy, jak Stefan Żeromski. Niewątpliwie oddziaływał na kilka pokoleń Polaków i ich wychowanie patriotyczne.
Przypisy
- ↑ Ruszczyc, s. 267.
- ↑ Ruszczyc, s. 264.
- ↑ Ruszczyc, s. 268.
- ↑ Ruszczyc, s. 272.
- ↑ Wacław Gąsiorowski laureatem nagrody im. Orzeszkowej. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 281 z 11 grudnia 1938.
- ↑ Rocznik Polskiej Akademii Literatury 1937-1938, Warszawa 1939, s. 180.
- ↑ Ruszczyc, s. 273.
Bibliografia[edytuj]
- Andrzej Niewiadowski: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990. ISBN 83-210-0892-5.
- Marek Ruszczyc: Polacy czasów niewoli. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1987. ISBN 83-203-1349-X.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Wacław Gąsiorowski – pisarz i działacz niepodległościowy
