Przejdź do zawartości

Platekarp: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
TXiKiBoT (dyskusja | edycje)
357 468 edycji
m robot dodaje: de:Platecarpus
rozbudowa
Linia 1: Linia 1:
{{Zwierzę infobox
{{Zwierzę infobox
|Nazwa zwyczajowa=Platekarp
| nazwa zwyczajowa = Platekarp
| okres istnienia = {{okres istnienia grupy organizmów 2|88|80}}
|Łacińska=''Platecarpus''
| łacińska = ''Platecarpus''
|Zoolog=[[Edward Drinker Cope|Cope]], 1869
| zoolog = [[Edward Drinker Cope|Cope]], 1869
|Typ=[[strunowce]]
|Podtyp=[[kręgowce]]
| typ = [[strunowce]]
|Gromada=[[zauropsydy]]
| podtyp = [[kręgowce]]
|Podgromada=[[diapsydy]]
| gromada = [[zauropsydy]]
|Nadrząd=[[lepidozaury]]
| podgromada = [[diapsydy]]
|Rząd=[[łuskonośne]]
| nadrząd = [[lepidozaury]]
|Podrząd=[[Autarchoglossa]]
| rząd = [[łuskonośne]]
|Rodzina=[[mozazaury]]
| rodzina = [[mozazaury]]
| podrodzina = [[Plioplatecarpinae]]
|Rodzaj='''platekarp'''
| rodzaj = '''platekarp'''
|Obrazek=Platecarpus1DB.jpg
| grafika = Platecarpus tympaniticus.png
|Opis_obrazka=
| opis = LACM 128319, o długości 5,67 m
|Wikispecies=Platecarpus
|Commons:Category:Platecarpus
| wikispecies = Platecarpus
| commons = Category:Platecarpus
}}
}}
'''Platekarp''' (''Platecarpus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] wymarłej [[jaszczurki]] z rodziny [[mozazaury|mozazaurów]] (Mosasauridae).
'''Platekarp''' (''Platecarpus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] wymarłej [[jaszczurki]] z rodziny [[mozazaury|mozazaurów]] (Mosasauridae).


Rodzaj ''Platecarpus'' i jego [[gatunek typowy]], ''P. tympaniticus'', zostały nazwane w 1869 roku przez [[Edward Drinker Cope|Edwarda Drinkera Cope'a]], który opisał je w oparciu o fragmentaryczne, lecz diagnostyczne szczątki odkryte w [[Missisipi]]{{r|DA67}}. Długość ciała tego mozazaura wynosiła około 7,5 m, z czego na czaszkę przypadało około 70 cm{{r|Creisler}}. W [[kość przedszczękowa|kości przedszczękowej]] przed zębami nie było [[rostrum]]. W [[szczęka|kości szczękowej]] znajdowało się dwanaście zębów, w [[kość skrzydłowa|skrzydłowej]] – od 10 do 12, a w [[kość zębowa|zębowej]] – 12, rzadko 11. [[Kręgosłup]] składał się z 29 [[kręg]]ów [[kość krzyżowa|przedkrzyżowych]], pięciu ''pygals'' i 26–31 kręgów ogonowych z [[szewron (anatomia)|szewronami]] i wyrostkami poprzecznymi{{r|DA67}}.
Żył w okresie [[kreda górna|późnej kredy]] (ok. 83–71 mln lat temu) w okolicach [[Afryka|Afryki]], [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] i obecnej [[Europa|Europy]]. Długość ciała wynosiła około 7,5 m (z czego czaszka 70 cm)<ref name=mosasauridae>{{Cytuj stronę | url=http://www.dinosauria.com/dml/names/mosa.html#P | tytuł=Mosasauridae translation and Pronunciation Guide | autor=Ben Creisler | język=en | data dostępu=12 grudnia 2008}}</ref> a masa ciała ok. 2 t. Jego szczątki znaleziono w [[Maroko|Maroku]], [[Stany Zjednoczone|USA]] i w [[Belgia|Belgii]].


Platekarpy żyły od środkowego [[koniak (geologia)|koniaku]] do wczesnego [[kampan]]u, od około 88 do 80 mln lat temu. Ich [[skamieniałości]] należą do najpospolitszych szczątków mozazaurów odnajdywanych na terenach [[Morze Środkowego Zachodu|Morza Środkowego Zachodu]] w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]]{{r|plos}}. Pozostałości przedstawicieli ''Platecarpus'' odkryto również w [[Afryka|Afryce]], [[Europa|Europie]] i [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]]{{r|Brazylia}}. W 2007 roku Konishi i Caldwell zsynonimizowali ''P.&nbsp;coryphaeus'' z ''P.&nbsp;ictericus'' i wyróżnili cztery gatunki ''Platecarpus'' z Morza Środkowego Zachodu – ''P.&nbsp;tympaniticus'', ''P.&nbsp;planifrons'', ''P.&nbsp;ictericus'' i ''P.&nbsp;somenensis''{{r|jvp07}}.
Żywił się głównie [[ryby|rybami]] i [[głowonogi|głowonogami]]. Swoje ofiary połykał w całości. Prawdopodobnie był dominującym drapieżnikiem płytkich wód<ref name=mosasauridae/>.


