Wikipedia:Informacje o zagrożeniach w artykułach chemicznych

Informacje ogólne

W artykułach o substancjach chemicznych i ich mieszaninach umieszczone są informacje o stwarzanych przez nie zagrożeniach. Najczęściej pojawiają się one w infoboksach, gdzie podane może być oznakowanie globalnie zharmonizowanego systemu klasyfikacji i oznakowania chemikaliów (GHS), a także wcześniej stosowane oznakowanie europejskie na podstawie dyrektyw 67/548/EWG i 1999/45/EC oraz oznakowanie według amerykańskiego standardu NFPA 704. Opisy szkodliwości znajdują się również w treści artykułu, m.in. w sekcji „Zagrożenia”.

Na tej stronie zawarto informacje dotyczące każdego z tych przypadków, w tym wskazówki dotyczące poprawnego umieszczania informacji o zagrożeniach, wyboru odpowiednich źródeł oraz kwestii technicznych związanych z uzupełnianiem i edytowaniem oznakowania w infoboksach. Wszelkie wątpliwości i uwagi w zakresie zapisów na tej stronie, jak i ewentualne problemy w trakcie edytowania artykułów należy kierować na strony dyskusji Projektu Chemia.

Zastrzeżenia dotyczące oznakowania zagrożeń

Korzystając z informacji dotyczącej oznakowania zagrożeń umieszczonej w artykułach należy mieć na uwadze ogólne zastrzeżenia dotyczące korzystania z Wikipedii. Z uwagi na fakt, ze oznakowanie zagrożeń stwarzanych przez substancje chemiczne jest kwestią mieszczącą się zarówno w sferze prawa jak i medycyny, należy zapoznać się również z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych i zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych.

Jednocześnie należy pamiętać o zakresie w jakim oznakowanie zagrożeń substancji chemicznych ma zastosowanie – do części substancji chemicznych mogą mieć zastosowanie inne przepisy prawa i oznakowanie zagrożeń nie będzie dla nich obowiązywać. Jest tak m.in. w przypadku leków i wyrobów medycznych, jednak w Wikipedii nie istnieją osobne artykuły opisujące substancje od strony chemicznej i od strony medycznej. Tym samym, o ile w artykule umieszczone jest oznakowanie zagrożeń stwarzanych przez daną substancję, to pełna informacja o zagrożeniach stwarzanych przez dany lek znajduje się w ulotce przeznaczonej dla pacjenta.

Ponadto oznakowanie zagrożeń może zmieniać się w czasie. Niemożliwe jest jednak kontrolowanie na bieżąco zmian oznakowania w kilku tysiącach artykułów. Stąd przy każdym źródle oznakowania (w przypisie lub w infoboksie) umieszczona jest data dostępu, która wskazuje w jakim czasie oznakowanie zostało dodane do infoboksu lub uaktualnione na podstawie danego źródła.

Rodzaje informacji o zagrożeniach w artykułach

Oznakowanie GHS

GHS jest systemem opracowanym w ramach ONZ i w przyszłości ma zastąpić inne systemy stosowane na świecie. Mimo jednego systemu, każde państwo może wprowadzić do niego pewne modyfikacje, przez co oznakowanie zagrożeń w obu państwach, mimo stosowania tych samych piktogramów i zwrotów, będzie się różniło. Jest tak np. w przypadku GHS wprowadzonego w Stanach Zjednoczonych i tego w Unii Europejskiej.

W polskojęzycznej Wikipedii wykorzystywany jest GHS wprowadzony w ramach Unii Europejskiej tzw. Rozporządzeniem CLP. Oznakowanie to można podzielić na „zharmonizowane” oraz „zgłaszane” – pierwsze jest związane z potrzebą istnienia ujednoliconego oznakowania dla określonej substancji w całej Unii, drugie jest wynikiem standardowej procedury klasyfikowania i oznakowania substancji przez producentów i zgłaszania do Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA).

Oznakowanie europejskie

Oznakowanie stosowane w Unii Europejskiej na podstawie dyrektyw 67/548/EWG i 1999/45/WE (na które składały się m.in. pomarańczowe piktogramy ostrzegawcze) ma obecnie jedynie znaczenie historyczne. Niemniej może być ono podawane w infoboksach, o ile istnieje rzetelne źródło podające to oznakowanie. Źródłami tymi mogą być przede wszystkim karty charakterystyki, ew. unijne akty prawne. Jednak z uwagi na to, że znalezienie źródła dla tego oznakowania jest coraz trudniejsze, podawane jest ono w infoboksach rzadko i jest usuwane w przypadkach, gdy nie ma podanego źródła bądź podane źródło zostało zaktualizowane i nie ma w nim oznakowania europejskiego.

