Ogończyk blady: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
następna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nowy artykuł.
(Brak różnic)

Wersja z 16:53, 24 sie 2013

Ogończyk blady
Synallaxis albescens[1]
Temminck, 1823
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

pierwowróblowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodzina

garncarze

Rodzaj

Synallaxis

Gatunek

ogończyk blady

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ogończyk blady (Synallaxis albescens) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych. Występuje w Ameryce Środkowej i Południowej.

Zasiedla kolczaste zakrzewienia. Brak szczegółowych danych dla pożywienia, jednakże jak inni przedstawiciele rodzaju żeruje na ziemi. Gniazdo zbudowane z gałązek posiada tunel wejściowy. 2-3 jaja wysiadywane są przez 15-16 dni.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy opisał Coenraad Jacob Temminck w roku 1823 w ilustrowanym dziele Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, w tomie trzecim. Nadał mu obecnie używaną nazwę naukową Synallaxis albescens. Temminck nie odnotował, skąd pochodzi holotyp oraz kto go zebrał[3]. Tablica barwna zawierająca wizerunek ogończyka bladego nosiła numer 227; okaz, na podstawie którego wykonano ilustrację został więc dostarczony 27 września 1823 roku w dostawie 38. (tyczy się to ptaków z tablic między 222-227 włącznie)[4].

Podgatunek australis cechuje odmienny głos, co sugeruje, że może on być osobnym gatunkiem. Wśród przedstawicieli poszczególnych podgatunków widoczna jest reguła Glogera. Proponowany podgatunek hypoleuca (centralna Panama), opisany jako jaśniejszy od spodu, włączany jest do podgatunku latitabunda. Proponowany podgatunek griseonota, pochodzący z miejsca zlewania się rzek Tapajós i Amazonki, został opisany jako mający jaśniejszy wierzch głowy i pokrywy skrzydłowe oraz bardziej szary spod ciała niż podgatunek inaequalis, jednakże uznanie go za odrębny takson wymagałoby dalszych badań[5].

Według IOC wyróżnia się następujące podgatunki[6]:

  • S. a. latitabunda Bangs, 1907
  • S. a. insignis Zimmer, 1935
  • S. a. occipitalis Madarász, 1903
  • S. a. littoralis Todd, 1948
  • S. a. perpallida Todd, 1916
  • S. a. nesiotis A.H. Clark, 1902
  • S. a. trinitatis Zimmer, 1935
  • S. a. josephinae Chubb, 1919
  • S. a. inaequalis Zimmer, 1935
  • S. a. pullata Ripley, 1955
  • S. a. griseonota Todd, 1948
  • S. a. albescens Temminck, 1823
  • S. a. australis Zimmer, 1935
Znaczenie nazwy naukowej

Nazwa rodzajowa Synallaxis pochodzi od francuskiego słowa Synallaxe, który Louis Jean Pierre Vieillot określił przedstawicieli tego rodzaju (ang. spinetails). Nazwa ta pochodzi od greckiego słowa sunallaxis — wymieniać — i nawiązuje do ich charakterystycznego wyglądu odróżniającego te ptaki od pozostałych przedstawicieli rodziny. Nazwa gatunkowa albescens oznacza z łaciny „białawy”[7].

Morfologia

Opis dotyczy podgatunku nominatywnego. Czoło ciemnoszare. Tęczówka czerwona. Od oka do górnej szczeki biegnie biały pas. Górna szczęka szara, zaś dolna różowawa. Wierzch i tył głowy rudobrązowe, podobnie jak i część pokryw skrzydłowych. Broda i gardło białe, spód ciała kremowy. Boki głowy, kark, grzbiet i pokrywy nadogonowe szarobrązowe. Lotki na zewnętrznych chorągiewkach brązowawo obrzeżone. Sterówki rudobrązowe[3]. Dziewiąta lotka I rzędu znacznie dłuższa niż lotki II-rzędowe (cecha ta występuje u jeszcze jednego gatunku z rodzaju, ogończyka rudogłowego S ruficapilla)[8].

Całkowita długość ciała wynosi około 16,5 cm, w tym ogona ok. 76 mm[9] i dzioba 11 mm. Skrzydło mierzy 51 mm, skok 20 mm[10].

Zebraną w Tucumán młodocianą samicę cechował brak barwy rudej na wierzchu głowy, ciemniejszy i bardziej rudawy ogon oraz oliwokowobrązowy wierzch ciała[11].

