Unescoceratops: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m usunięcie powiadomienia o propozycji CzyWiesza (Wikiprojekt:Czy wiesz/ekspozycje/2020-06-08) |
cześciowo z Unescoceratops |
||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
Ryan i inni przeprowadzili analizę filogenetyczną. Jako [[Grupa siostrzana|grupę siostrzaną]] dla ''Unescoceratops'' wskazano ''Gryphoceratops'', a najbliższą [[grupa zewnętrzna|grupą zewnętrzną]] tego [[klad]]u ma być ''[[Zhuchengceratops]]''{{r|Gryphoceratops&Unescoceratops}}. |
Ryan i inni przeprowadzili analizę filogenetyczną. Jako [[Grupa siostrzana|grupę siostrzaną]] dla ''Unescoceratops'' wskazano ''Gryphoceratops'', a najbliższą [[grupa zewnętrzna|grupą zewnętrzną]] tego [[klad]]u ma być ''[[Zhuchengceratops]]''{{r|Gryphoceratops&Unescoceratops}}. |
||
== Historia == |
|||
Historia odkryć ceratopsów sięga XIX wieku. W 1888 [[Othniel Charles Marsh]] kreował pierwszy rodzaj tej grupy, który nazwał ''[[Ceratops]]'' i zaliczył do [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[Ceratopsy (rodzina)|Ceratopsidae]]{{r|Ceratops}}. Na początku XX wieku [[Barnum Brown]] opisał na podstawie skamieniałości z Alberty kolejnego, mniejszego dinozaura z tej grupy. Nazwał go ''[[Leptoceratops]]''. Rozważał wyróżnienie nowej rodziny niewielkich [[ceratopsy|ceratopsów]]{{r|Leptoceratops}}. W 1923 nazwano ją [[Leptoceratopsy|Leptoceratopsidae]]{{r|Zhuchengceratops}}. Kolejne znaleziska jej przedstawicieli pochodziły z [[Montana|Montany]]{{r|Leptoceratops cerorhynchus}}, a pod koniec wieku dołączyły do nich odkrycia z Azji{{r|Asiaceratops}}. Rozważano też zaliczenie tu pojedynczego rodzaju z Australii{{r|Rich&14}}. Tymczasem kolejne Leptoceratopsidae odkrywano w Ameryce Północnej. W 2004 dołączył do nich ''[[Prenoceratops]]'' z Montany{{r|Prenoceratops}}, a w 2007 pochodzący z tego samego stanu ''[[Cerasinops]]''{{r|Cerasinops}}. Po kolejnych znaleziskach w Europie{{r|Lindgren&07}} następne rodzaje Leptoceratopsidae opisano na podstawie kolejnych północnoamerykańskich skamieniałości{{r|Gryphoceratops&Unescoceratops}}. |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy | |
{{Przypisy | |
||
<ref name="Gryphoceratops&Unescoceratops">{{Cytuj pismo |autor=Michael J. Ryan, David C. Evans, Philip J. Currie, Caleb M. Brown i Don Brinkman |tytuł=New leptoceratopsids from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada |czasopismo=Cretaceous Research |wolumin=35 |strony=69–80 |rok=2012 |doi=10.1016/j.cretres.2011.11.018 |język=en}}</ref> |
<ref name="Gryphoceratops&Unescoceratops">{{Cytuj pismo |autor=Michael J. Ryan, David C. Evans, Philip J. Currie, Caleb M. Brown i Don Brinkman |tytuł=New leptoceratopsids from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada |czasopismo=Cretaceous Research |wolumin=35 |strony=69–80 |rok=2012 |doi=10.1016/j.cretres.2011.11.018 |język=en}}</ref> |
||
<ref name="Asiaceratops">{{Cytuj | autor = Bogdanova & Khozatskii | tytuł = Theoretical and Applied Aspects of Modern Palaeontology | data = 1989 | s = 144-154 | autor r = L.A. Nessov, L F. Kaznyshkina, G.O. Cherepanov | rozdział = Mesozoic ceratopsian dinosaurs and crocodiles of central Asia}}</ref> |
|||
<ref name="Cerasinops">{{Cytuj pismo |nazwisko=Chinnery |imię=Brenda J. |nazwisko2=Horner |imię2=John R. |rok=2007 |tytuł=A new neoceratopsian dinosaur linking North American and Asian taxa |czasopismo=Journal of Vertebrate Paleontology |wolumin=27 |wydanie=3 |strony=625–641 |url=http://www.bioone.org/doi/abs/10.1671/0272-4634(2007)27%5B625%3AANNDLN%5D2.0.CO%3B2 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name="Ceratops">{{Cytuj | autor = Othhniel Charles Marsh | tytuł = A new family of horned Dinosauria, from the Cretaceous | url = http://www.ajsonline.org/content/s3-36/216/477.extract | czasopismo = American Journal of Science | wolumin = 36 | numer = 216 | data = 1888 | s = 477-478 | doi = 10.2475/ajs.s3-36.216.477 | język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Leptoceratops">{{Cytuj | autor = Barnum Brown | tytuł = Leptoceratops, a new genus of Ceratopsia from the Edmonton