Należy zwrócić uwagę, że część kart charakterystyki może nie zawierać oznakowania zagrożeń w dawnym systemie europejskim, a wyłącznie klasyfikację (tylko grupę substancji, tylko zwroty R). Nie należy wtedy uzupełniać infoboksów na podstawie tego źródła.

NFPA 704

W infoboksach podane może być również podane oznakowanie według NFPA 704, amerykańskiego standardu z zakresu ochrony przeciwpożarowej. W tym przypadku źródłami mogą być zarówno karty charakterystyki renomowanych firm (zwłaszcza amerykańskich), jak też niektóre wiarygodne bazy danych, czy międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego (ICSC).

Oznakowanie według NFPA 704 nie zawsze jest zbieżne z oznakowaniem GHS. Systemy te powstały w różnych celach, mają więc inne procedury klasyfikacji substancji niebezpiecznych.

Sekcje o zagrożeniach w artykułach

W artykułach o związkach chemicznych sekcja ta według standardu artykułu będzie najczęściej zatytułowana „Zagrożenia”. W każdym przypadku informacje zawarte w tej sekcji muszą być podparte rzetelnymi źródłami, nie mogą zaś być napisane na podstawie kart charakterystyki (jak też sama sekcja nie powinna przypominać karty charakterystyki). Nie należy w niej podawać lub opisywać któregoś z powyższych systemów oznakowania substancji.

W sekcji tej można umieścić m.in.:

• informacje o zagrożeniach fizycznych i chemicznych wynikających z takich właściwości substancji jak np. reaktywność, palność, wybuchowość, lotność. Nie należy jednak dublować tutaj informacji znajdujących się w innych sekcjach artykułu (np. Właściwości)
• informacje o działaniu trującym (tak dla ludzi jak i innych zwierząt), zarówno dotyczące toksykokinetyki (wchłanianiu substancji, dystrybucji w organizmie, metabolizmie, wydalaniu), jak i toksykodynamiki (mechanizm działania, objawy). Opis powinien więc uwzględniać informacje o np. działaniu uczulającym, drażniącym czy parzącym, właściwościach rakotwórczych, mutagennych czy teratogennych, możliwych drogach narażenia, opis opublikowanych dawek czy stężeń śmiertelnych (przy czym miejsce na same dane bez opisu czy kontekstu jest w infoboksie w parametrach dawka śmiertelna i stężenie śmiertelne).
• pierwszej pomocy, leczeniu zatruć, sposobach odkażania lub neutralizacji substancji niebezpiecznej, BHP, parametrach takich jak NDS, NDSCh.

W przypadku większości tego rodzaju informacji wymagane jest podanie źródła zgodnego z zaleceniami dot. wiarygodnych źródeł medycznych, a w przypadku informacji niemedycznych – innych publikacji instytutów naukowych, renomowanych wydawnictw, artykułów publikowanych w recenzowanych czasopismach. Nie powinno używać się stron czy dokumentów producentów i sprzedawców, publikacji bez wskazanego autora bądź instytucji odpowiedzialnej itp.

Szczegółowe informacje dotyczące wyboru źródła dla oznakowania GHS

Dla każdego

Te informacje dotyczą zarówno edytora wizualnego, jak i edytora wikikodu (Czym to się różni?)

Przy podawaniu oznakowania GHS powinno się brać pod uwagę poniższą hierarchię źródeł:

1. oznakowanie „zharmonizowane” na podstawie wykazu klasyfikacji i oznakowania ECHA,
2. zbiorcze oznakowanie „zharmonizowane” na podstawie wykazu klasyfikacji i oznakowania ECHA,
3. • karty charakterystyki substancji renomowanych firm,
   • baza GESTIS,
4. inne wiarygodne źródła.

Kolejność ta wynika z faktu, że jedynym oficjalnym źródłem oznakowania GHS jest załącznik VI do Rozporządzenia CLP, a informacje te publikowane są w bazie ECHA. W przypadku substancji nieuwzględnionych w tym załączniku oraz uwzględnionych, ale wobec których klasyfikacja okazała się niewystarczająca, przeprowadzenie badań i klasyfikowanie substancji według kryteriów GHS należy do producenta i publikowana jest w karcie charakterystyki.