Anatomia ogona niemal kompletnego szkieletu ''P. tympaniticus'' (LACM 128319) sugeruje, że końcowy odcinek ogona był zagięty w dół i zakończony asymetryczną [[płetwa|płetwą]], która była głównym źródłem napędu podczas pływania. Tego typu płetwa znana była wcześniej jedynie u zaawansowanego mozazaura ''[[plotozaur|Plotosaurus]]''. [[konwergencja (biologia)|Konwergentnie]] wyewoluowała ona również u [[ichtiozaury|ichtiozaurów]], krokodylomorfów z grupy [[Metriorhynchidae]] i [[prawalenie|prawaleni]]{{r|plos}}. Platekarp żywił się głównie [[ryby|rybami]] i [[głowonogi|głowonogami]]. Swoje ofiary połykał w całości. Prawdopodobnie był dominującym drapieżnikiem płytkich wód{{r|Creisler}}.
⚫
'''Gatunki'''

⚫
* ''Platecarpus tympaniticus'' <small>(typowy) Cope, 1869</small>
{|
|- valign=top
|
[[Plik:Soft tissue structures in Platecarpus.png|thumb|left|300px|Wybrane struktury z tkanek miękkich, zachowane w rejonie głowy i szyi okazu LACM 128319]]
|
⚫
; Gatunki
⚫
* ''Platecarpus tympaniticus'' <small>Cope, 1869 ([[gatunek typowy|typowy]])</small>
* ''Platecarpus bocagei'' <small>(Telles-Antunes, 1964)</small>
* ''Platecarpus bocagei'' <small>(Telles-Antunes, 1964)</small>
* ''Platecarpus coryphaeus'' <small>(Cope, 1872)</small>
* ''Platecarpus ictericus'' <small>(Cope, 1871)</small> = ''P. coryphaeus'' <small>(Cope, 1872)</small>{{r|jvp07}}
⚫
* ''Platecarpus ictericus'' <small>(Cope, 1871)</small>
* ''Platecarpus planifrons'' <small>(Cope, 1874)</small>
* ''Platecarpus planifrons'' <small>(Cope, 1874)</small>
⚫
* ''Platecarpus somenensis'' <small>Thevenin, 1896</small>
|}


{{Przypisy}}
{{Przypisy|przypisy=
<ref name=plos>{{Cytuj pismo |autor=Johan Lindgren, Michael W. Caldwell, Takuya Konishi, Luis M. Chiappe |tytuł=Convergent evolution in aquatic tetrapods: insights from an exceptional fossil mosasaur |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=5(8): e11998 |rok=2010 |doi=10.1371/journal.pone.0011998 |język=en}}</ref>
<ref name=DA67>{{Cytuj pismo |autor=Dale A. Russell |tytuł=Systematics and morphology of American mosasaurs |czasopismo=Bulletin of Peabody Museum of Natural History |wolumin=23 |strony=148–156 |rok=1967 |url=http://www.peabody.yale.edu/scipubs/abstracts/abs_b23.html |język=en}}</ref>
<ref name=jvp07>{{Cytuj pismo |autor=Takuya Konishi, Michael W. Caldwell |tytuł=New specimens of </em>Platecarpus planifrons'' (Cope, 1874) and a revised taxonomy of the genus |czasopismo=Journal of Vertebrate Paleontology |wolumin=27 |wydanie=1 |strony=59–72 |rok=2007 |doi=10.1671/0272-4634(2007)27%5B59:NSOPPC%5D2.0.CO;2 |język=en}}</ref>
<ref name=Creisler>{{Cytuj stronę |url=http://www.dinosauria.com/dml/names/mosa.html#P |tytuł=Mosasauridae translation and Pronunciation Guide |autor=Ben Creisler |język=en |data dostępu=10 sierpnia 2010}}</ref>
<ref name=Brazylia>{{Cytuj pismo |autor=Peter Bengtson, Johan Lindgren |tytuł=First record of the mosasaur </em>Platecarpus'' Cope, 1869 from South America and its systematic implications |czasopismo=Revista Brasileira de Paleontologia |wolumin=8 |wydanie=1 |strony=5–12 |rok=2005 |url=http://www.sbpbrasil.org/revista/edicoes/8_1/bengtson%26lindgren.pdf |język=en}}</ref>}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* grafiki [http://www.search4dinosaurs.com/bindon_platecarpus.jpg] [http://www.keystonegallery.com/fossils/images/mural_images/platecarpus.jpg] [http://www005.upp.so-net.ne.jp/JurassicGallery/Platecarpus.jpg]
* Grafiki [http://www.search4dinosaurs.com/bindon_platecarpus.jpg] [http://www005.upp.so-net.ne.jp/JurassicGallery/Platecarpus.jpg]
* [http://www.dinosaurier-web.de/galery/pages_p/platecarpus.html platekarp na dinosaurier-web.de] {{lang|de}}
* [http://www.oceansofkansas.com/page11.html Platekarp na oceansofkansas.com] {{lang|en}}
* [http://www.leute.server.de/frankmuster/P/Platecarpus.htm platekarp na leute.server.de] {{lang|de}}
* [http://www.gate.net/~mcorriss/DP3.html Platekarp na gate.net] {{lang|en}}
* [http://www.oceansofkansas.com/page11.html platekarp na oceansofkansas.com] {{lang|en}}
* [http://www.gate.net/~mcorriss/DP3.html platekarp na gate.net] {{lang|en}}