Cretaceous of Alberta | czasopismo = Bulletin of the AMNH | wolumin = 33 | numer = 36 | data = 1914 | s = 567-580 | język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Leptoceratops cerorhynchus">{{Cytuj | autor = Barnum Brown, Erich Maren Schlaikjer | tytuł = The skeleton of Leptoceratops with the description of a new species | url = http://digitallibrary.amnh.org/bitstream/handle/2246/2270/N1169.pdf?sequence=1 | czasopismo = American Museum novitates | wolumin = 1169 | data = 1942 | język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Prenoceratops">{{Cytuj pismo |autor=Brenda Chinnery |tytuł=Description of ''Prenoceratops pieganensis'' gen. et sp. nov. (Dinosauria: Neoceratopsia) from the Two Medicine Formation of Montana |czasopismo=Journal of Vertebrate Paleontology |wolumin=24 |wydanie=3 |strony=572–590 |rok=2004 |doi=10.1671/0272-4634(2004)024[0572:DOPPGE]2.0.CO;2 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name="Zhuchengceratops">{{Cytuj pismo |autor=Xu Xing, Wang Kebai, Zhao Xijin, Corwin Sullivan, Chen Shuqing |tytuł=A new leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and its implications for neoceratopsian evolution |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=5(11): e13835 |rok=2010 |doi=10.1371/journal.pone.0013835 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name="Lindgren&07">{{Cytuj | autor = Lindgren, J., Currie, P. J., Siverson, M., Rees, J., Cederstrom, P., & Lindgren, F | tytuł = The first neoceratopsian dinosaur remains from Europe | url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1475-4983.2007.00690.x | czasopismo = Palaeontology | wolumin = 50 | numer = 4 | data = 2007 | s = 929-937 | język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Rich&14">{{Cytuj | autor = Rich, T. H., Kear, B. P., Sinclair, R., Chinnery, B., Carpenter, K., McHugh, M. L., & Vickers-Rich, P | tytuł = Serendipaceratops arthurcclarkei Rich & Vickers-Rich, 2003 is an Australian Early Cretaceous ceratopsian | czasopismo = Alcheringa: An Australasian Journal of Palaeontology | wolumin = 38 | numer = 4 | data = 2014 | s = 456-479 | język = en}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
Wersja z 20:45, 3 wrz 2020
| Unescoceratops | |||
| Ryan et al, 2012 | |||
| Okres istnienia: kampan | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Unescoceratops | ||
| Gatunki | |||
| |||
Unescoceratops – wymarły rodzaj dinozaura ptasiomiednicznego, ceratopsa z rodziny leptoceratopsów[1].
Skamieniałości nieznanego wcześniej rodzaju dinozaura znaleziono w Dinosaur Provincial Park w Albercie w Kanadzie. Spoczywały wśród skał formacji Dinosaur Park datowanych na kampan w kredzie późnej. Wcześniej wiele innych skamieniałości leptoceratopsów znajdowano w skałach pochodzących z kampanu, Ryan i inni wyliczają pozostałości Leptoceratops, Cerasinops czy Prenoceratops. Znalezisko ogranicza się do kości zębowej, której nieoczekiwany jak na leptoceratopsa kształt zwrócił uwagę paleontologów. Podkreślaną cechą rzeczonej kości, głębszej na przedzie niż na tyle, jest kształt jej brzusznego brzegu, który łagodnym przebiegiem odróżnia nowy rodzaj od Cerasinops, Leptoceratops, Montanoceratops, Prenoceratops, Udanoceratops czy Zhuchengceratops, u których był on lepiej wyrażony bądź prosty (u montanoceratopsa). Natomiast przebiegiem przednio-brzusznego połączenia kości zębowej z przedzębową opisywany rodzaj nawiązuje do Leptoceratops i Prenoceratops, odróżniając się niewielką bródkowatą wyniosłością poniżej brzusznego brzegu. Leżący wyrostek dziobiasty występuje także u Cerasinops czy Gryphoceratops, jednak poniżej niego znajdują się miejsca kontaktu dla kości nadkątowej i stawowej, których położenie odróżnia Unescoceratops od Cerasinops. W przeciwieństwie choćby do Gryphoceratops zachowały się zęby kości zębowej, z jej środkowego obszaru. Ich szerokość była równa ich wysokości, podczas gdy u innych Leptoceratopsidae nie dorównywała jej. Ich profil od strony językowej Ryan i inni opisują jako zaokrąglony, zauważając też ząbkowanie, sięgające aż do korzenia, a więc niżej, niż u pobratymców[1].