W praktyce może się okazać, że w kartach charakterystyki kilku producentów oznakowanie jest odmienne. Podobnie może być w sytuacji, gdy istnieje oznakowanie „zharmonizowane” w bazie ECHA, a jeden z producentów klasyfikuje substancję jako znacznie bardziej niebezpieczną. Należy wówczas porównać wiarygodność źródeł oraz zweryfikować możliwe przyczyny różnych danych (czystość, dodatek innych substancji, różne stężenie czy postać substancji). Zawsze możliwe jest podanie w infoboksie dwóch różnych oznakowań zagrożeń, np. jednej dla oznakowania „zharmonizowanego” i drugiej dla oznakowania z karty charakterystyki (jeśli bardzo się różnią) bądź też dla tej samej substancji w dwóch różnych postaciach (np. pył i postać granulowana) czy stężeniach (np. roztwór 15% i 90%).

Ogólny schemat postępowania przy dodawaniu oznakowania GHS

Wykaz klasyfikacji i oznakowania ECHA

Wyszukiwanie po nazwie w bazie ECHA działa tylko w języku angielskim; w wynikach wyszukiwania należy kliknąć niebieską ikonę oka na końcu tabeli albo kliknąć nazwę substancji i następnie „C&L Inventory” pod nagłówkiem „CLP”. Oznakowanie „zharmonizowane” zamieszczone jest w niebieskich tabelach oznaczonych jako „Harmonised classification (...)” w kolumnie „Labelling”. Nie należy wykorzystywać oznakowania umieszczonego w żółtych tabelach oznaczonych jako „Notified classification and labelling”.

Oznakowanie „zharmonizowane” nigdy nie zawiera zwrotów P, gdyż te są dobierane przez producentów. Konieczne jest znalezienie karty charakterystyki (patrz pkt 3) i podanie zwrotów P z tego źródła. Należy jednak pamiętać, że w obu źródłach musi być identyczna klasyfikacja zagrożeń (nie można podawać zwrotów P z karty charakterystyki, w której są inne zwroty H bądź piktogramy).

W polu „Specific Concentration limits, M-Factors” mogą być podane zakresy stężeń, w jakich obowiązuje dane oznakowanie. Należy uwzględnić to w parametrze postać GHS infoboksu. Jest tak najczęściej gdy nazwa substancji w tej bazie zawiera „...%”.

przykład: dla kwasu siarkowego (wykaz klasyfikacji i oznakowania) ≥15% oznakowanie jest inne niż dla <15% – w infoboksie podano w parametrze postać GHS „kwas siarkowy ≥15%” oraz dobrano odpowiednie zwroty P na podstawie karty charakterystyki kwasu o stężeniu większym niż 15%.

Oznakowanie zbiorcze

Niektóre substancje mogą mieć oznakowanie opisane zbiorczo, zazwyczaj w formie „związki [pierwiastek] z wyjątkiem wymienionych w innym miejscu niniejszego załącznika” ([pierwiastek] compounds, with the exception of those specified elsewhere in this Annex), np. arsenic compounds, with the exception of those specified elsewhere in this Annex.

Przy dodawaniu takiego oznakowania w infoboksie należy zachować ostrożność (zwłaszcza, gdy danego związku mogą dotyczyć dwa zbiorcze oznakowania zagrożeń). Przede wszystkim należy wykorzystać źródła opisane w punktach 3 i 4, aby potwierdzić, że dany związek został oznakowany zgodnie z takim zbiorczym oznakowaniem. Jeśli klasyfikacja i oznakowanie z tych źródeł zgadzają się z informacjami podanymi w wykazie ECHA, to można wykorzystać zbiorcze oznakowanie z bazy ECHA.

Karty charakterystyki

Z uwagi na kwestie opisane na początku sekcji „Oznakowanie GHS” ważne jest, aby karta charakterystyki była pochodzenia europejskiego. Karty charakterystyki firm spoza Unii Europejskiej (np. amerykańskich) mogą nie zawierać poprawnego oznakowania GHS według Rozporządzenia CLP, nawet jeśli są tak opisywane; wiele kart charakterystyki (np. chińskich) może mieć zupełnie błędne oznakowanie zagrożeń.

