Świebodzin (powiat tarnowski)
49°57′30″N 20°57′59″E/49,958333 20,966389
| wieś | |
.jpg) Przystanek kolejowy Kłokowa w Świebodzinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
1051 |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
33-114[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KTA |
| SIMC |
0827389 |
Położenie na mapie gminy Pleśna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
| 49°57′30″N 20°57′59″E/49,958333 20,966389[1]
| |
Świebodzin – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Pleśna, 6 km na południe od Tarnowa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnowskiego.
Świebodzin leży u podnóża Pogórza Ciężkowickiego, wzdłuż doliny rzeki Biała Tarnowska. Teren wsi wchodzi w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego, pełniąc funkcję otuliny parków krajobrazowych: Ciężkowicko-Rożnowskiego Parku Krajobrazowego, Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki[3]. Powierzchnia miejscowości Świebodzin wynosi 5,25 km². Sołectwo posiada ponad 86% terenów rolniczych i leśnych.
Toponimia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi pochodzi od zawołania rodowego "Świeboda" (patrz: śleboda) najstarszych znanych właścicieli wsi tj. rodu Gryfitów[4]. W nieznanym czasie (nie wcześniej niż pod koniec XIX w.) w granice Świebodzina została włączona sąsiednia wieś Kłokowa o starszym rodowodzie[5]. Kłokowa wywodzi swoją nazwę od nazwiska Kloch[6], które pochodzi prawdopodobnie od zdrobnienia imienia Nikolaus[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o wsi Świebodzin pochodzi z 1407[5]. W 1408 odnotowana jest Kłokowa, lecz jej nazwa i kształt zabudowy świadczą o starszym rodowodzie[5]. Około połowy XV w. Świebodzin stał się własnością Łowczowskich z Pleśnej i Łowczówka. Podczas gdy Kłokowa z Rzuchową należała do Dębickich[8]. Z czasem Świebodzin i Kłokowa utworzyły jedno sołectwo z tym, że Świebodzin należał do parafii w Porębie Radlnej, Kłokowa natomiast do parafii w Pleśnej[9]. Stan ten utrzymywał się do dnia erygowania miejscowej parafii św. Maksymiliana Kolbe[10].
W 1581 Świebodzin należał do Piotra Śreniawity[11]. Z 1785 pochodzi informacja o murowanym zamku (prawdopodobnie chodziło o dwór obronny) Łowczowskich „na Kokowy”[12], czyli w dzisiejszej Kłokowej. Na przełomie XVIII i XIX w. właścicielami Świebodzina byli Ludwik Jordan (1752–1817) i Ludwika Jordan z domu Komarnicka (1770–1830)[4] – kolatorzy starego, drewnianego kościoła w Porębie Radlnej, tamże pochowani[13]. W 1827 Świebodzin należał do Franciszka Jordana[14].
W 1846 podczas wydarzeń rzezi galicyjskiej proboszcz pobliskiej Pleśnej Wojciech Cieczkiewicz, związany i wieziony przez chłopów do Tarnowa podjął próbę ucieczki w zarośla rzeki Biała. W Świebodzinie został złapany, położony na wóz i zabity kijami oraz cepami[15]. Zrabowano też dwór w Świebodzinie i skaleczono dzierżawcę folwarku, barona Maksymiliana Goskowskiego[15].
"Księdza Cieczkiewicza zamordował chłop nazwiskiem Iwoniec-Socha [Iwaniec?]; po niejakim czasie dręczony wyrzutami sumienia, obwiesił się na dębie pochylonym nad głębiną rzeki Biały. Ponieważ nikt nie chciał zdjąć trupa, rząd, by usunąć świadectwo budzącego się sumienia ludu, kazał wyciąć dęba wraz z trupem.[16]"
W 1858 dzierżawcą miejscowego folwarku był Jakub Geisler[17]. W 1874 właścicielem Świebodzina i Kłokowej był Adam Franciszek Jordan[18]. 18 sierpnia 1876 r. przez miejscowość przeprowadzono linię kolejową Tarnów – Leluchów. Pod koniec XIX stulecia Świebodzin razem z Kłokową należał do Adolfa Jordana[4][11]. W 1930 miejscowość liczyła 407 mieszkańców a właścicielami folwarku byli Maria i Jan Gubernatowie[19]. W 1947 uruchomiono przystanek kolejowy obok przejazdu i stacji dróżnika w Kłokowej[4][20]. Na przejeździe dochodziło do wielu wypadków. W 1978 na stacji Kłokowa miała miejsce katastrofa kolejowa[21].
W 2010 w wyniku intensywnych opadów deszczu na terenie wsi uaktywniło się kilka osuwisk o łącznej powierzchni ponad 53 ha[22]. Zniszczone zostało również torowisko, a odcinek linii kolejowej na czas remontu wyłączono z ruchu.
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki oraz od 1962 roku[23] Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa – protestancki kościół o charakterze ewangelicznym[24].
W latach 1982–1987 na terenie Kłokowej Wspólnota Zielonoświątkowa wybudowała salę zgromadzeń oraz ośrodek kolonijny, gdzie w okresie letnim odbywają się turnusy kolonijne dla dzieci oraz chrzty wodne w pobliskiej rzece Biała[23]. 13 października 1991 poświęcono miejscowy kościół rzymskokatolicki[25]. 1 stycznia 2007 została erygowana parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbego[25].