Zasięg występowania

Całkowity zasięg występowania szacowany na 9 890 000 km2. Rozciąga się on od zachodniej Kostaryki do centralnej Panamy, od Kolumbii (z wyjątkiem południowo-wschodniej części) po Gujanę Francuską i od zachodniej Brazylii po jej północną, zachodnią i południową część i dalej na południe poprzez Boliwię, Paragwaj i zachodni Urugwaj aż po centralną Argentynę[12].

Habitat

Zasiedla kolczaste zakrzewienia, w tym gęste i splątane, na piaszczystych glebach[13]. Badania przeprowadzane na terenie Monte Desert w Argentynie wykazały, że zagęszczenie ogończyków bladych w trakcie sezonu lęgowego jest wyższe w zaroślach drzew Prosopis flexuosa (bobowate) niż w zakrzewieniach zdominowanych przez Larrea cuneifolia[14]. W Brazylii zasiedla również formacje roślinne typu caatinga[15].

BirdLife International podaje maksymalną wysokość 1500 m n.p.m.[12], lecz był odnotowywany w Kolumbii na wysokości 2200 m n.p.m[16].

W 1979 roku, między lipcem a sierpniem, obserwowano ten gatunek na piaszczystym wybrzeżu południowego Peru. Osobniki te przebywały w wysokiej trawie pod wierzbą oraz w krzewach, szczególnie z rodzaju Tessaria[17].

Behawior

Zazwyczaj przebywa w roślinności blisko podłoża[18]. Brak szczegółowych danych na temat pożywienia, lecz ogólnie dla rodziny Furnariidae pokarm stanowią owady i małe bezkręgowce, niekiedy jaszczurki z rodzajów Anolis i Norops[19]. Przedstawiciele rodzaju Synallaxis żerują na ziemi, parami lub w wielogatunkowych stadach[20]. Dla tego gatunku odnotowano żerowanie w stadzie z drzewiarzem białobrewym (Lepidocolaptes angustirostris)[21]. Jednokrotnie obserwowano ten gatunek podążający za mrówkami z gatunków określanym w języku angielskim jako army ants[22].

Pieśń tego gatunku składa się z dwóch dźwięków. Pierwszy jest wznoszący się, drugi zniżającym się brzęczeniem. Występują różnice w odgłosach zależnie od podgatunku. U S.a. australis pieśń również składa się z wyższych dźwięków; po pierwszym buczącym następują dwa szybkie i gwałtowne. Druga z możliwych pieśni dla ogończyka bladego to przyśpieszający tryl, podobny jak u ogończyka brazylijskiego (S. hypospodia). Zaniepokojone osobniki odzywają się długim terkotem. Głos kontaktowy zmienny, wśród nagranych odgłosów wymienić można także suche pit[23].

Lęgi

Według badań prowadzonych od roku 2003 do 2011, obejmujących 35 gniazd, okres lęgowy przypada od września do sierpnia. W Argentynie gnieździ się od listopada do marca[24].

Całkowita długość gniazda, zmierzona u podgatunku insignis, wynosi 44 cm[25]. Składa się ono z długiego, wąskiego tunelu wejściowego i komory gniazdowej. Jedno z zaobserwowanych gniazd mieściło się w kolczastym krzewie ok. 1,2 metra nad ziemią. Budulec stanowią gałązki[26]. Preferowany gatunek krzewu do umieszczenia gniazda to Davilla elliptica (ukęślowate)[24]. Długość tunelu wejściowego wynosi około 11 cm według badań 2003-2011[24]. Budowa całego gniazda zajmuje 5-8 dni[27].

Odnotowano umieszczanie skór węży w wejściu do gniazda. Podobne zachowanie zauważono u muchołapa czubatego (Myiarchus crinitus); u innych gatunków wężowe skóry nie są umieszczane wewnątrz gniazda. Nie są znane przyczyny tego zachowania, jedna z hipotez mówi o tym, że ma to odstraszać małe gryzonie przed splądrowaniem jaj czy piskląt[28]. W rodzaju Synallaxis spotykano także umieszczanie w gnieździe wypluwek sów i odchodów ssaków, przypuszczalnie także w celu zniechęcenia drapieżników[19].

Jaja zebrane w regionie rzeki Orinoko w liczbie dwóch miały barwę jasnokremową z nieznacznie zielonym zabarwieniem i wymiary 21x15 mm i 20x15 mm[25]. Okazy znajdujące się w zbiorach Muzeum Brytyjskiego mają barwę białoniebieskawą i kształt owalny[29]. Jaja składane są w liczbie 2-3. Wśród 35 zbadanych gniazd w 63% z nich znajdywały się 3 jaja, w 31% dwa jaja, zaś w jednym gnieździe jedynie jedno jajo. Zbadano jedynie dwa z nich, ich masa wynosiła 1,6-2,0 g[24].