W polskojęzycznej Wikipedii najczęściej wykorzystywane są karty charakterystyki Sigma-Aldrich (Merck KGaA) z uwagi na bardzo szeroką ofertę i stałość linków. W niektórych przypadkach, gdy potrzebne jest znalezienie zwrotów P do oznakowania „zharmonizowanego”, lepszym rozwiązaniem mogą być karty charakterystyki Alfa Aesar (Thermo Fisher Scientific) – Sigma-Aldrich ma czasem inne oznakowanie niż widnieje w wykazie ECHA.

wyszukiwanie kart charakterystyki Sigma-Aldrich można przyspieszyć klikając na numer CAS w infoboksie, a następnie wybierając „Sigma-Aldrich” u dołu strony.

W wielu przypadkach substancja sprzedawana może być w postaci hydratu bądź soli związku organicznego (np. chlorowodorku). Oznakowanie takie można podać z zaznaczeniem tej postaci w parametrze postać GHS. Należy jednak uważać w sytuacji, gdy substancja sprzedawana jest w postaci roztworu (takiego oznakowania zazwyczaj i tak się nie podaje), gdyż dane oznakowanie może być związane z niebezpiecznymi właściwościami rozpuszczalnika (np. metanolu), a nie samej substancji.

Baza GESTIS

Zawiera rzetelne informacje dot. oznakowania z zaznaczeniem, czy oznakowanie pochodzi z karty charakterystyki (i jakiego producenta) czy jest to oznakowanie „zharmonizowane” (także ze wskazaniem zbiorczych oznakowań). Czasem zawiera również merytoryczne uwagi do podanego oznakowania (np. wskazuje na jego niepełność lub potrzebę uzupełnienia oznakowania „zharmonizowanego”). Baza ta stanowi podstawę podawania oznakowania zagrożeń w niemieckojęzycznej Wikipedii.

Warto sprawdzać informacje w tej bazie za każdym razem, gdy są dostępne (nawet jeśli oznakowanie znajduje się w bazie ECHA bądź mamy już odpowiednią kartę charakterystyki) – może się okazać, że uwagi do oznakowania będą na tyle ważne, że należy je uwzględnić przy dodawaniu oznakowania do infoboksu bądź przy wyborze źródła.

W większości przypadków do wpisu w bazie GESTIS można szybko dotrzeć na dwa sposoby: (1) przejść do odpowiednika artykułu w niemieckojęzycznej Wikipedii, odnaleźć przypis do bazy (język w bazie należy zmienić za pomocą flagi znajdującej się po prawej stronie, na wysokości nazwy związku; nie należy klikać na flagę znajdującą się nieco wyżej obok przycisku Gästebuch); (2) wejść do Wikidanych poprzez odnośnik „Element Wikidanych” w lewym menu „Narzędzia”, odnośnik do bazy znajduje się w parametrze „numer ZVG”.

Inne źródła

Inne źródła należy wykorzystywać tylko w uzasadnionych przypadkach. Lepiej wskazać, że „wiarygodne źródła oznakowania są niedostępne” niż podawać informacje z mało wiarygodnych źródeł (np. stron internetowych). Czasem jednak uzasadnione może być podanie oznakowania zagrożeń z literatury naukowej – dla substancji, które nie mogą być sprzedawane i karty charakterystyki nie są dostępne (np. broń chemiczna).

Szczegółowe informacje techniczne o dodawaniu oznakowania

Dla zaawansowanych

Te informacje dotyczą edytora wikikodu. Brak analogicznych dotyczących edytora wizualnego (Czym to się różni?)

Za oznakowanie substancji niebezpiecznych znajdujące się w infoboksach odpowiada zestaw parametrów w {{Pierwiastek infobox}} i {{Związek chemiczny infobox}}, których działanie i wygląd zdefiniowane jest w podszablonie {{Infobox chemia/niebezpieczeństwa}}. Tymi podstawowymi parametrami są:

 |karta charakterystyki        = 
 |zagrożenia GHS źródło        = 
 |piktogram GHS                = 
 |hasło GHS                    = 
 |zwroty H                     = 
 |zwroty EUH                   = 
 |zwroty P                     = 
 |zagrożenia UE źródło         = 
 |piktogram UE                 = 
 |zwroty R                     = 
 |zwroty S                     = 
 |NFPA 704                     = 
 |NFPA 704 źródło              = 

W zależności od sytuacji może być konieczne uzupełnienie także innych parametrów bądź nawet podanie dwóch wersji w ramach jednego sposobu oznakowania.