Szkoła[edytuj | edytuj kod]
Kalendarium[edytuj | edytuj kod]
- 1.09.1937 – założenie Szkoły Podstawowej
- 1943 – funkcję kierownika szkoły otrzymuje p. Adam Krupa
- 1945 – przeniesienie zajęć lekcyjnych do mieszkania właściciela tutejszego majątku- p. Jana Gubernata
- 1953 – funkcję kierownika szkoły obejmuje p. Emilia Tyrka
- 1965 – nowy budynek szkolny został oddany do użytku
- 1968 – funkcję dyrektora szkoły obejmuje p. Anna Budzik
- 1976 – wykonano: instalację CO i wodno- kanalizacyjną, boisko trawiaste i do piłki ręcznej
- 1986 – funkcję dyrektora szkoły obejmuje p. Maria Seruś. Pomalowano cały budynek, wymieniono parkiet, CO zamieniono na gazowe
- 1998 – funkcję dyrektora obejmuje p. Irena Barszcz
- 27.06.2004 – uroczystość nadania imienia i wręczenia sztandaru Szkole Podstawowej w Świebodzinie
- 3.06.2012 – 75-lecie powstania szkoły[26]
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0827395 | Dół | część wsi |
| 0827403 | Kanada | część wsi |
| 0827410 | Kłokowa | część wsi |
| 1051353 | Na Grabówce | część wsi |
| 0827426 | Podlesie | część wsi |
Związani ze Świebodzinem[edytuj | edytuj kod]
- Miłosz Sawczak (ur. 2005) – mieszkaniec Świebodzina, polski tenisista stołowy, zawodnik MOSIR Tuchów, STJ Družba Bardejov na Słowacji, zwycięzca Grand Prix Polski młodzików, srebrny medalista w grze pojedynczej Mistrzostw Polski Kadetów[29].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 137781
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1269 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Gmina Pleśna: Plan odnowy miejscowości Świebodzin. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ a b c d Tadeusz Pęcak: Poręba Radlna.Dzieje do 1988 r..
- ↑ a b c Feliks Kiryk, Zygmunt Ruta: Tarnów dzieje miasta i regionu. Tom I – czasy przedrozbiorowe. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981.
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2020-12-19].
- ↑ KLOCH [online], genezanazwisk.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2020-12-19] (pol.).
- ↑ Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Pleśna na lata 2014–2018.
- ↑ Tarnowski Gość Niedzielny.. s. Świebodzin. Parafia pw. św. Maksymiliana M. Kolbego. Najmłodsza córa.. [dostęp 2020-05-19].
- ↑ Oficjalna strona parafii rzymsko-katolickiej w Świebodzinie. [dostęp 2015-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
- ↑ a b Władysław (1818-1890) Red Walewski, Filip (1843-1885) Red Sulimierski, Bronisław (1846-1918) Red Chlebowski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 8, [Perepiatycha – Pożajście], Druk. "Wieku", 1887 [dostęp 2016-07-27].
- ↑ DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO, UCHWAŁA NR XLIV/327/14 RADY GMINY PLEŚNA w sprawie przyjecia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Plesna na lata 2014-2018. [online], 29 września 2014.
- ↑ Nieobecni.com.pl - polskie cmentarze i groby [online], nieobecni.com.pl [dostęp 2018-06-29].
- ↑ Schematismus des Königreiches Galizien und Lodomerien. Für das Jahr ..., Piller, 1827 [dostęp 2017-06-30] (niem.).
- ↑ a b Józef Sieradzki, Czesław Wycech, Rok 1846 w Galicji. Materiały źródłowe., 1958, str.174.
- ↑ K. Ostaszewski-Barański, Krwawy rok, 1897.
- ↑ Czas [online], polona.pl [dostęp 2016-04-02].
- ↑ Spis wyborców posiadłości tabularnych, „Gazeta Lwowska”, 16 lipca 1874.
- ↑ Księga adresowa Polski (wraz z W.M.Gdańskiem) 1930 r., 1930.
- ↑ Marek Potocki, Rozkład Polska, lato 1947, Str. 126, Tab. 39 [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2016-09-02].
- ↑ Inwentarz archiwalny [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2023-11-07].
- ↑ Rada Gminy Pleśna, Wykaz osuwisk w Gminie Pleśna, na których nastąpiło zniszczenie lub uszkodzenie obiektów budowlanych w wyniku osunięcia ziemi. Załącznik nr 1 do uchwały nr XXVIII/325/10 [online], 10 listopada 2010.
- ↑ a b Zbór ChWZ w Świebodzinie [online], chwz.home.pl [dostęp 2016-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-15].
- ↑ Lista zborów [online], chwz.info.pl [dostęp 2022-11-12].
- ↑ a b Rada Gminy Pleśna: Plan Odnowy miejscowości Świebodzin. 2008. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Kronika fotograficzna [online], www.swiebodzin.szkola.pl [dostęp 2017-07-03] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Mateusz Przybył, Miłosz Sawczak: Finał był sukcesem, ale miałem szansę na złoto [online], Polski Związek Tenisa Stołowego, 1 października 2020 [dostęp 2020-10-11] (pol.).
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