Ryan i inni opisali na tej podstawie nowy rodzaj dinozaura rogatego z rodziny leptoceratopsów. Nadali mu nazwę rodzajową Unescoceratops. Uczcili w ten sposób UNESCO, jako że Dinosaur Provincial Park, gdzie dokonano odkrycia, figuruje na Liście światowego dziedzictwa UNESCO. Drugi człon nazwy rodzajowej, ceratops, wywodzi się z greki i oznacza rogatą twarz. W rodzaju umieścili pojedynczy gatunek, ustanawiając dlań nazwę Unescoceratops koppelhusae. Epitet gatunkowy upamiętnia Evę B. Koppelhus w uznaniu za jej zasługi na polu paleontologii i palinologii. Zwierzę opisano w 2012 w tej samej pracy, co Gryphoceratops[1].
Ryan i inni przeprowadzili analizę filogenetyczną. Jako grupę siostrzaną dla Unescoceratops wskazano Gryphoceratops, a najbliższą grupą zewnętrzną tego kladu ma być Zhuchengceratops[1].
Historia
Historia odkryć ceratopsów sięga XIX wieku. W 1888 Othniel Charles Marsh kreował pierwszy rodzaj tej grupy, który nazwał Ceratops i zaliczył do rodziny Ceratopsidae[2]. Na początku XX wieku Barnum Brown opisał na podstawie skamieniałości z Alberty kolejnego, mniejszego dinozaura z tej grupy. Nazwał go Leptoceratops. Rozważał wyróżnienie nowej rodziny niewielkich ceratopsów[3]. W 1923 nazwano ją Leptoceratopsidae[4]. Kolejne znaleziska jej przedstawicieli pochodziły z Montany[5], a pod koniec wieku dołączyły do nich odkrycia z Azji[6]. Rozważano też zaliczenie tu pojedynczego rodzaju z Australii[7]. Tymczasem kolejne Leptoceratopsidae odkrywano w Ameryce Północnej. W 2004 dołączył do nich Prenoceratops z Montany[8], a w 2007 pochodzący z tego samego stanu Cerasinops[9]. Po kolejnych znaleziskach w Europie[10] następne rodzaje Leptoceratopsidae opisano na podstawie kolejnych północnoamerykańskich skamieniałości[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e Michael J. Ryan, David C. Evans, Philip J. Currie, Caleb M. Brown i Don Brinkman. New leptoceratopsids from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada. „Cretaceous Research”. 35, s. 69–80, 2012. DOI: 10.1016/j.cretres.2011.11.018. (ang.).
- ↑ Othhniel Charles Marsh, A new family of horned Dinosauria, from the Cretaceous, „American Journal of Science”, 36 (216), 1888, s. 477-478, DOI: 10.2475/ajs.s3-36.216.477 (ang.).
- ↑ Barnum Brown, Leptoceratops, a new genus of Ceratopsia from the Edmonton Cretaceous of Alberta, „Bulletin of the AMNH”, 33 (36), 1914, s. 567-580 (ang.).
- ↑ Xu Xing, Wang Kebai, Zhao Xijin, Corwin Sullivan, Chen Shuqing. A new leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and its implications for neoceratopsian evolution. „PLoS ONE”. 5(11): e13835, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0013835. (ang.).
- ↑ Barnum Brown, Erich Maren Schlaikjer, The skeleton of Leptoceratops with the description of a new species, „American Museum novitates”, 1169, 1942 (ang.).
- ↑ L.A. Nessov, L.F. Kaznyshkina, G.O. Cherepanov, Mesozoic ceratopsian dinosaurs and crocodiles of central Asia, [w:] Bogdanova & Khozatskii, Theoretical and Applied Aspects of Modern Palaeontology, 1989, s. 144-154.
- ↑ Rich i inni, Serendipaceratops arthurcclarkei Rich & Vickers-Rich, 2003 is an Australian Early Cretaceous ceratopsian, „Alcheringa: An Australasian Journal of Palaeontology”, 38 (4), 2014, s. 456-479 (ang.).
- ↑ Brenda Chinnery. Description of Prenoceratops pieganensis gen. et sp. nov. (Dinosauria: Neoceratopsia) from the Two Medicine Formation of Montana. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 24 (3), s. 572–590, 2004. DOI: 10.1671/0272-4634(2004)024[0572:DOPPGE]2.0.CO;2. (ang.).
- ↑ Brenda J. Chinnery, John R. Horner. A new neoceratopsian dinosaur linking North American and Asian taxa. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 27 (3), s. 625–641, 2007. (ang.).
- ↑ Lindgren i inni, The first neoceratopsian dinosaur remains from Europe, „Palaeontology”, 50 (4), 2007, s. 929-937 (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