Szablonami wykorzystywanymi przy wpisywaniu oznakowania zagrożeń są:

• podawanie kart charakterystyki i źródeł: {{Karta charakterystyki}}, {{AlfaAesar}}, {{Sigma-Aldrich}}, {{CLI}}
• oznakowanie GHS: {{Piktogram GHS}}, {{Zwroty H}}, {{Zwroty EUH}}, {{Zwroty P}}
• oznakowanie europejskie: {{Piktogram ostrzegawczy}}, {{Zwroty R}}, {{Zwroty S}}
• oznakowanie NFPA 704: {{NFPA 704}}.

Uzupełnianie oznakowania „zharmonizowanego”

Oznakowanie zdefiniowane dla danego związku

Gdy oznakowanie pochodzi z wykazu klasyfikacji i oznakowania ECHA, do podania źródła należy wykorzystać szablon {{CLI}}. W tym przypadku oznakowanie pochodzi ze strony ECHA, jednak konieczne jest dodanie zwrotów P z innego źródła (tutaj: karta charakterystyki Sigma-Aldrich).

Siarczan miedzi(II)

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Uwaga Zwroty H H302, H315, H319, H410 Zwroty P P273, P305+P351+P338, P501

 |zagrożenia GHS źródło        = {{CLI|11545|CLP=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|09|07}}
 |hasło GHS                    = Uwaga
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|302|315|319|410}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|273|305+351+338|501}}<ref>{{Sigma-Aldrich|451657|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2017-01-01}}</ref>

Oznakowanie zdefiniowane dla grupy związków

Substancja nie ma oznakowania „zharmonizowanego”, ale klasyfikacja i oznakowanie mogą wynikać ze zbiorczego wpisu na stronie ECHA. Potwierdzają to informacje w bazie GESTIS, czy w karcie charakterystyki. Podobnie należy użyć szablonu {{CLI}}, a zwroty P uzupełnić z innego źródła (karty charakterystyki, bazy GESTIS).

Trichlorek arsenu

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H331, H410 Zwroty P P261, P273, P301+P310, P311, P501

 |zagrożenia GHS źródło        = {{CLI|153439|CLP=tak|nazwa=Związki arsenu|data dostępu=2017-01-01}}
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|09|06}}
 |hasło GHS                    = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|301|331|410}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|261|273|301+310|311|501}}<ref>{{Sigma-Aldrich|200077|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2017-01-01}}</ref>

Problem: brak zwrotów P w źródłach

Jako że zwroty P muszą być dodane z innego źródła, może zdarzyć się, że do takiego źródła nie można dotrzeć lub po prostu nie istnieje. Należy wówczas podać całe oznakowanie, a szablon {{Zwroty P}} uzupełnić za pomocą ?.

Cyjanowodór

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Niebezpieczeństwo Zwroty H H224, H330, H410 Zwroty P brak wiarygodnych danych

 |zagrożenia GHS źródło        = {{CLI|131393|CLP=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|02|09|06}}
 |hasło GHS                    = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|224|330|410}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|?}}

Oznakowanie z kart charakterystyki i innych źródeł

Oznakowanie z karty charakterystyki

Podając oznakowanie z karty charakterystyki zazwyczaj umieszcza się ją w parametrze karta charakterystyki, a w zagrożenia GHS źródło wpisuje MSDS. Nie podaje się źródła przy zwrotach P, gdyż całe oznakowanie pochodzi z jednego źródła. W tym przykładzie umieszczono również oznakowanie NFPA 704 na podstawie amerykańskiej wersji karty charakterystyki – w tym przypadku konieczne jest podanie przypisu, gdyż w parametrze karta charakterystyki znajduje się jej polska wersja, w której nie ma oznakowania NFPA 704.

• Wskazówka: szablon {{Sigma-Aldrich}} użyty do wypełnienia parametru karta charakterystyki ma ustawiony parametr link=tak (brak parametru dot. języka ustawia domyślny język polski), natomiast ten użyty dla źródła oznakowania NFPA 704 ma MSDS=tak i język=en.