Inkubacja trwa 15-16 dni, wysiadują oba ptaki z pary[30]; pisklęta przebywają w gnieździe 15 dni po wykluciu[31]. Jeżeli pisklęta bliskie opierzenia zostaną w gnieździe zaniepokojone, wyskakują z niego by ukryć się w trawie[13]. Brak szczegółowych danych na temat młodych, jednak u rodziny garncarzowatych pisklęta są zawsze gniazdownikami[32].

Spośród 35 zbadanych gniazd w 16 znaleziono jaja, z czego później w jedenastu lęg padł ofiarą drapieżnika, w czterech młode dożyły opierzenia, a jedno zostało opuszczone w trakcie inkubacji[24].

Odnotowano pasożytnictwo lęgowe ze strony klinochwostki paskowanej (Tapera naevia)[33].

Podgatunki

Podgatunek Zasięg występowania[6] Morfologia
S. a. latitabunda
Bangs, 1907 		Południowo-zachodnia Kostaryka do północno-zachodniej Kolumbii Podobny do podgatunku nominatywnego. Rudobrązowa plama z tyłu głowy większa, granice białego obszaru gardła wyraźniejsze, przez pierś biegnie wyraźny, szary pas; lotki bardziej ceglaste
Skrzydło 48-53,5 mm, ogon 62,5-69,5 mm, dziób 11-11,5 mm[34]
S. a. insignis
Zimmer, 1935 		Północno-centralna Kolumbia oraz zachodnia Wenezuela Syn S. a. albigularis. Nieznacznie ciemniejszy.
Całkowita długość 150 mmm, skrzydło 55 mm, ogon 80-85[25] (wg innego źródła średnio 73 mm (♂)[8]), dziób 10 mm, skok 20,5 mm[35]
S. a. occipitalis
Madarász, 1903 		Pasmo górskie Serranía de Perijá Barwa rudobrązowa na głowie występuje jedynie na potylicy. Z wierzchu nieco bardziej szary i ciemny. Od spodu ciemnobrązowoszary.
Całkowita długość 175 mm, skrzydło 60 mm, ogon 90 mm, dziób 12 mm, skok 20 mm[36]
S. a. littoralis
Todd, 1948 		Wybrzeża północnej Kolumbii
S. a. perpallida
Todd, 1916 		Północna Kolumbia i północno-zachodnia Wenezuela Czoło i wierzch ciała bardziej szare, mniej rudawe. Wierzch głowy i pokrywy skrzydłowe mniej intensywnie ubarwione.
Skrzydło 58 mm, ogon 71 mm[37]
S. a. nesiotis
A.H. Clark, 1902 		Okolice Santa Marta (północno-wschodnia Kolumbia), północna Wenezuela, wyspa Margarita[38] Najbardziej charakterystyczną cechą tego podgatunku są pokrywy podskrzydłowe barwy kremowej; u podg. nominatywnego przybierają barwę płowożółtą. Pokrywy skrzydłowe żółtawe, pokrywy podogonowe jaśniejsze.
Skrzydło 53-58 mm, ogon 76-84 mm[39]
S. a. trinitatis
Zimmer, 1935 		Wschodnia Wenezuela i Trynidad Wyglądem przypomina podgatunek nesiotis, lecz z wierzchu brązowy, z ciemniejszą czapeczką i pokrywami skrzydłowymi.
Skrzydło 57 mm, ogon 75 mm, dziob 10,5 mm, skok 19,5 mm[35]
S. a. josephinae
Chubb, 1919 		Południowa Wenezuela, Gujana, Surinam i północna Brazylia Posiada ziemistobrązowe czoło, szyję, wierzch ciała, lotki i ogon; wierzch głowy i pokrywy nadogonowe kasztanowe.
Całkowita długość (♂) 149 mm, dziób 14 mm, skrzydło 60 mm (♀ 58 mm), ogon 72 mm, skok 21 mm[40]
Masa ciała 14,6-14,7 g[41].
S. a. inaequalis
Zimmer, 1935 		Gujana Francuska i północno-wschodnia Brazylia Przypomina podgatunek josephinae, lecz znacznie jaśniejszy; pierś popielata lub biaława
Skrzydło 54 mm, ogon 68 mm, dziób 10,5 mm. skok 19,5 mm[35]
S. a. pullata
Ripley, 1955 		Zachodnia Brazylia Najciemniejszy spośród wszystkich podgatunków. Kolor grzbietu określony jako ciemna sepia do szarobrązowego
Wymiarów nie podano[42]
S. a. griseonota
Todd, 1948 		Centralna Brazylia
S. a. albescens
Temminck, 1823 		Wschodnia Brazylia do wschodniego Paragwaju i północno-wschodniej Argentyny Patrz sekcja Morfologia
S. a. australis
Zimmer, 1935 		Wschodnia Boliwia, zachodni Paragwaj i północno-zachodnia Argentyna Przypomina podgatunek nominatywny, lecz posiada ciemniejszy wierzch ciała, ruda czapeczka na głowie posiada oliwkowoszare zakończenia piór, pokrywy skrzydłowe rudo obrzeżone jedynie u nasady
Skrzydło 56 mm, ogon 67 mm, dziób 10 mm, skok 18 mm