[[Kategoria:Mozazaury]]
[[Kategoria:Mozazaury]]

Wersja z 16:32, 10 sie 2010

Platekarp
{{{nazwa łacińska}}}[1]
Cope, 1869
Okres istnienia: 88–80 mln lat temu
88/80
88/80
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

lepidozaury

Rząd

łuskonośne

Rodzina

mozazaury

Podrodzina

Plioplatecarpinae

Rodzaj

platekarp

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Platekarp (Platecarpus) – rodzaj wymarłej jaszczurki z rodziny mozazaurów (Mosasauridae).

Rodzaj Platecarpus i jego gatunek typowy, P. tympaniticus, zostały nazwane w 1869 roku przez Edwarda Drinkera Cope'a, który opisał je w oparciu o fragmentaryczne, lecz diagnostyczne szczątki odkryte w Missisipi[2]. Długość ciała tego mozazaura wynosiła około 7,5 m, z czego na czaszkę przypadało około 70 cm[3]. W kości przedszczękowej przed zębami nie było rostrum. W kości szczękowej znajdowało się dwanaście zębów, w skrzydłowej – od 10 do 12, a w zębowej – 12, rzadko 11. Kręgosłup składał się z 29 kręgów przedkrzyżowych, pięciu pygals i 26–31 kręgów ogonowych z szewronami i wyrostkami poprzecznymi[2].

Platekarpy żyły od środkowego koniaku do wczesnego kampanu, od około 88 do 80 mln lat temu. Ich skamieniałości należą do najpospolitszych szczątków mozazaurów odnajdywanych na terenach Morza Środkowego Zachodu w Ameryce Północnej[4]. Pozostałości przedstawicieli Platecarpus odkryto również w Afryce, Europie i Ameryce Południowej[5]. W 2007 roku Konishi i Caldwell zsynonimizowali P. coryphaeus z P. ictericus i wyróżnili cztery gatunki Platecarpus z Morza Środkowego Zachodu – P. tympaniticus, P. planifrons, P. ictericus i P. somenensis[6].

Anatomia ogona niemal kompletnego szkieletu P. tympaniticus (LACM 128319) sugeruje, że końcowy odcinek ogona był zagięty w dół i zakończony asymetryczną płetwą, która była głównym źródłem napędu podczas pływania. Tego typu płetwa znana była wcześniej jedynie u zaawansowanego mozazaura Plotosaurus. Konwergentnie wyewoluowała ona również u ichtiozaurów, krokodylomorfów z grupy Metriorhynchidae i prawaleni[4]. Platekarp żywił się głównie rybami i głowonogami. Swoje ofiary połykał w całości. Prawdopodobnie był dominującym drapieżnikiem płytkich wód[3].

Wybrane struktury z tkanek miękkich, zachowane w rejonie głowy i szyi okazu LACM 128319
Gatunki
  • Platecarpus tympaniticus Cope, 1869 (typowy)
  • Platecarpus bocagei (Telles-Antunes, 1964)
  • Platecarpus ictericus (Cope, 1871) = P. coryphaeus (Cope, 1872)[6]
  • Platecarpus planifrons (Cope, 1874)
  • Platecarpus somenensis Thevenin, 1896
  1. ↑ {{{nazwa łacińska}}}, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Dale A. Russell. Systematics and morphology of American mosasaurs. „Bulletin of Peabody Museum of Natural History”. 23, s. 148–156, 1967. (ang.). 
  3. ↑ a b Ben Creisler: Mosasauridae translation and Pronunciation Guide. [dostęp 10 sierpnia 2010]. (ang.).
  4. ↑ a b Johan Lindgren, Michael W. Caldwell, Takuya Konishi, Luis M. Chiappe. Convergent evolution in aquatic tetrapods: insights from an exceptional fossil mosasaur. „PLoS ONE”. 5(8): e11998, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0011998. (ang.). 
  5. ↑ Peter Bengtson, Johan Lindgren. First record of the mosasaur Platecarpus Cope, 1869 from South America and its systematic implications. „Revista Brasileira de Paleontologia”. 8 (1), s. 5–12, 2005. (ang.). 
  6. ↑ a b Takuya Konishi, Michael W. Caldwell. New specimens of Platecarpus planifrons (Cope, 1874) and a revised taxonomy of the genus. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 27 (1), s. 59–72, 2007. DOI: 10.1671/0272-4634(2007)27%5B59:NSOPPC%5D2.0.CO;2. (ang.). 
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Platekarp&oldid=22753946”