Kwas salicylowy

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-01-01] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H302, H318 Zwroty P P280, , NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 2 0

 |karta charakterystyki        = {{Sigma-Aldrich|247588|SIAL|link=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |zagrożenia GHS źródło        = MSDS
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|06|07}}
 |hasło GHS                    = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|302|318}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|280|301+312+330|305+351+338+310}}
 |NFPA 704                     = {{NFPA 704|2|0|0}}
 |NFPA 704 źródło              = <ref>{{Sigma-Aldrich|247588|SIAL|MSDS=tak|data dostępu=2017-01-01|język=en}}</ref>

Oznakowane z bazy GESTIS (i innych źródeł)

Możliwe jest też dodanie oznakowania na podstawie bazy GESTIS, wykorzystując szablon {{GESTIS}}. W takim sam sposób można dodać oznakowanie z innego źródła, ale tylko w uzasadnionych przypadkach i po sprawdzeniu rzetelności źródła.

Chlorodifluorometan

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła Uwaga Zwroty H H280, H420 Zwroty P P502, P410+P403

 |zagrożenia GHS źródło        = <ref>{{GESTIS|ZVG=31370|data dostępu=2017-01-01}}</ref>
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|04|07}}
 |hasło GHS                    = Uwaga
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|280|420}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|502|410+403}}

Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna

Część substancji chemicznych nie jest klasyfikowana jako niebezpieczne i tym samym nie wymagają one umieszczania oznakowania. W zależności od źródła tej informacji, należy wykorzystać jeden z dwóch powyższych sposobów (dla kart charakterystyki bądź dla bazy GESTIS), przy czym w odpowiednich szablonach należy wpisać brak.

Tobramycyna

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-01-01] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki).

 |karta charakterystyki        = {{Sigma-Aldrich|T4014|SIGMA|link=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |zagrożenia GHS źródło        = MSDS
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|brak}}
 |hasło GHS                    = 
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|brak}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|brak}}

Możliwe sytuacje wyjątkowe i problemy

Problem: brak źródeł oznakowania

Niektóre substancje nie mają oznakowania „zharmonizowanego”, ani też nie są dla nich dostępne odpowiednie karty charakterystyki. W takim przypadku nie pozostawia się parametrów pustych, tylko umieszcza informację o braku źródeł oznakowania, wykorzystując szablon {{Piktogram GHS}} z parametrem ?. Powoduje to wyświetlenie odpowiedniego komunikatu i automatyczne przydzielenie artykułu do kategorii technicznej (Kategoria:Substancje chemiczne o nieznanej klasyfikacji zagrożeń).

Cyklosarin

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.

 |karta charakterystyki        = 
 |zagrożenia GHS źródło        = 
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|?}}
 |hasło GHS                    = 
 |zwroty H                     = 
 |zwroty EUH                   = 
 |zwroty P                     = 

Problem: oznakowanie jest dla określonej postaci substancji

W tym przypadku mogą zachodzić co najmniej trzy sytuacje:

1. oznakowanie dotyczy tylko konkretnego stężenia (oznakowanie jest różne w zależności od stężenia, np. kwasy nieorganiczne),
2. oznakowanie dotyczy tylko określonej postaci fizycznej (np. proszku), odmiany alotropowej, izomeru, hydratu itp.,
3. oznakowanie jest podane dla postaci handlowej, nie zaś dla czystego związku (np. substancje lecznicze w postaci soli: chlorowodorki, siarczany itp.).

W każdym z tych przypadków należy odpowiednio uzupełnić parametry:

 |postać GHS                   = 
 |postać NFPA 704              = 

Poniższe przykłady prezentują odpowiednio każdy z tych przypadków.

Kwas nadchlorowy

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI kwas nadchlorowy >50% Niebezpieczeństwo Zwroty H H271, H314 Zwroty P brak wiarygodnych danych

 |karta charakterystyki        = 
 |zagrożenia GHS źródło        = {{CLI|16096|CLP=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |postać GHS                   = kwas nadchlorowy >50%
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|03|05}}
 |hasło GHS                    = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|271|314}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|?}}

Kwas zoledronowy

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-01-01] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki kwas zoledronowy monohydrat Uwaga Zwroty H H315, H319, H335 Zwroty P P261, P305+P351+P338

 |karta charakterystyki        = {{Sigma-Aldrich|SML0223|SIGMA|link=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |zagrożenia GHS źródło        = MSDS
 |postać GHS                   = kwas zoledronowy monohydrat
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|07}}
 |hasło GHS                    = Uwaga
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|315|319|335}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|261|305+351+338}}