Status zagrożenia

Według IUCN gatunek klasyfikowany jako najmniejszej troski (LC, Least Concern). Całkowita populacja nieznana, lecz według BirdLife International posiada trend rosnący. Przyczynia się do tego ekspansja na tereny, w których miała miejsce wycinka lasów[12]. W trakcie obserwacji w Argentynie w marcu 1993 r. średnie zagęszczenie zostało oszacowane na 0,21 osobnika na hektar[43].

Populacja we wschodniej Brazylii określana jako mało podatna na niepokojenie ze strony ludzi[15].

  1. ↑ Synallaxis albescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Synallaxis albescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ a b Coenraad Jacob Temminck & Georges Louis Leclerc Buffon: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux. T. 3. Strasburg: Chez Legras Imbert et Comp., 1823.
  4. ↑ E.C. Dickinson. Systematic notes on Asian birds. 9. 1 The “Nouveau recueil de planches coloriées” of Temminck & Laugier (1820-1839). „Leiden Zoologische verhandelingen”. 335, s. 40, 2001. ISSN 0024-1652. 
  5. ↑ Joseph del Hoyo, Andrew Elliot, Jordi Sargatal & David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. 2003, s. 278. ISBN 978-84-87334-50-4.
  6. ↑ a b F. Gill & D. Donsker: NZ wrens & pittas to ovenbirds. IOC World Bird Lost (v3.4), 2013. [dostęp 22 sierpnia 2013].
  7. ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 376 i 38. ISBN 1-4081-2501-3.
  8. ↑ a b Robert Ridgway & Herbert Friedmann: The birds of North and middle America. T. 5. s. 186-188.
  9. ↑ Steven L. Hilty, Bill Brown: A Guide to the Birds of Colombia. Princeton University Press, 1986, s. 358. ISBN 978-0-691-08372-8.
  10. ↑ Paul Smith, Derek Onley, Emma Northcote-Smith & Karina Atkinson. Morphometrics of Cerrado Birds from the Reserva Natural Laguna Blanca (NE Paraguay). „The Ring”. 34, 2012. DOI: 10.2478/v10050-012-0003-2. 
  11. ↑ Herbert Friedmann. Notes on some Argentina Birds. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 68, s. 193, 1927. 
  12. ↑ a b c Pale-breasted Spinetail Synallaxis albescens. BirdLife International. [dostęp 23 sierpnia 2013].
  13. ↑ a b P.L. Sclater: Argentine ornithology. A descriptive catalogue of the birds of the Argentine Republic. T. 1. 1888, s. 180.
  14. ↑ Mariela V. Lacoretz, M. Cecilia Sagario & Víctor R. Cueto. Habitat selection by the Pale-breasted Spinetail (Synallaxis albescens) at multiple spatial scales in the central Monte Desert, Argentina. „The Emu”. 112 (2), s. 162-166, 2011. DOI: 10.1071/MU11067. 
  15. ↑ a b Inara R. Leal, Marcelo Tabarelli & Jose Maria Cardoso da Silva: Ecologia e conservação da caatinga. Editora Universitária UFPE, 2003, s. 265.
  16. ↑ James Munves. Birds of a Highland Clearing in Cundinamarca, Colombia. „The Auk”. 92, s. 307-321, 1975. 
  17. ↑ T.A. Parker. Observations of some unusual rainforest and marsh birds in southeastern Peru. „The Wilson Bulletin”. 94 (4). s. 447-493. 
  18. ↑ Robert S. Ridgely: A Guide to the Birds of Panama: With Costa Rica, Nicaragua, and Honduras. Princeton University Press, 1992, s. 250. ISBN 978-0-691-02512-4.
  19. ↑ a b Garncarzowate. Furnariidae. W: Christopher Perrins: Ptaki. Wszystkie rodziny świata. Warszawa: Buchmann, 2012, s. 438-440. ISBN 978-83-7670-263-6.
  20. ↑ Thomas S. Schulenberg, Douglas F. Stotz, Daniel F. Lane, John P. O'Neill & Theodore A. Parker: Birds of Peru: Revised and Updated Edition. Princeton University Press, 2010, s. 310. ISBN 978-1-4008-3449-5.
  21. ↑ José Maria Cardoso Da Silva, David Conway Oren, Júlio César Roma & Luiza Magalli Pinto Henriques. Composition and Distribution Patterns of the Avifauna of an Amazonian Upland Savanna, Amapá, Brazil. „Ornithological Monographs”. 48, 1997. 
  22. ↑ Adrian S. Di Giacomo & Alejandro G. Di Giacomo. Observations of Strange-tailed Tyrants (Alectrurus risora) and other grassland birds following army ants and armadillos. „Journal of Field Ornithology”. 77 (3), s. 226-268, 2006. 
  23. ↑ Brian J. O'Shea: Evolution of Vocal Signals in a Neotropical Avian Lineage. Electronic Thesis and Dissertation Library, 2009.
  24. ↑ a b c d e Miguel Ângelo Marini, Sheila Silva Rodrigues, Mariana Batista Silveira & Harold Francis Greeney. Reproductive biology of Synallaxis albescens (Aves: Furnariidae) in the cerrado of central Brazil. „Biota Neotropica”. 12, 2012. DOI: 10.1590/S1676-06032012000400029. 
  25. ↑ a b c Hans von Berlepsch & Ernst Hartert. On the Birds of Orinoco Region. „Novitates Zoologicae”. 9, s. 59, 1902. 
  26. ↑ Roland F. Hussey. Notes on Some Spring Birds of La Plata. „The Auk”. 33, s. 391, 1916. 
  27. ↑ Eduardo T. Mezquida. La reproducción de algunas especies de Dendrocolaptidae y Furnariidae en el Desierto del Monte central, Argentina. „Hornero”. 16, s. 23-30, 2001. 
  28. ↑ Michael Henry Hansell: Bird Nests and Construction Behaviour. Cambridge University Press, 2000, s. 103. ISBN 978-1-139-42908-5.
  29. ↑ Eugene W. Oates & Savile G. Reid: Catalogue of the collection of birds' eggs in the British Museum (Natural History). T. 3. 1903, s. 175.
  30. ↑ Alexander F. Skutch: Antbirds & ovenbirds: their lives and homes. University of Texas Press, 1996. ISBN 978-0292777057.
  31. ↑ M.R. De la Peña: Reproducción de las aves argentinas (con descripción de pichones). Buenos Aires: L.O.L.A, 2005.
  32. ↑ Alaine Camfield: Furnariidae. Ovenbirds. Animal Diversity Web, 2004.
  33. ↑ Lloyd F. Kiff & Andrew Williams. Host Records for the Striped Cuckoo from Costa Rica. „The Wilson Bulletin”. 90, s. 138-139, 1978. 
  34. ↑ Outram Bands. On a Collection of Birds from Western Costa Rica. „The Auk”. 24, 1907. DOI: 10.2307/4070379. 
  35. ↑ a b c John T. Zimmer. Studies of Peruvian Birds XVIII. „American Museum Novitates”. 819. 
  36. ↑ dr. Julius Madarász. Description of some new birds from Venezuela. . 1, 1903. 
  37. ↑ W.E.C. Todd. Preliminary diagnoses of fifteen apparently new neotropical birds. „Proceedings of The Biological Society of Washington”. 29, 1916. 
  38. ↑ Charles E. Hellmayr: Catalogue of birds of the Americas and the adjacent islands in Field Museum of Natural History. T. 13. 1925, s. 90.
  39. ↑ Austin H. Clark. The Birds of Margarita Island, Venezuela. „The Auk”. 19, s. 264, 1902. 
  40. ↑ Charles Chubb: The birds of British Guiana: based on the collection of Frederick Vavasour McConnell. T. 2. 1921, s. 97.
  41. ↑ Fr. Haverschmidt. More Bird Weights from Surinam. „The Wilson Bulletin”. 64, s. 237, 1952. 
  42. ↑ S. Dillon Ripley. A new White-Throated Spinetail from western Brazil. „Postilla”. 23, 1955. 
  43. ↑ Victor R. Cueto & Javer Lopez de Casenave. Seasonal changes in bird assemblages of coastal woodlands in east-central Argentina. „Studies on Neotropical Fauna and Environment”. 35, 2000. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ogończyk_blady&oldid=37344852”