Lerkanidypina

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-01-01] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki chlorowodorek lerkanidypiny Niebezpieczeństwo Zwroty H H301 Zwroty P P301+P310

 |karta charakterystyki        = {{Sigma-Aldrich|L6668|SIGMA|link=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |zagrożenia GHS źródło        = MSDS
 |postać GHS                   = chlorowodorek lerkanidypiny
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|06}}
 |hasło GHS                    = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|301}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|301+310}}

Problem: potrzeba dodać oznakowanie dla dwóch postaci

Z powyższym problemem związana może być potrzeba dodania oznakowania dla dwóch różnych stężeń substancji, dwóch izomerów, dwóch postaci itd. Podobnie, może to być potrzebne w sytuacji, gdy oznakowanie „zharmonizowane” znacznie różni się od tego, które przyjął producent. Dodanie dwóch oznakowań jest możliwe w każdym z trzech systemów oznakowania, poprzez wypełnienie odpowiednich parametrów:

 |2. zagrożenia GHS źródło     = 
 |2. postać GHS                =
 |2. piktogram GHS             =  
 |2. hasło GHS                 = 
 |2. zwroty H                  = 
 |2. zwroty EUH                = 
 |2. zwroty P                  = 
 |2. zagrożenia UE źródło      = 
 |2. postać UE                 =
 |2. piktogram UE              = 
 |2. zwroty R                  = 
 |2. zwroty S                  = 
 |2. NFPA 704                  = 
 |2. postać NFPA 704           = 
 |2. NFPA 704 źródło           = 

Cynk

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI proszek niestabilizowany Niebezpieczeństwo Zwroty H H250, H260, H410 Zwroty P P222, P223, P231+P232, P273, P370+P378, P422 Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI proszek stabilizowany Uwaga Zwroty H H410 Zwroty P P273, P501

 |zagrożenia GHS źródło        = {{CLI|16900|CLP=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |postać GHS                   = proszek niestabilizowany
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|02|09}}
 |hasło GHS                    = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|250|260|410}}
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|222|223|231+232|273|370+378|422}}<ref>{{Sigma-Aldrich|324930|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2017-01-01}}</ref>
 |2. zagrożenia GHS źródło     = {{CLI|16900|CLP=tak|data dostępu=2017-01-01}}
 |2. postać GHS                = proszek stabilizowany
 |2. piktogram GHS             = {{Piktogram GHS|09}}
 |2. hasło GHS                 = Uwaga
 |2. zwroty H                  = {{Zwroty H|410}}
 |2. zwroty EUH                = {{Zwroty EUH|brak}}
 |2. zwroty P                  = {{Zwroty P|273|501}}<ref>{{Sigma-Aldrich|209988|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2017-01-01}}</ref>

Problem: źródło wskazuje potrzebę uzupełnienia oznakowania

Niekiedy w bazie GESTIS znajdują się informacje dot. potrzeby uzupełnienia oznakowania o określone informacje. Sytuacja taka występuje np. w przypadku, gdy na stronie ECHA w kolumnie „Notes” znajduje się „Note U” (informująca, że sprzedawane gazy muszą być dodatkowo sklasyfikowane do jednej z grup w zależności od postaci w jakiej się znajdują). Powinno się wówczas zamieścić przypis także przy zwrotach H/EUH (jeśli to one są modyfikowane) oraz odpowiednią uwagę z wyjaśnieniem.

Butan

Rozwiń sekcję „Niebezpieczeństwa” infoboksu, aby zobaczyć przykład

Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI skroplony gaz Niebezpieczeństwo Zwroty H H220, H280 Zwroty P P210, P377, P381, P403

 |zagrożenia GHS źródło        = {{CLI|91685|CLP=tak|data dostępu=2017-01-01}}<ref group="uwaga">Oznakowanie zostało uzupełnione na podstawie bazy GESTIS o zwrot H280 (uwzględniając postać w jakiej gaz jest sprzedawany).</ref>
 |postać GHS                   = skroplony gaz
 |piktogram GHS                = {{Piktogram GHS|02|04}}
 |hasło GHS                    = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                     = {{Zwroty H|220|280}}<ref name="GESTIS">{{GESTIS|ZVG=10030|data dostępu=2017-01-01}}</ref>
 |zwroty EUH                   = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                     = {{Zwroty P|210|377|381|403}}<ref name="GESTIS" />

Uwagi

Przypisy